Tình hình chính trị, kinh tế và xã hội của Ấn Độ từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX: Ấn Độ dưới sự cai trị của thực dân Anh vào cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX có những biến động lớn về chính trị, kinh tế và xã hội. Chính quyền Anh trực tiếp cai trị Ấn Độ, thực hiện chính sách chia để trị, bóc lột và tước đoạt tài nguyên thiên nhiên. Kinh tế Ấn Độ chủ yếu phục vụ nhu cầu của Anh, cung cấp nguyên liệu và lương thực cho chính quốc. Hệ thống giáo dục và xã hội cũng bị ảnh hưởng sâu sắc bởi sự cai trị của thực dân Anh. Mặc dù vậy, những sự kiện này đã làm nảy sinh các phong trào đấu tranh đòi độc lập và cải cách.
II. ĐÔNG NAM Á
Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX: Tại Đông Nam Á, các phong trào giải phóng dân tộc đã diễn ra mạnh mẽ trong nửa cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX. Các quốc gia trong khu vực như Việt Nam, Campuchia và Lào đều chứng kiến các cuộc khởi nghĩa chống lại sự đô hộ của thực dân phương Tây. Ở Việt Nam, phong trào Cần Vương (1885 - 1896) và khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913) là những cuộc đấu tranh quan trọng. Tại Campuchia, các cuộc khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của A-cha Xoa và Pu-côm-bô diễn ra vào giữa thế kỉ XIX. Ở Lào, cuộc khởi nghĩa do Pha-ca-đuốc lãnh đạo ở Xa-van-na-khét và các cuộc khởi nghĩa ở cao nguyên Bô-lô-ven (1901 - 1907) là minh chứng cho sự đấu tranh của nhân dân địa phương chống lại ách thống trị thực dân.
Lĩnh vực
Chính sách của thực dân Anh
Chuyển biến
Chính trị
Chính phủ Anh nắm quyền cai trị trực tiếp Ấn Độ.
Chính quyền rối ren, nhân dân cực khổ, nhiều mâu thuẫn nội bộ trong xã hội.
Kinh tế
Mở rộng khai thác nguyên liệu, bóc lột lao động rẻ mạt.
Ấn Độ trở thành thuộc địa quan trọng của Anh, cung cấp nguyên liệu cho nền công nghiệp Anh.
Xã hội
Chia để trị, phân biệt đẳng cấp, tôn giáo.
Đời sống nhân dân cực khổ, áp bức và phân chia sâu sắc giữa các tầng lớp xã hội.
LUYỆN TẬP
Câu 1: Lập bảng tóm tắt về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của Ấn Độ cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.
VẬN DỤNG
Sưu tầm tư liệu về các anh hùng dân tộc trong phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.
Hô-xê Ri-xan (1861 - 1896, Phi-líp-pin): Hô-xê Ri-xan là anh hùng dân tộc nổi bật trong phong trào giải phóng dân tộc ở Phi-líp-pin. Năm 1892, ông thành lập "Liên minh Phi-líp-pin" nhằm tuyên truyền ý thức dân tộc và đòi quyền bình đẳng cho người Phi-líp-pin. Năm 1896, ông bị thực dân Tây Ban Nha bắt giam và xử tử. Hô-xê Ri-xan được coi là biểu tượng của phong trào yêu nước Phi-líp-pin.
Phan Đình Phùng (1847 - 1895, Việt Nam): Phan Đình Phùng, một lãnh tụ của phong trào Cần Vương, đã tổ chức cuộc khởi nghĩa Hương Khê chống thực dân Pháp vào những năm 1885 - 1896. Sau khi bị thương trong một trận giao chiến, ông qua đời vào năm 1895. Phan Đình Phùng là một trong những người đứng đầu cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp, góp phần lớn vào phong trào yêu nước ở Việt Nam.
PHẦN II: Câu hỏi ôn tập
I. ẤN ĐỘ
Kinh tế: Thực dân Anh khai thác mạnh mẽ Ấn Độ, làm nơi cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp Anh. Những nguồn tài nguyên như bông, lúa mì và các nguyên liệu khác đã được đưa về Anh để phục vụ sản xuất. Ngoài ra, thực dân Anh còn áp đặt chính sách thuế nặng, khiến người dân Ấn Độ chịu đựng cuộc sống nghèo khổ.
Chính trị và xã hội: Chính quyền Anh thực hiện chính sách chia để trị, nắm quyền cai trị trực tiếp Ấn Độ. Đồng thời, chính phủ Anh khuyến khích sự phân biệt về chủng tộc và tôn giáo trong xã hội, nhằm dễ dàng kiểm soát đất nước. Những mâu thuẫn xã hội gia tăng khiến phong trào đấu tranh giành độc lập dần hình thành.
II. ĐÔNG NAM Á
Ở Việt Nam: Phong trào Cần Vương (1885 - 1896) và khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913) là những cuộc đấu tranh nổi bật. Phong trào Cần Vương nhằm khôi phục triều đình nhà Nguyễn, trong khi khởi nghĩa Yên Thế là cuộc đấu tranh chống lại ách thống trị của thực dân Pháp.
Ở Campuchia và Lào: Các cuộc khởi nghĩa do A-cha Xoa (1864 - 1865), Pu-côm-bô (1866 - 1867) và Hoàng thân Xi-vô-tha (1885 - 1895) ở Campuchia, cùng các cuộc khởi nghĩa ở Lào như cuộc khởi nghĩa của Pha-ca-đuốc (1901) và ở cao nguyên Bô-lô-ven (1901 - 1907), là những minh chứng rõ rệt cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á.
Tóm lại, phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX đã có sự phát triển mạnh mẽ, từ các cuộc khởi nghĩa tại các quốc gia như Việt Nam, Campuchia, Lào cho đến các nhân vật lịch sử như Hô-xê Ri-xan và Phan Đình Phùng. Những sự kiện này đóng góp quan trọng vào quá trình đấu tranh giành độc lập cho các quốc gia trong khu vực.
