1. TÁC ĐỘNG TỪ CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP ĐỐI VỚI XÃ HỘI VIỆT NAM.
CH1: Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đã dẫn đến những thay đổi gì trong xã hội Việt Nam?
Lời giải chi tiết:
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (từ 1897 đến 1914) đã gây ra những biến động sâu rộng trong xã hội Việt Nam:
Giai cấp địa chủ tuy mất vai trò thống trị nhưng số lượng tăng lên. Các địa chủ phong kiến vẫn giữ quyền lực trong việc quản lý đất đai và bóc lột lao động nông dân.
Giai cấp nông dân bị bần cùng hóa, nghèo khổ, phải chịu những áp bức nặng nề do chính sách thuế khóa và lao động khổ sai.
Tầng lớp tư sản và tiểu tư sản bắt đầu hình thành tại các đô thị, đặc biệt là ở Hà Nội, Sài Gòn, và các thành phố lớn khác. Các trí thức thành thị cũng bắt đầu xuất hiện, có vai trò trong việc tiếp thu văn minh phương Tây.
Sự ra đời của đội ngũ công nhân ở các khu công nghiệp, đặc biệt là ở các xưởng dệt, nhà máy thuốc lá, tạo nên một lực lượng mới trong xã hội Việt Nam.
CH2: Tư liệu 23.2 (SGK trang 82) phản ánh mâu thuẫn cơ bản nào trong xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX?
Lời giải chi tiết:
Tư liệu 23.2 phản ánh rõ mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX, đó là mâu thuẫn giữa giai cấp nông dân và địa chủ phong kiến. Mâu thuẫn này ngày càng sâu sắc khi nông dân phải chịu sự bóc lột nặng nề từ địa chủ và các chính sách của thực dân. Đồng thời, sự phát triển của đô thị cùng với sự xuất hiện của tầng lớp tư sản và công nhân đã làm gia tăng sự phân hóa xã hội.
2. PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN NĂM 1918.
CH1: Tư tưởng "khai dân trí, chấn dân khí" được thể hiện như thế nào qua những hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh?
Lời giải chi tiết:
Phan Bội Châu (1867-1940) và Phan Châu Trinh (1872-1926) đều coi khai dân trí (nâng cao dân trí, giáo dục cho nhân dân) và chấn dân khí (thúc đẩy tinh thần yêu nước, đoàn kết dân tộc) là yếu tố quan trọng trong cuộc đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc.
Phan Bội Châu thành lập Hội Duy Tân (1904) và sau đó Việt Nam Quang phục hội (1912) nhằm kêu gọi nhân dân thức tỉnh, tiến hành những cuộc kháng chiến vũ trang chống Pháp.
Phan Châu Trinh chủ trương "khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh", vận động cải cách giáo dục, nâng cao dân trí và giao lưu văn hóa với phương Tây để phát triển xã hội.
CH2: Đọc tư liệu, em có đồng ý với quan điểm "chi bằng học" như là con đường ưu tiên để giành lấy độc lập tự do của dân tộc vào đầu thế kỉ XX không? Vì sao?
Lời giải chi tiết:
Đồng ý với quan điểm "chi bằng học": Trong hoàn cảnh Việt Nam cuối thế kỉ XIX, xã hội không có nhiều cơ hội cho sự phát triển nếu chỉ dựa vào sức mạnh quân sự hay sự hỗ trợ từ bên ngoài. Phan Châu Trinh đã nhận thức rõ rằng "khai dân trí" là con đường cơ bản và hiệu quả để giành lại độc lập dân tộc.
Học là phương thức tự cường, giúp nhân dân tự phát triển và hiểu biết về các tiến bộ khoa học, kỹ thuật của phương Tây để từ đó cải cách xã hội, phát triển kinh tế và tăng cường quốc phòng.
Tư duy tự lực khai hóa sẽ giúp Việt Nam thoát khỏi sự phụ thuộc vào các thế lực ngoại bang và có khả năng vươn lên độc lập, tự do.
3. NHỮNG HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA NGUYỄN TẤT THÀNH.
CH: Em hãy nêu những sự kiện chính trong quá trình hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành từ năm 1908 đến năm 1917.
Lời giải chi tiết:
1908: Nguyễn Tất Thành tham gia cuộc biểu tình chống sưu thuế ở Thừa Thiên-Huế vào ngày 11 tháng 4. Đây là dấu mốc đầu tiên trong hoạt động yêu nước của ông.
5 - 6/1911: Nguyễn Tất Thành rời bến Nhà Rồng (Sài Gòn), lên tàu Amiral Latouche Tréville của Pháp, bắt đầu hành trình tìm đường cứu nước.
1911 - 1917: Nguyễn Tất Thành qua nhiều nước ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ, tìm hiểu tình hình các quốc gia bị đô hộ, học hỏi các phong trào giải phóng dân tộc và tăng cường tư tưởng cách mạng.
1917: Trở lại Pháp, ông tham gia hoạt động trong Hội những người yêu nước An Nam, viết báo và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam. Nguyễn Tất Thành cũng tham gia phong trào công nhân Pháp và bị ảnh hưởng mạnh mẽ từ Cách mạng tháng Mười Nga.
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
CH1: Trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, xã hội Việt Nam có những giai cấp, tầng lớp cơ bản nào? Những giai cấp, tầng lớp này có địa vị khác nhau, nhưng theo em, họ có điểm gì chung?
Lời giải chi tiết:
Các giai cấp và tầng lớp cơ bản trong xã hội Việt Nam khi thực dân Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất bao gồm:
Địa chủ phong kiến
Nông dân (đại đa số)
Tầng lớp tư sản, tiểu tư sản
Công nhân
Điểm chung: Mặc dù có địa vị xã hội khác nhau, các giai cấp này đều có mâu thuẫn với thực dân Pháp, đều chống lại áp bức, bóc lột và có chung khát vọng giải phóng dân tộc khỏi sự đô hộ của Pháp.
Thời gian
Địa điểm tới
Hình ảnh
1911
Pháp
Nguyễn Tất Thành rời bến Nhà Rồng, lên tàu Amiral Latouche Tréville làm phụ bếp.
1911-1917
Các nước ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ, châu Âu
Nguyễn Tất Thành tìm hiểu thực trạng các quốc gia bị đô hộ, tiếp xúc với các phong trào giải phóng dân tộc.
1917
Pháp
Nguyễn Ái Quốc tham gia hoạt động trong Hội những người yêu nước An Nam, viết báo, tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam.
CH2: Em hãy hoàn thành niên biểu về hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành từ năm 1911 đến năm 1917 theo mẫu dưới đây:
CH3: Thông qua việc tìm hiểu về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và Nguyễn Tất Thành, em rút ra được bài học gì cho bản thân?
Lời giải chi tiết:
Bài học: Để đạt được mục tiêu lớn lao, cần phải có kiến thức vững vàng, hiểu rõ kẻ thù và phương hướng đúng đắn. Những nhà yêu nước như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, và Nguyễn Tất Thành đều phải học hỏi, nghiên cứu và tìm ra con đường phù hợp để giành lại độc lập cho dân tộc. Bài học là trước khi hành động, ta cần phải có kế hoạch, tầm nhìn xa và hiểu rõ bản chất của vấn đề.
