Câu 1: Dựa vào hình 6.1 trong SGK, em hãy xác định nơi hình thành nền văn minh Ai Cập. Phân tích tác động của điều kiện tự nhiên đến sự hình thành và phát triển văn minh Ai Cập cổ đại. Vì sao sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-đốt viết: “Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin”?
Nơi hình thành nền văn minh Ai Cập: Nền văn minh Ai Cập cổ đại hình thành và phát triển dọc theo bờ sông Nin, một trong những con sông dài nhất thế giới.
Phân tích tác động của điều kiện tự nhiên:
Ai Cập nằm ở Đông Bắc châu Phi, phía Bắc giáp Địa Trung Hải, phía Đông giáp biển Hồng Hải, phía Nam giáp Nubi, phía Tây giáp sa mạc Sahara. Nhờ vị trí này, Ai Cập phát triển một nền văn minh độc lập và có bản sắc riêng biệt.
Ai Cập là nơi giao nhau của ba châu lục: Á, Phi, Âu, điều này tạo điều kiện cho nền văn minh Ai Cập lan tỏa và có ảnh hưởng rộng lớn.
Vị trí nằm dọc ở vùng hạ lưu sông Nin giúp cho vùng đất này được bồi đắp phù sa màu mỡ, làm cho nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, từ đó văn minh Ai Cập sớm ra đời và phát triển.
Giải thích câu nói của sử gia Hy Lạp Hê-rô-đốt:
Sông Nin có lượng phù sa màu mỡ, bồi đắp cho đồng bằng hai bên bờ sông. Điều này tạo ra một điều kiện lý tưởng để nông nghiệp phát triển, giúp người dân Ai Cập cổ đại có cuộc sống thịnh vượng.
Vùng thung lũng do sông Nin bồi đắp đã giúp cho nền văn minh Ai Cập cổ đại tồn tại và phát triển lâu dài.
Từ đời sống vật chất đến tinh thần, người dân Ai Cập cổ đại đều liên kết mật thiết với dòng sông Nin, có thể nói dòng sông này là nguồn sống và là "tặng phẩm" của Ai Cập.
Câu 2: Điều kiện tự nhiên tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế Ai Cập cổ đại? Quan sát Hình 6.1, em hãy mô tả một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại. Nhận xét đặc trưng cơ bản của kinh tế Ai Cập thời kỳ này.
a. Điều kiện tự nhiên tác động: Ai Cập nằm dọc bên bờ sông Nin, nơi có lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng hai bên bờ sông. Điều này giúp thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển, sản xuất lương thực dồi dào. Sông Nin đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước cho nông nghiệp và là yếu tố chính giúp nền kinh tế Ai Cập cổ đại phát triển mạnh mẽ.
b. Một số hoạt động kinh tế:
Chăn nuôi gia súc: Người Ai Cập nuôi các loài gia súc như dê, cừu và bò để cung cấp thực phẩm và nguyên liệu cho các ngành thủ công.
Trồng trọt: Ai Cập nổi tiếng với việc trồng các loại cây lương thực như lúa mì, lúa mạch, cung cấp nguồn thực phẩm dồi dào cho xã hội.
Nghề thủ công: Các nghề thủ công như làm bánh mì, sản xuất bia, chế tạo các sản phẩm từ đá và gốm sứ cũng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
c. Đặc trưng kinh tế cơ bản: Nông nghiệp là đặc trưng cơ bản của nền kinh tế Ai Cập cổ đại, với hai ngành chính là trồng trọt (đặc biệt là lúa mì, lúa mạch) và chăn nuôi. Nhờ sự bồi đắp của phù sa từ sông Nin, nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, cung cấp nguồn thực phẩm dồi dào cho dân cư và hỗ trợ các ngành nghề khác.
Câu 3: Quan sát hình 6.3 trong SGK, xác định thành phần, vị trí các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại. Tầng lớp nào là lực lượng sản xuất chính? Giải thích.
Tầng lớp thống trị:
Pha-ra-ông (vua): Là người đứng đầu của quốc gia, nắm quyền lực tối cao về mọi mặt và được xem là đại diện của thần thánh. Mọi mệnh lệnh đều xuất phát từ vua.
Quan lại, quý tộc: Những người đứng đầu các bộ phận trong chính quyền, với chức vụ Tể tướng, nắm quyền lực lớn và thường giúp pha-ra-ông trong việc điều hành đất nước.
Tầng lớp bị trị:
Thương nhân và thợ thủ công: Đây là tầng lớp trung gian trong xã hội, chuyên sản xuất và kinh doanh chủ yếu theo yêu cầu của nhà nước.
Nông dân công xã: Là tầng lớp đông đảo nhất và giữ vai trò quan trọng nhất trong xã hội Ai Cập. Họ là những người lao động chính trong nông nghiệp.
Nô lệ: Là người bị bắt làm nô lệ, có thể là tù binh chiến tranh hoặc người bản xứ bị áp bức. Nô lệ thuộc quyền sở hữu của vua, quan lại, quý tộc.
Lực lượng sản xuất chính: Nông dân công xã là lực lượng sản xuất chính trong xã hội Ai Cập cổ đại. Vì nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, nông dân công xã tạo ra sản phẩm nông nghiệp, đóng góp lớn vào sự phát triển của nền kinh tế xã hội.
Câu 4: Em hãy nhận xét về cơ cấu nhà nước cổ đại ở Ai Cập. Ý nghĩa sự ra đời nhà nước ở Ai Cập.
Nhận xét về cơ cấu nhà nước: Nhà nước cổ đại Ai Cập mang đặc điểm của một nhà nước chuyên chế sơ khai. Pha-ra-ông đứng đầu, nắm mọi quyền hành và là đại diện cho thần thánh. Đây là một thể chế quân chủ tuyệt đối, với quyền lực tập trung vào tay vua. Các tầng lớp khác trong xã hội đều phải phục tùng mệnh lệnh của vua, không có tính dân chủ.
Ý nghĩa sự ra đời nhà nước ở Ai Cập: Mặc dù nhà nước Ai Cập còn sơ khai, nhưng sự ra đời của nó đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong việc hình thành các mô hình nhà nước đầu tiên trong lịch sử loài người. Nhà nước này là nền tảng để phát triển các xã hội văn minh sau này, giúp xã hội Ai Cập ổn định và thịnh vượng, thúc đẩy nền văn minh phát triển.
Câu 5: Thế nào là chữ tượng hình? Nêu ý nghĩa của sự ra đời chữ viết, chữ số Ai Cập cổ.
Chữ tượng hình: Chữ tượng hình là một hệ thống chữ viết mà mỗi ký tự biểu thị một vật thể, con vật, hoặc khái niệm. Các ký tự này có thể biểu thị âm thanh hoặc ý nghĩa của một đồ vật hoặc hiện tượng. Mỗi chữ tượng hình có thể đại diện cho một âm tiết hoặc một khái niệm trừu tượng.
Ý nghĩa của sự ra đời chữ viết, chữ số Ai Cập cổ: Chữ viết Ai Cập cổ đại không chỉ có tác dụng ghi chép thông tin mà còn phản ánh đời sống tinh thần, tín ngưỡng và các sự kiện lịch sử của đất nước. Nó giúp bảo tồn những thông tin quan trọng về các Pha-ra-ông, chiến thắng quân sự, và các thần linh. Chữ viết còn giúp lưu giữ các bí mật khoa học mà đến nay vẫn chưa được giải mã hết.
