Kỹ thuật trồng cây vải là một trong những phương pháp nông nghiệp quan trọng, giúp nâng cao năng suất và chất lượng quả vải. Cây vải được trồng phổ biến ở nhiều vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh Bắc Bộ, nơi có khí hậu phù hợp để cây phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, để cây vải sinh trưởng và cho năng suất cao, người trồng cần hiểu và áp dụng đúng các kỹ thuật trồng cây, chăm sóc cây, phòng trừ sâu bệnh, và thu hoạch đúng thời điểm.
Trước hết, việc chọn giống là yếu tố quyết định đến chất lượng và năng suất của cây vải. Các giống vải phổ biến hiện nay gồm vải thiều, vải u cương, vải đỏ, mỗi giống có đặc điểm riêng về màu sắc, kích thước quả và hương vị. Trong đó, giống vải thiều là giống được ưa chuộng nhất nhờ vào quả vải ngọt, giòn và ít hạt. Việc chọn giống phù hợp sẽ giúp cây vải phát triển tốt hơn, kháng bệnh tốt hơn và cho ra quả có chất lượng cao. Bên cạnh đó, người trồng có thể nhân giống cây vải bằng phương pháp chiết cành, ghép cành hoặc gieo hạt. Tuy nhiên, phương pháp chiết cành và ghép cành thường được áp dụng phổ biến hơn do có khả năng đảm bảo chất lượng cây giống cao hơn.
Khi chọn giống xong, bước tiếp theo là chuẩn bị đất trồng. Cây vải thích hợp với đất tơi xốp, thoát nước tốt, độ pH trong khoảng từ 5,5 đến 6,5. Đất trồng cần phải có đủ dinh dưỡng để cây vải phát triển mạnh mẽ. Trước khi trồng, đất phải được cày xới, làm sạch cỏ dại và bón phân hữu cơ để cải tạo đất. Để tránh tình trạng đất bị đọng nước, người trồng cần phải cải tạo đất bằng cách lên luống hoặc cải thiện hệ thống thoát nước. Cây vải không thích hợp với những vùng đất thấp, hay bị ngập úng.
Kỹ thuật trồng cây vải cũng rất quan trọng để cây có thể phát triển tốt. Khoảng cách trồng cây vải nên được duy trì từ 5 đến 6 mét giữa các cây, điều này giúp cây có đủ không gian để phát triển cành lá và hấp thụ ánh sáng mặt trời tối đa. Việc trồng cây cần được thực hiện đúng kỹ thuật, không quá sâu hoặc quá nông. Cây giống cần được đặt ở độ sâu vừa phải sao cho cổ rễ ngang với mặt đất. Sau khi trồng, cây cần được tưới nước đều đặn để giúp cây hồi phục và phát triển.
Chăm sóc cây vải là một trong những công đoạn quan trọng trong suốt quá trình phát triển của cây. Cây vải cần được tưới nước đều đặn, đặc biệt trong mùa khô hoặc giai đoạn cây mới trồng, để giúp cây phát triển tốt. Tuy nhiên, việc tưới nước cũng cần phải hợp lý, tránh tình trạng úng ngập gây hại cho rễ cây. Một yếu tố quan trọng trong chăm sóc cây vải là bón phân. Việc bón phân hợp lý sẽ cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây, giúp cây phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao. Các loại phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, phân vi sinh cùng với phân hóa học như phân đạm, phân lân, phân kali sẽ giúp cây vải phát triển khỏe mạnh và cho quả sai.
Bên cạnh đó, việc cắt tỉa cành cây vải cũng rất quan trọng. Cắt tỉa giúp cây vải phát triển theo hướng thẳng đứng, tạo ra các cành mới khỏe mạnh và giúp cây dễ dàng tiếp nhận ánh sáng và khí carbonic từ môi trường để quang hợp. Cắt tỉa cành cũng giúp cây vải không bị dày đặc, giảm thiểu sâu bệnh và tạo không gian cho quả phát triển. Thời điểm tốt nhất để cắt tỉa là sau khi thu hoạch quả hoặc vào mùa đông khi cây bắt đầu nghỉ ngơi.
Phòng trừ sâu bệnh cũng là yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc cây vải. Cây vải thường gặp phải một số loại sâu bệnh như rệp sáp, sâu đục quả, bệnh phấn trắng và các bệnh do nấm. Để phòng ngừa và điều trị các bệnh này, người trồng cần theo dõi thường xuyên sự phát triển của cây và áp dụng các biện pháp bảo vệ như phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm khi cần thiết. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải kiểm soát cẩn thận, tránh lạm dụng và gây hại cho cây cũng như cho môi trường.
Một yếu tố cần lưu ý khi trồng cây vải là việc thụ phấn. Cây vải là loại cây tự thụ phấn, nhưng nếu có sự hỗ trợ của côn trùng hoặc gió thì quả sẽ đạt chất lượng cao hơn. Vì vậy, người trồng cần tạo điều kiện để thụ phấn diễn ra thuận lợi, nhất là trong mùa ra hoa. Thời gian ra hoa của cây vải thường rơi vào mùa xuân, kéo dài từ khoảng tháng 2 đến tháng 4. Sau khi cây ra hoa, người trồng cần tiếp tục chăm sóc cây bằng việc bón phân, tưới nước đầy đủ để giúp quả phát triển.
Khi quả vải bắt đầu chín, việc thu hoạch cũng cần phải được thực hiện đúng thời điểm. Quả vải được thu hoạch khi vỏ có màu đỏ hoặc hồng, mềm và dễ dàng bóc. Thu hoạch sớm hoặc muộn sẽ ảnh hưởng đến chất lượng quả. Việc thu hoạch cần được thực hiện nhẹ nhàng, tránh làm dập nát quả, vì quả vải rất dễ bị tổn thương khi va đập mạnh. Sau khi thu hoạch, vải cần được xử lý nhanh chóng để bảo quản, tránh để quả bị thối rữa.
Kỹ thuật trồng cây vải không chỉ là một quá trình đơn giản mà đòi hỏi người trồng phải hiểu biết về đặc điểm sinh trưởng của cây, áp dụng đúng các biện pháp kỹ thuật từ khâu chọn giống đến chăm sóc và thu hoạch. Việc áp dụng đúng các kỹ thuật này sẽ giúp cây vải phát triển khỏe mạnh, cho quả chất lượng và năng suất cao, góp phần vào việc nâng cao giá trị kinh tế cho người nông dân.
