BÀI 7. PHONG TRÀO TÂY SƠN THẾ KỶ XVIII
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
I. NGUYÊN NHÂN BÙNG NỔ
CH:
Phong trào Tây Sơn bùng nổ vào cuối thế kỷ XVIII trong bối cảnh chính trị, xã hội Đại Việt đầy bất ổn. Lý do chính là sự khủng hoảng của triều đại nhà Lê và sự yếu kém của các tập đoàn phong kiến lớn. Chế độ phong kiến đang trên đà suy tàn, chính quyền các chúa Nguyễn và Trịnh đều tham nhũng, đặc biệt là vấn đề áp bức nông dân. Sự phân hóa sâu sắc trong xã hội, với tầng lớp nông dân bần cùng hóa, đã tạo nên mâu thuẫn gay gắt. Cùng với đó là các cuộc nổi dậy của nông dân chống lại chính quyền phong kiến, trong đó có phong trào Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ. Các cuộc khởi nghĩa này xuất phát từ các vùng nông thôn nghèo, nơi người dân chịu nhiều áp bức từ các tầng lớp thống trị.
II. NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN
CH:
Phong trào Tây Sơn có những thắng lợi tiêu biểu trong suốt quá trình phát triển:
Lật đổ chúa Nguyễn và chúa Trịnh:
1777: Nghĩa quân Tây Sơn đã tiến vào Gia Định, lật đổ chính quyền chúa Nguyễn, đẩy lui quân của chúa Nguyễn và giành quyền kiểm soát từ Quảng Nam trở vào. Chúa Nguyễn bị giết, chỉ còn Nguyễn Ánh chạy thoát.
1786 – 1788: Phong trào Tây Sơn tiếp tục thành công khi đánh bại tập đoàn phong kiến Lê - Trịnh, hoàn thành việc thống nhất đất nước.
Đánh bại quân Xiêm và quân Thanh:
1784 - 1785: Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút, đẩy lui quân Xiêm và bảo vệ đất nước khỏi nguy cơ bị xâm lược.
1789: Quang Trung đại phá quân Thanh, kết thúc chiến tranh với một thắng lợi vang dội, bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc.
Ch:
Nét độc đáo về nghệ thuật quân sự của Nguyễn Huệ - Quang Trung trong các chiến thắng chống quân Xiêm và quân Thanh:
Chiến thuật "Đánh nhanh, thắng nhanh": Nguyễn Huệ đã thực hiện chiến lược quân sự nhanh gọn, tấn công địch một cách bất ngờ. Trong cuộc chiến chống quân Thanh năm 1789, ông sử dụng chiến thuật tiến công thần tốc, tạo ra một chiến thắng quyết định trong thời gian ngắn.
Nắm chắc tình hình địch: Nguyễn Huệ luôn chủ động, nắm bắt nhanh chóng các điểm yếu của đối phương và tận dụng những sai lầm của họ để giành chiến thắng.
Tổ chức và chỉ huy tài tình: Việc điều động quân đội của ông là minh chứng cho khả năng lãnh đạo xuất sắc, dẫn dắt quân đội qua các trận chiến với quân số đông đảo và trang bị vượt trội.
III. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG TRÀO TÂY SƠN
CH:
Nguyên nhân thắng lợi:
Ý chí đấu tranh mạnh mẽ: Nhân dân Đại Việt, dưới sự lãnh đạo của Tây Sơn, đã kiên cường chiến đấu, thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần đoàn kết mạnh mẽ.
Sự lãnh đạo tài ba của Nguyễn Huệ - Quang Trung: Với khả năng quân sự xuất sắc, Quang Trung đã lãnh đạo nghĩa quân Tây Sơn chiến đấu hiệu quả, thực hiện các chiến lược tài tình, nhanh chóng hạ gục kẻ thù.
Hỗ trợ của các tầng lớp nhân dân: Cuộc khởi nghĩa được đông đảo các tầng lớp nhân dân, từ nông dân đến binh lính, tham gia nhiệt tình.
Ý nghĩa lịch sử:
Lật đổ chính quyền phong kiến thối nát: Phong trào Tây Sơn đã giải phóng đất nước khỏi sự cai trị của các tập đoàn phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê, làm xóa bỏ ranh giới chia cắt đất nước.
Thống nhất đất nước: Cuộc cách mạng đã tạo ra nền tảng cho việc thống nhất đất nước, một bước tiến quan trọng trong lịch sử Đại Việt.
Giữ vững nền độc lập dân tộc: Cuộc kháng chiến chống quân Xiêm và Thanh thể hiện sự kiên cường bảo vệ chủ quyền đất nước, không cho các thế lực ngoại xâm xâm lược.
Thời gian | Thắng lợi tiêu biểu | Ý nghĩa lịch sử |
---|---|---|
1773 | Chiếm phủ thành Quy Nhơn | Đánh bại quân Nguyễn, mở rộng lãnh thổ Tây Sơn |
1777 | Lật đổ chính quyền phong kiến họ Nguyễn | Độc lập Đàng Trong, kiểm soát miền Nam |
1785 | Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút | Đánh tan quân Xiêm, bảo vệ miền Nam |
1786 | Hạ thành Phú Xuân | Giải phóng Đàng Trong khỏi ách thống trị của chúa Nguyễn |
1789 | Đại phá quân Thanh | Bảo vệ độc lập dân tộc, đập tan tham vọng xâm lược của nhà Thanh |
LUYỆN TẬP Câu 1: Lập bảng thống kê các thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn:
Câu 2: Đánh giá vai trò của Nguyễn Huệ - Quang Trung trong phong trào Tây Sơn và trong lịch sử dân tộc:
Nguyễn Huệ, hay còn gọi là Quang Trung, là một trong những anh hùng lớn của lịch sử Việt Nam. Với tài năng quân sự phi thường, ông đã lãnh đạo quân Tây Sơn đánh đuổi các thế lực phong kiến thối nát, lập lại sự thống nhất đất nước. Quang Trung còn nổi tiếng với chiến lược quân sự đặc sắc, đặc biệt trong các trận chiến với quân Thanh và quân Xiêm. Ông đã tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Đại Việt trong suốt thế kỷ XVIII.
VẬN DỤNG Câu 2: Sưu tầm tư liệu về các tướng lĩnh trong phong trào Tây Sơn:
Nhiều tỉnh/thành phố Việt Nam hiện nay có các tên đường và trường học mang tên các tướng lĩnh trong phong trào Tây Sơn như Quang Trung, Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ. Điều này thể hiện sự kính trọng và ghi nhớ công lao to lớn của họ đối với lịch sử dân tộc, góp phần bảo vệ độc lập và xây dựng đất nước.
Tìm kiếm học tập môn lịch sử 8