Từ thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong thể loại văn học thiếu nhi Việt Nam, mang đến cho người đọc một cái nhìn sâu sắc về tâm hồn, thế giới nội tâm của trẻ em, cùng những bài học quý giá về tình bạn, gia đình và cuộc sống. Tác phẩm này không chỉ phản ánh đúng tâm lý của thiếu niên mà còn mang đến một thông điệp về sự trưởng thành, về cách đối diện với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Đây là một trong những phẩm chất nổi bật giúp tác phẩm có được giá trị lâu bền đối với độc giả ở mọi lứa tuổi.
Một trong những đặc điểm quan trọng nhất của Từ thằng quỷ nhỏ là sự gần gũi và dễ tiếp cận. Nguyễn Nhật Ánh, với kinh nghiệm lâu năm trong việc viết cho thiếu nhi, đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, giản dị nhưng không kém phần sâu sắc để giúp các bạn trẻ có thể dễ dàng cảm nhận và đồng cảm với các nhân vật trong truyện. Câu chuyện được kể qua góc nhìn của nhân vật chính, một cậu bé ngây thơ, với những suy nghĩ, cảm xúc rất đỗi trong sáng, đôi khi ngô nghê nhưng lại rất thật với lứa tuổi. Điều này giúp độc giả không chỉ hiểu hơn về tâm lý của trẻ em mà còn cảm nhận được cái đẹp trong những suy nghĩ và hành động của các nhân vật.
Một phẩm chất khác của tác phẩm là khả năng truyền đạt những bài học sâu sắc về cuộc sống thông qua các tình huống, các nhân vật. Trong Từ thằng quỷ nhỏ, dù câu chuyện xoay quanh những sự kiện đời thường, những tình huống giản dị của một cậu bé, nhưng mỗi sự kiện, mỗi sự thay đổi trong nhân vật lại gợi mở cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về tình bạn, tình yêu thương gia đình, lòng kiên nhẫn, và cách ứng xử trong cuộc sống. Tác phẩm không mang tính giáo huấn nặng nề, mà ngược lại, thông qua những tình huống nhẹ nhàng và gần gũi, tác giả đã giúp người đọc tự nhận thức được những giá trị cốt lõi của cuộc sống.
Một yếu tố quan trọng nữa trong tác phẩm chính là việc xây dựng nhân vật. Nhân vật trong Từ thằng quỷ nhỏ không phải là những hình tượng lý tưởng hay tuyệt vời mà là những con người rất đời thường, với những khuyết điểm, thiếu sót nhưng lại vô cùng đáng yêu và dễ gần. Nhân vật chính, mặc dù có thể coi là một "thằng quỷ nhỏ" với những trò nghịch ngợm, những suy nghĩ đôi khi ngây ngô nhưng lại vô cùng chân thật và đầy tình cảm. Điều này tạo nên sự đồng cảm lớn lao giữa tác phẩm và độc giả, đặc biệt là đối với những bạn trẻ, những người đang trải qua những giai đoạn phát triển tâm lý đầy thử thách.
Tác phẩm còn mang một giá trị nhân văn sâu sắc khi khắc họa những mối quan hệ tình bạn, tình cảm gia đình và sự trưởng thành. Những tình huống trong Từ thằng quỷ nhỏ đều được xây dựng xoay quanh những mối quan hệ này, từ đó giúp tác phẩm không chỉ đơn thuần là một câu chuyện vui nhộn mà còn là một cuộc hành trình cảm xúc, nơi nhân vật chính học hỏi, trưởng thành qua từng bước đi. Câu chuyện không chỉ là sự đối diện với những vấn đề của trẻ em mà còn là sự trưởng thành về mặt cảm xúc, giúp người đọc hiểu được tầm quan trọng của việc xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp trong cuộc sống.
Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Nhật Ánh cũng rất tinh tế trong việc sử dụng các tình huống trớ trêu, các chi tiết hài hước để làm tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm. Mặc dù vậy, những chi tiết hài hước này không hề làm giảm đi giá trị giáo dục của tác phẩm mà ngược lại, chúng giúp người đọc tiếp nhận những thông điệp sâu sắc một cách dễ dàng hơn, tạo nên một tác phẩm vừa giàu tính giải trí vừa đậm tính nhân văn.
Tóm lại, Từ thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ là một tác phẩm giải trí dành cho thiếu nhi mà còn là một bức tranh phản ánh chân thực và sâu sắc những vấn đề trong cuộc sống của trẻ em, từ đó truyền tải những giá trị nhân văn đáng quý. Qua tác phẩm này, người đọc có thể cảm nhận được sự quan tâm, sự hiểu biết của tác giả đối với tâm lý của trẻ em, cũng như những thông điệp giáo dục tinh tế về tình bạn, gia đình và cuộc sống.
