Bài thơ "Người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ là một tác phẩm nổi bật trong Truyền kỳ mạn lục, phản ánh bi kịch của một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, nhưng lại phải chịu đựng một bi kịch thảm thương vì sự hiểu lầm, bất công của xã hội phong kiến. Qua đó, tác giả muốn phản ánh số phận người phụ nữ trong xã hội xưa, đồng thời phê phán những hủ tục, sự bất công và ác nghiệt trong mối quan hệ vợ chồng.
Người con gái Nam Xương, tên thật là Vũ Nương, là một nhân vật điển hình của vẻ đẹp và phẩm hạnh của người phụ nữ Việt Nam thời phong kiến. Nàng vừa xinh đẹp, hiền thục lại tài giỏi, nhưng số phận của nàng lại không như mong đợi. Bi kịch bắt đầu từ khi Vũ Nương bị nghi oan vì những lời đồn thổi sai lệch về nàng. Sau khi chồng đi xa, nàng ở nhà chăm sóc gia đình, giữ gìn tiết hạnh. Nhưng một ngày, nàng nhận được tin chồng nghi ngờ mình ngoại tình. Điều này xuất phát từ sự hiểu lầm của chồng nàng, khi nghe lời tố cáo sai sự thật của người khác, khiến nàng phải chịu đựng nỗi oan khuất không đáng có.
Bi kịch của Vũ Nương càng trở nên thảm thương khi nàng không thể thanh minh, vì trong xã hội phong kiến, tiếng nói của phụ nữ không được coi trọng, mà ngược lại, họ luôn bị đối xử bất công và coi thường. Dù có tài sắc, nàng vẫn không thể tự bảo vệ mình trước những lời đồn vô căn cứ. Cuối cùng, nàng quyết định tự vẫn để bảo vệ danh tiết, tự mình kết thúc cuộc đời khi mà không còn cách nào khác để chứng minh sự trong sạch của mình. Cái chết của nàng không chỉ là cái kết đau đớn của một cá nhân mà còn là bi kịch chung của nhiều người phụ nữ trong xã hội phong kiến, nơi mà sự công bằng, sự hiểu biết và nhân quyền chưa được đề cao.
Điều đau lòng trong bi kịch này là sự vô lý của xã hội, nơi mà người phụ nữ không được tự do bảo vệ danh dự của mình, mà phải chịu đựng nỗi oan ức từ những người xung quanh. Câu chuyện của Vũ Nương như một minh chứng cho sự yếu đuối của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến, bị đánh giá thấp và không được tôn trọng dù họ có xứng đáng. Cái chết của Vũ Nương không phải chỉ là cái kết bi kịch cho riêng nàng, mà là một bài học lớn cho toàn xã hội về sự bất công, thiếu tôn trọng quyền sống của phụ nữ.
Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Dữ đã sử dụng lối kể chuyện hài hòa giữa thực và hư, giữa hiện thực và huyền ảo, để tạo nên một tác phẩm có chiều sâu và nhiều tầng ý nghĩa. Câu chuyện tuy mang tính chất huyền thoại, nhưng lại phản ánh những vấn đề rất thực tế của xã hội phong kiến, đặc biệt là thân phận người phụ nữ. Từ đó, tác phẩm không chỉ đơn thuần là một bi kịch, mà còn là một tác phẩm phê phán mạnh mẽ xã hội phong kiến và cách mà nó đối xử với những người phụ nữ yếu thế.
Người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ là một bi kịch nhân văn sâu sắc, phản ánh sự bất công và đau khổ của người phụ nữ trong xã hội xưa. Nó còn là lời cảnh tỉnh cho mọi người về những bất công mà người phụ nữ phải chịu đựng, đồng thời gióng lên tiếng nói về sự cần thiết phải thay đổi những định kiến và hủ tục xã hội. Câu chuyện này không chỉ có giá trị lịch sử mà còn có giá trị thời đại, khi mà trong xã hội ngày nay, vấn đề bình đẳng giới vẫn là một vấn đề nóng bỏng và đáng được quan tâm.
