Kỹ thuật trồng cây xoài là một trong những yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng suất và chất lượng quả xoài, đồng thời giảm thiểu chi phí sản xuất cho nông dân. Cây xoài được trồng rộng rãi ở nhiều vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở các tỉnh miền Nam Việt Nam, nơi có khí hậu ấm áp và thuận lợi cho cây phát triển. Tuy nhiên, để cây xoài phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao, người trồng cần phải nắm vững các kỹ thuật từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất, trồng cây, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh.
Đầu tiên, việc chọn giống xoài là bước quan trọng trong việc quyết định chất lượng và năng suất cây trồng. Các giống xoài phổ biến ở Việt Nam gồm xoài cát Hòa Lộc, xoài tứ quý, xoài tượng, xoài keo, mỗi giống có đặc điểm riêng như kích thước quả, hương vị, màu sắc và khả năng kháng bệnh. Trong đó, giống xoài cát Hòa Lộc được ưa chuộng nhờ quả ngọt, ít xơ, ít hạt và có giá trị kinh tế cao. Việc chọn giống phù hợp với điều kiện khí hậu và thị trường tiêu thụ sẽ giúp cây xoài phát triển mạnh mẽ, cho quả chất lượng và đạt năng suất cao.
Sau khi chọn giống, việc chuẩn bị đất trồng là một trong những yếu tố quyết định đến sự phát triển của cây xoài. Cây xoài ưa thích đất tơi xốp, thoát nước tốt và có độ pH từ 5,5 đến 6,5. Trước khi trồng, người trồng cần phải cải tạo đất, làm sạch cỏ dại, phơi đất và bón phân hữu cơ để tăng cường dinh dưỡng cho đất. Đặc biệt, cây xoài không chịu được ngập úng, vì vậy việc cải thiện hệ thống thoát nước là vô cùng quan trọng. Đất cần được lên luống hoặc làm mương thoát nước để tránh tình trạng đọng nước gây hại cho rễ cây. Đối với những vùng đất bạc màu, người trồng cần phải bón phân vi sinh và phân hữu cơ để cải thiện chất lượng đất trước khi trồng cây.
Khi chuẩn bị đất xong, bước tiếp theo là trồng cây. Khoảng cách trồng cây xoài lý tưởng là từ 7 đến 10 mét giữa các cây, giúp cây có đủ không gian để phát triển cành lá và đảm bảo không gian thông thoáng, tránh cây chen chúc nhau. Lúc trồng cây, cần chú ý đặt cây giống sao cho cổ rễ ngang với mặt đất, không quá sâu hoặc quá nông. Sau khi trồng, cần phải tưới nước cho cây để giúp cây ổn định và phát triển. Tuy nhiên, cần tránh tưới quá nhiều nước vì sẽ dễ gây tình trạng úng, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.
Chăm sóc cây xoài là công đoạn quan trọng trong suốt quá trình phát triển của cây. Cây xoài cần được tưới nước đều đặn, đặc biệt trong mùa khô hoặc khi cây mới trồng để cây nhanh chóng hồi phục. Tuy nhiên, việc tưới nước phải có sự điều chỉnh hợp lý, tránh tình trạng nước đọng gây úng rễ. Bên cạnh việc tưới nước, bón phân là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình chăm sóc cây xoài. Bón phân giúp cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cây, giúp cây phát triển mạnh mẽ và ra quả chất lượng. Các loại phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, phân vi sinh, và phân hóa học như phân đạm, phân lân, phân kali đều cần được bón đúng thời điểm và liều lượng. Việc bón phân không chỉ giúp cây phát triển mà còn tạo nền tảng cho năng suất quả xoài trong tương lai.
Một kỹ thuật quan trọng khác trong việc chăm sóc cây xoài là cắt tỉa cành. Việc cắt tỉa giúp cây xoài có thể phát triển theo chiều hướng tốt nhất, loại bỏ các cành yếu, cành khô, cành bị sâu bệnh, giúp cây thông thoáng, dễ dàng tiếp nhận ánh sáng và chất dinh dưỡng. Cắt tỉa cũng giúp cây tập trung vào việc phát triển quả thay vì phát triển các cành không cần thiết. Thời gian cắt tỉa lý tưởng là sau mỗi mùa thu hoạch hoặc trong mùa đông, khi cây bắt đầu nghỉ ngơi.
Phòng trừ sâu bệnh là một công đoạn quan trọng để bảo vệ cây xoài khỏi các tác nhân gây hại. Cây xoài có thể bị các loại sâu bệnh như rệp sáp, sâu đục quả, bệnh đốm lá và bệnh phấn trắng. Các biện pháp phòng trừ bao gồm việc sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, và biện pháp sinh học như sử dụng thiên địch để kiểm soát sâu bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc hóa học cần được kiểm soát chặt chẽ để không ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng và môi trường. Đồng thời, việc vệ sinh vườn cây, cắt tỉa cành lá khô, dọn dẹp cỏ dại cũng giúp giảm thiểu nguồn bệnh phát sinh.
Một yếu tố không thể bỏ qua trong việc trồng cây xoài là việc thụ phấn. Cây xoài là cây tự thụ phấn, nhưng việc có sự hỗ trợ của gió và côn trùng sẽ giúp quá trình thụ phấn diễn ra hiệu quả hơn, giúp quả đạt chất lượng tốt hơn. Việc tạo điều kiện cho côn trùng như ong và bướm xuất hiện trong vườn cây là điều cần thiết, đặc biệt trong giai đoạn ra hoa.
Khi quả xoài đã chín, việc thu hoạch cũng cần được thực hiện đúng thời điểm để đảm bảo chất lượng quả. Quả xoài nên được thu hoạch khi quả có màu vàng hoặc xanh vàng, vỏ mềm nhưng không quá chín. Thu hoạch sớm hoặc muộn sẽ ảnh hưởng đến chất lượng quả, đặc biệt là độ ngọt và hương vị. Khi thu hoạch, cần cẩn thận tránh làm dập nát quả. Quá trình thu hoạch cũng cần được thực hiện nhẹ nhàng, tránh va chạm mạnh vào quả để bảo vệ chất lượng.
Kỹ thuật trồng cây xoài không chỉ yêu cầu người nông dân phải có kiến thức chuyên sâu mà còn cần sự kiên trì và chăm sóc tỉ mỉ từ lúc trồng cho đến khi thu hoạch. Việc áp dụng đúng các kỹ thuật từ chọn giống, chuẩn bị đất, chăm sóc cây cho đến thu hoạch sẽ giúp cây xoài phát triển khỏe mạnh, cho quả chất lượng và đạt năng suất cao, từ đó mang lại giá trị kinh tế bền vững cho người trồng.