Tại sao bệnh COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra có tốc độ lây lan nhanh chóng và có thể dẫn đến tử vong?
Bệnh COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra có tốc độ lây lan nhanh chóng chủ yếu vì đặc tính dễ lây lan của virus và khả năng sinh sôi của chúng trong cơ thể người. Virus SARS-CoV-2 lây truyền chủ yếu qua các giọt bắn từ người nhiễm bệnh, đặc biệt là trong không gian kín hoặc khi tiếp xúc gần gũi với người bệnh. Việc virus có thể tồn tại trong không khí trong một thời gian dài càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Đặc biệt, virus có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp và lây lan đến phổi, làm tổn thương tế bào biểu mô trong hệ hô hấp. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời bệnh COVID-19 là rất quan trọng để tránh biến chứng nặng và tử vong. Hơn nữa, một số nhóm người, như người già, người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch suy yếu, có nguy cơ tử vong cao hơn khi nhiễm virus này.
Giải Câu hỏi 1 trang 45 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Quan sát hình 7.1 và cho biết vai trò của hô hấp. Nêu mối quan hệ giữa quá trình trao đổi khí với môi trường và quá trình hô hấp tế bào.
Hô hấp là quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường bên ngoài, qua đó cơ thể nhận oxy và thải ra khí cacbonic (CO2) trong quá trình chuyển hóa. Hô hấp có vai trò cực kỳ quan trọng trong cung cấp oxy cho các tế bào của cơ thể, phục vụ cho quá trình chuyển hóa năng lượng. Các tế bào trong cơ thể cần oxy để thực hiện quá trình hô hấp tế bào, mà qua đó năng lượng được giải phóng từ các phân tử hữu cơ để duy trì các hoạt động sống.
Mối quan hệ giữa quá trình trao đổi khí với môi trường và quá trình hô hấp tế bào là rất chặt chẽ. Trong quá trình trao đổi khí, oxy được đưa vào cơ thể qua đường hô hấp (mũi, phế quản, phổi) và đi vào máu. Oxy sau đó sẽ được vận chuyển đến các tế bào, nơi nó được sử dụng trong quá trình hô hấp tế bào. Trong khi đó, khí cacbonic được tạo ra trong quá trình hô hấp tế bào sẽ được đưa trở lại máu và thải ra khỏi cơ thể qua phổi trong quá trình trao đổi khí với môi trường.
Giải Câu hỏi 2 trang 46 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Quan sát hình 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, hoàn thành bảng 7.1.
Để giải bài này, học sinh cần quan sát các hình ảnh được cung cấp trong sách giáo khoa (hình 7.1 đến hình 7.4) và hoàn thành bảng 7.1 bằng cách phân tích các cấu trúc và chức năng liên quan đến quá trình hô hấp của các nhóm động vật khác nhau. Các hình ảnh trong sách giáo khoa mô tả các bộ phận như mũi, phế quản, phổi, mang của các động vật khác nhau, ví dụ như động vật có phổi, động vật có mang, hoặc động vật sử dụng bề mặt cơ thể để trao đổi khí. Học sinh cần liên hệ các cấu trúc này với phương thức trao đổi khí tương ứng trong từng nhóm động vật.
Luyện tập trang 48 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Sắp xếp các loài sau vào nhóm trao đổi khí qua bề mặt cơ thể, ống khí, mang hoặc phổi: gà, cá heo, cá mập, mèo, ve sầu, cá sấu, thủy tức.
Để giải bài tập này, học sinh cần xác định cách thức trao đổi khí của từng loài dựa trên cấu trúc cơ thể và đặc điểm sinh lý của chúng. Các loài có thể được phân loại như sau:
Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể: Thủy tức, ve sầu (cả hai loài này đều sử dụng bề mặt cơ thể để trao đổi khí qua lớp màng mỏng).
Trao đổi khí qua ống khí: Gà, ve sầu (gà có hệ thống khí quản giúp trao đổi khí).
Trao đổi khí qua mang: Cá mập, cá sấu (các loài thủy sinh này sử dụng mang để trao đổi khí).
Trao đổi khí qua phổi: Cá heo, mèo (cả hai đều là động vật hô hấp qua phổi).
Giải Câu hỏi 3 trang 48 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Quan sát hình 7.6, nêu sự khác biệt ở phế nang và phế quản giữa người bình thường và người mắc bệnh hô hấp.
