BÀI 5. QUÁ TRÌNH KHAI PHÁ CỦA ĐẠI VIỆT TRONG CÁC THẾ KỈ XVI – XVIII
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
KIẾN THỨC MỚI
I. Khái quát quá trình khai phá của Đại Việt
CH:
Đọc thông tin và quan sát các hình ảnh 5.1 đến 5.3 (SGK, tr.24-25), trình bày khái quát quá trình khai phá của Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII.
II. Quá trình xác lập và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn
CH:
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 5.4 (SGK, tr.26), trình bày các chúa Nguyễn thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. Nêu ý nghĩa của những việc làm đó.
LUYỆN TẬP
Câu 1:
Vẽ trục thời gian khái quát quá trình khai phá của Đại Việt trong các thế kỉ XVI – XVIII.
VẬN DỤNG
Câu 2:
Sưu tầm tư liệu về quá trình xác lập và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa dưới thời chúa Nguyễn. Giới thiệu tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
PHẦN II: Tìm kiếm học tập môn lịch sử 8
KIẾN THỨC MỚI
I. Khái quát quá trình khai phá của Đại Việt
CH:
Từ thế kỉ XVI, trong bối cảnh chính quyền Lê - Trịnh phía Bắc suy yếu, chúa Nguyễn ở miền Nam đã tiến hành một cuộc khai phá quy mô lớn nhằm mở rộng lãnh thổ về phía Nam, bắt đầu từ các khu vực thuộc Nam Trung Bộ đến Nam Bộ.
Ở khu vực Nam Trung Bộ:
Năm 1611: Thành lập phủ Phú Yên, bao gồm hai huyện Tuy Hòa và Đồng Xuân.
Năm 1653: Lập dinh Thái Khang, bao gồm 2 phủ Thái Khang và Diên Ninh.
Năm 1693: Chúa Nguyễn đặt trấn Thuận Thành, sau này được đổi thành phủ Bình Thuận.
Ở khu vực Nam Bộ:
Năm 1623: Chúa Nguyễn cho lập các trạm thu thuế ở Bến Nghé (Sài Gòn ngày nay).
Năm 1698: Thành lập phủ Gia Định, bao gồm 2 huyện Phước Long và Tân Bình.
Cuối thế kỉ XVIII: Chính quyền chúa Nguyễn sáp nhập thêm các vùng đất thuộc Kiên Giang, Cà Mau, An Giang, Đồng Tháp vào lãnh thổ Đại Việt.
Tại các vùng đất mới, các chúa Nguyễn đã tổ chức khai hoang, khuyến khích người dân sở hữu ruộng đất mà họ khai khẩn.
II. Quá trình xác lập và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn
CH:
Hoạt động khai thác và xác lập chủ quyền:
Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của người Việt Nam trong các thế kỉ XVII – XVIII được thực hiện có tổ chức, hệ thống và liên tục thông qua đội Hoàng Sa và đội Bắc Hải. Đây là hai tổ chức dân binh độc đáo vừa có chức năng kinh tế (khai thác tài nguyên biển), vừa có chức năng kiểm soát, quản lý biển, đảo.
Đội Hoàng Sa và Bắc Hải có nhiệm vụ thu lượm hàng hóa từ những tàu bị đắm như gươm, súng, vàng bạc, đồ đồng, hải sản quý như đồi mồi, ba ba, hải sâm, và tiến hành khảo sát, đo đạc các đảo, biển, dần dần xác lập chủ quyền với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Ý nghĩa:
Những hành động này của các chúa Nguyễn đã khẳng định một cách mạnh mẽ quyền chủ quyền của Đại Việt đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ rất sớm, và đã đặt nền móng cho việc bảo vệ và khẳng định chủ quyền đối với vùng biển đảo này trong các thế kỷ sau.
LUYỆN TẬP
Câu 1:
Vẽ trục thời gian mô tả quá trình khai phá của Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII, bắt đầu từ năm 1611 và kết thúc vào cuối thế kỉ XVIII với sự mở rộng và củng cố quyền lực của chúa Nguyễn.
VẬN DỤNG
Câu 2:
Tìm kiếm và giới thiệu tư liệu về các hoạt động thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa dưới thời chúa Nguyễn. Các tư liệu có thể là hình ảnh, bản đồ, hay các tài liệu lịch sử, và chia sẻ với thầy cô và bạn học để tăng cường sự hiểu biết về quá trình bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam.
Tham khảo thêm về Lũy Thầy và Sông Gianh:
Lũy Thầy: Lũy Thầy được Đào Duy Từ xây dựng từ năm 1631, dài 34 km, bao quanh vùng đất Thuận Hóa, Quảng Bình để phòng thủ chống lại các cuộc tấn công của quân Trịnh. Lũy Thầy là một công trình phòng thủ độc đáo, có sự kết hợp giữa công sự nhân tạo và tự nhiên (con hào là con sông Gianh).
Sông Gianh: Sông Gianh dài 160 km, bắt nguồn từ núi Cô Pi thuộc Trường Sơn, và là một ranh giới quan trọng trong lịch sử phân chia Đàng Trong và Đàng Ngoài thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh. Sông Gianh cũng là một trong những tuyến đường chiến lược quan trọng trong cuộc xung đột này.
