Bài 3: Đông Nam Á từ Nửa Sau Thế Kỷ XVI đến Thế Kỷ XIX
Phần I: Các Câu Hỏi trong SGK
Kiến Thức Mới
I. Quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây
Câu hỏi: Dựa vào thông tin và các hình trong mục I (SGK, tr.16-17), trình bày quá trình xâm nhập của tư bản phương Tây vào khu vực Đông Nam Á.
Trả lời:
Từ thế kỷ XVI, các quốc gia phương Tây bắt đầu có sự xâm nhập vào Đông Nam Á thông qua các hoạt động thương mại, tôn giáo, và quân sự. Bồ Đào Nha là quốc gia phương Tây đầu tiên xâm nhập vào khu vực này, bắt đầu từ thế kỷ XVI. Sau đó, Hà Lan và Anh cũng tham gia vào việc khai thác thuộc địa tại Đông Nam Á. Mỗi quốc gia phương Tây đều có những phương thức xâm nhập khác nhau, nhưng chủ yếu tập trung vào việc chiếm đoạt các vùng đất giàu tài nguyên thiên nhiên và chiến lược kiểm soát các tuyến đường thương mại quan trọng.
II. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
Câu hỏi: Cho biết nét nổi bật về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.
Trả lời:
Dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây, tình hình chính trị của các nước Đông Nam Á thay đổi hoàn toàn khi các triều đại và chính quyền bản địa mất độc lập và phải chịu sự cai trị của các quốc gia phương Tây. Về kinh tế, các nước Đông Nam Á trở thành nguồn cung cấp nguyên liệu cho các quốc gia thực dân và là thị trường tiêu thụ sản phẩm. Mặt xã hội, tầng lớp cũ vẫn tồn tại, nhưng dưới sự áp bức và bóc lột của thực dân, cuộc sống của người dân trở nên nghèo khổ hơn. Về văn hóa, văn hóa phương Tây dần xâm nhập qua các hệ thống giáo dục mới và sự phổ biến của các giá trị văn hóa phương Tây.
III. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 3.5 (SGK, tr.19), trình bày những nét chính về cuộc đấu tranh chống thực dân phương Tây ở Đông Nam Á.
Trả lời:
Các cuộc đấu tranh chống thực dân phương Tây tại Đông Nam Á bắt đầu ngay từ những ngày đầu của quá trình xâm lược. Các quốc gia Đông Nam Á đều tổ chức những cuộc kháng chiến để bảo vệ độc lập. Tuy nhiên, với sự áp đảo về quân sự và vũ khí, các cuộc khởi nghĩa đều bị đàn áp. Tại In-đô-nê-xi-a, từ thế kỷ XVII, Tơ-ru-ni Giô-giô đã kêu gọi nhân dân kháng chiến. Ở Phi-lip-pin, hàng trăm cuộc khởi nghĩa diễn ra trong suốt thời gian bị đô hộ, điển hình là các cuộc khởi nghĩa ở đảo Bô-hộ. Mặc dù dũng cảm, các cuộc khởi nghĩa này đều không thành công do thiếu sự đoàn kết và sự vượt trội về quân lực của thực dân phương Tây.
LUYỆN TẬP
Câu 1: Vẽ sơ đồ về quá trình xâm nhập tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX.
Câu 2: Giải thích nguyên nhân thất bại của các cuộc đấu tranh chống thực dân phương Tây của các nước Đông Nam Á.
Trả lời:
Nguyên nhân thất bại của các cuộc kháng chiến chống thực dân phương Tây ở Đông Nam Á là sự thiếu đoàn kết và khả năng tổ chức của các lực lượng kháng chiến. Các triều đình thường không có chiến lược rõ ràng, lại thiếu sự ủng hộ rộng rãi từ nhân dân. Bên cạnh đó, sự chênh lệch lớn về lực lượng quân sự giữa các quốc gia Đông Nam Á và các cường quốc thực dân như Anh, Pháp, và Hà Lan cũng là yếu tố quyết định khiến các cuộc kháng chiến thất bại.
VẬN DỤNG
Câu hỏi: Sưu tầm tư liệu về quá trình xâm nhập của các nước thực dân phương Tây vào Đông Nam Á. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
Trả lời:
Từ thế kỷ XVI, các quốc gia phương Tây như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan, Anh, và Pháp đã lần lượt xâm nhập vào khu vực Đông Nam Á. Các phương thức xâm nhập này bao gồm thương mại, tôn giáo, và quân sự. Các quốc gia phương Tây, đặc biệt là Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, đã sớm đặt chân đến các quần đảo ở Đông Nam Á, trong khi Hà Lan và Anh chủ yếu hướng đến các đất nước có tài nguyên thiên nhiên phong phú như In-đô-nê-xi-a và Malaysia.
PHẦN II: Câu hỏi ôn tập
I. Quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây
Câu hỏi: Quá trình xâm lược
Trả lời:
In-đô-nê-xi-a: Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan, hoàn thành vào giữa thế kỷ XIX khi Hà Lan chiếm quyền kiểm soát hoàn toàn.
Philippin: Tây Ban Nha và Mỹ, bắt đầu từ thế kỷ XVI, Tây Ban Nha chiếm Philippin, sau đó vào năm 1898, Mỹ đã thay thế Tây Ban Nha.
Miến Điện: Anh, xâm chiếm vào năm 1885.
Malaysia: Anh, đầu thế kỷ XX.
Việt Nam, Lào, Campuchia: Pháp và Anh, cuối thế kỷ XIX, Pháp hoàn thành xâm lược ba nước Đông Dương.
Xiêm (Thái Lan): Anh và Pháp tranh chấp nhưng Xiêm giữ được độc lập.
II. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
Câu hỏi: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.
Trả lời:
Chính trị: Mất độc lập, các quốc gia Đông Nam Á bị cai trị bởi các thực dân phương Tây. Chính quyền thực dân được thành lập và làm tay sai cho chính quyền của quốc gia thực dân.
Kinh tế: Các nước Đông Nam Á trở thành thuộc địa cung cấp nguyên liệu cho các quốc gia thực dân và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Các hệ thống cơ sở hạ tầng như đường bộ, đường sắt và cảng biển được xây dựng để phục vụ cho việc khai thác tài nguyên.
Văn hóa: Văn hóa phương Tây dần xâm nhập vào các quốc gia này qua giáo dục và các hệ thống xã hội mới.
Xã hội: Mâu thuẫn xã hội gia tăng, các tầng lớp nhân dân chịu nhiều áp bức, bóc lột từ chính quyền thực dân.
III. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
Câu hỏi: Những cuộc đấu tranh chống thực dân phương Tây ở Đông Nam Á.
Trả lời:
Những cuộc đấu tranh này có thể chia thành các cuộc khởi nghĩa vũ trang và các phong trào yêu nước do các vương triều, nhân dân tổ chức. Tuy nhiên, các cuộc khởi nghĩa thường bị đàn áp do sự chênh lệch về lực lượng quân sự, cũng như thiếu sự đồng lòng và chiến lược rõ ràng từ các lãnh đạo.