Phế nang và phế quản đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi khí ở con người. Phế nang là nơi diễn ra quá trình trao đổi oxy và cacbonic giữa không khí và máu. Trong khi đó, phế quản là ống dẫn khí từ khí quản vào phổi. Khi người bình thường khỏe mạnh, phế nang có cấu trúc mỏng, rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình trao đổi khí. Tuy nhiên, khi người mắc bệnh hô hấp như viêm phổi, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính), hay COVID-19, phế nang có thể bị sưng viêm, giảm diện tích trao đổi khí, dẫn đến sự giảm hiệu quả của quá trình trao đổi khí.
Phế quản cũng có thể bị viêm hoặc bị hẹp lại trong các bệnh hô hấp, khiến không khí khó đi qua, làm giảm khả năng trao đổi khí. Điều này có thể dẫn đến thiếu oxy trong cơ thể và tích tụ khí cacbonic, gây khó thở và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Vận dụng 1 trang 49 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Tại sao nuôi ếch cần chú ý giữ môi trường ẩm ướt?
Ếch là loài động vật lưỡng cư, nghĩa là chúng có thể sống ở cả môi trường nước và môi trường trên cạn. Tuy nhiên, ếch cần duy trì môi trường ẩm ướt vì chúng thực hiện quá trình trao đổi khí chủ yếu qua da. Da của ếch mỏng và dễ bị mất nước, vì vậy nếu môi trường quá khô, khả năng hô hấp qua da của chúng sẽ bị hạn chế, dẫn đến thiếu oxy và làm ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng. Môi trường ẩm ướt giúp ếch duy trì chức năng hô hấp qua da, đồng thời ngăn ngừa việc cơ thể bị mất nước quá mức.
Vận dụng 2 trang 49 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Tại sao nuôi tôm, cá thường cần có máy sục O2{O_2}O2?
Tôm, cá là động vật thủy sinh, chúng thực hiện trao đổi khí qua mang, tuy nhiên môi trường nước không phải lúc nào cũng chứa đủ oxy hòa tan. Khi mật độ cá, tôm trong một bể nuôi quá cao hoặc trong các ao hồ có diện tích nhỏ, nồng độ oxy trong nước có thể giảm xuống mức thấp, ảnh hưởng đến sự sống của chúng. Máy sục oxy giúp cung cấp đủ oxy cho nước, đảm bảo tôm, cá có thể tiếp nhận đủ oxy để hô hấp, từ đó duy trì sức khỏe và năng suất.
Vận dụng 3 trang 49 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Tìm hiểu thông tin và hoàn thành bảng 7.2.
Bài tập này yêu cầu học sinh tìm hiểu thêm thông tin về các cơ chế hô hấp ở các loài động vật khác nhau và hoàn thành bảng. Để giải quyết bài tập này, học sinh có thể tham khảo sách giáo khoa hoặc tài liệu học thêm để nắm vững các phương thức hô hấp của các loài động vật và hoàn thành bảng với các thông tin chi tiết.
Vận dụng 4 trang 49 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Hãy lập bảng kế hoạch và thực hiện việc tập thể dục, thể thao đều đặn.
Tập thể dục đều đặn có tác dụng tích cực đối với sức khỏe con người, đặc biệt là trong việc duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh. Việc tập thể dục giúp tăng cường khả năng vận động của phổi, cải thiện quá trình trao đổi khí và nâng cao sức bền của cơ thể. Học sinh có thể lập bảng kế hoạch tập thể dục với các hoạt động như chạy bộ, bơi lội, đạp xe hoặc tập thể dục nhịp điệu vào các ngày trong tuần, với mức độ và thời gian phù hợp để duy trì sức khỏe.
Vận dụng 5 trang 49 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Nêu ý nghĩa của việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá.
Hút thuốc lá là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý liên quan đến hệ hô hấp như ung thư phổi, bệnh tim mạch và các bệnh mãn tính khác. Cấm hút thuốc lá nơi công cộng giúp giảm tác hại của khói thuốc đối với sức khỏe cộng đồng, bảo vệ những người không hút thuốc khỏi việc tiếp xúc với khói thuốc độc hại. Việc cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc là nhằm bảo vệ sự phát triển của trẻ em, ngăn ngừa các tác hại của nicotine đối với hệ thần kinh và các cơ quan khác trong cơ thể đang trong giai đoạn phát triển.
