Mục đích của bài thực hành này là nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tim và huyết áp trong cơ thể, đồng thời tìm hiểu các yếu tố tác động đến nhịp tim và huyết áp. Cụ thể, bài thực hành sẽ khảo sát các yếu tố như: nhịp tim trong các tình huống khác nhau (nghỉ ngơi, sau hoạt động, khi kích thích dây thần kinh giao cảm và đối giao cảm), huyết áp khi nghỉ ngơi, nhịp tim khi thắt chỉ và khi có tác động của adrenalin.
Kết quả và giải thích
a) Kết quả đếm nhịp tim khi nghỉ ngơi và ngay sau khi hoạt động. Giải thích.
Kết quả đếm nhịp tim khi nghỉ ngơi thường là khoảng 60-80 nhịp mỗi phút. Sau khi hoạt động thể lực, nhịp tim có xu hướng tăng lên, có thể đạt 100 nhịp mỗi phút hoặc cao hơn tùy thuộc vào cường độ của hoạt động. Khi cơ thể hoạt động, nhu cầu oxy và dinh dưỡng của các tế bào tăng lên, vì vậy tim phải đập nhanh hơn để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng qua hệ tuần hoàn.
b) Kết quả đo huyết áp khi đang nghỉ ngơi, từ đó rút ra kết luận về tình trạng huyết áp.
Khi đo huyết áp trong khi nghỉ ngơi, kết quả bình thường thường là 120/80 mmHg (huyết áp tâm thu / huyết áp tâm trương). Nếu huyết áp cao hơn 140/90 mmHg, có thể cho thấy tình trạng tăng huyết áp. Ngược lại, huyết áp thấp hơn 90/60 mmHg có thể cho thấy tình trạng huyết áp thấp. Huyết áp phản ánh sự lưu thông máu và sức cản của động mạch, có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như sức khỏe tim mạch, chế độ ăn uống và mức độ căng thẳng.
c) Kết quả đếm nhịp tim khi chưa thắt chỉ với nhịp đập xoang nhĩ, nhịp tim sau khi thắt chỉ.
Khi chưa thắt chỉ, nhịp tim của ếch thường ổn định và đều đặn, do hoạt động của xoang nhĩ. Sau khi thắt chỉ, có thể nhận thấy nhịp tim sẽ giảm hoặc trở nên không đều, phản ánh sự mất tác động điều hòa từ hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm. Việc thắt chỉ làm giảm sự điều chỉnh của các tín hiệu thần kinh, khiến nhịp tim trở nên không ổn định.
d) Kết quả đếm nhịp tim lúc bình thường, nhịp tim trong khi và ngay sau khi kích thích dây thần kinh giao cảm – đối giao cảm. Giải thích.
Khi kích thích dây thần kinh giao cảm, nhịp tim tăng lên do giao cảm là hệ thần kinh kích thích các hoạt động của cơ thể, bao gồm cả nhịp tim. Ngược lại, khi kích thích dây thần kinh đối giao cảm, nhịp tim giảm xuống, vì đối giao cảm làm giảm các hoạt động của cơ thể, trong đó có giảm nhịp tim. Kết quả này cho thấy sự điều hòa của hệ thần kinh tự chủ đối với nhịp tim.
e) Kết quả đếm nhịp tim lúc bình thường và khi có tác động của adrenalin. Giải thích.
Khi có tác động của adrenalin (hormone do tuyến thượng thận tiết ra trong tình huống căng thẳng), nhịp tim sẽ tăng lên. Adrenalin kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm tăng cường hoạt động của tim, giúp cơ thể đáp ứng với các tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm. Do đó, nhịp tim sẽ nhanh hơn để cung cấp máu và oxy cho các cơ quan hoạt động mạnh hơn.
Trả lời câu hỏi
a) Tại sao thông qua bắt mạch cổ tay có thể đếm được nhịp tim?
Mạch cổ tay là nơi các động mạch gần da, dễ dàng cảm nhận được sự đập của tim qua động mạch quay. Mỗi nhịp tim khi máu được bơm qua các mạch máu tạo ra sóng xung, có thể cảm nhận được bằng cách bắt mạch cổ tay. Sự đập này phản ánh hoạt động của tim trong việc bơm máu ra ngoài.
b) Tại sao khi đo huyết áp phải tránh bị căng thẳng thần kinh, không nói chuyện, nghỉ ngơi ít phút trước khi đo nếu từ nơi khác đến?
Khi có căng thẳng thần kinh, hệ thần kinh giao cảm bị kích thích, làm tăng nhịp tim và huyết áp. Việc nói chuyện hoặc vận động có thể làm tăng mức độ này, dẫn đến kết quả huyết áp không chính xác. Vì vậy, cần để cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi ít phút trước khi đo huyết áp để đảm bảo kết quả chính xác và phản ánh tình trạng huyết áp thực tế.
c) Tại sao khi nghiên cứu tính tự động của tim ếch và tìm hiểu vai trò của dây thần kinh giao cảm – đối giao cảm đối với hoạt động của tim ếch phải phá tuỷ sống của ếch?
Việc phá tủy sống giúp loại bỏ ảnh hưởng của các phản xạ thần kinh từ tủy sống, do đó có thể nghiên cứu hoạt động của tim ếch một cách độc lập với sự điều chỉnh của hệ thần kinh trung ương. Điều này giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về sự tự động của tim và vai trò của dây thần kinh giao cảm và đối giao cảm trong việc điều hòa nhịp tim.
d) Tại sao phải tách tim ra khỏi cơ thể ếch (làm tim rời) khi nghiên cứu tác động của adrenalin lên hoạt động của tim ếch?
Khi tách tim ra khỏi cơ thể ếch, tim sẽ không chịu sự điều hòa của hệ thần kinh nữa và có thể hoạt động một cách tự động. Điều này cho phép các nhà nghiên cứu quan sát trực tiếp tác động của adrenalin lên hoạt động của tim mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thần kinh khác. Tim sẽ phản ứng trực tiếp với adrenalin, giúp xác định rõ ràng ảnh hưởng của hormone này đối với nhịp tim.
