Bài 5: Khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại
Câu hỏi 1: Em hãy trình bày khái niệm văn minh.
Trả lời:
Văn minh là trạng thái tiến hóa và phát triển cao của nền văn hóa. Nó biểu hiện qua các thành tựu vật chất và tinh thần mà con người tạo ra trong quá trình lịch sử, từ đó nâng cao chất lượng đời sống và tổ chức xã hội. Văn minh đối lập với những trạng thái thấp hơn như dã man và nguyên thủy, những giai đoạn mà con người chưa đạt được sự phát triển về tư duy, kỹ thuật và tổ chức xã hội. Sự hình thành và phát triển của văn minh thể hiện qua những bước tiến lớn trong khoa học, nghệ thuật, công nghệ, và xã hội.
Câu hỏi 2: Em hãy cho biết sự khác nhau giữa văn minh và văn hóa.
Trả lời:
Văn hóa
Văn minh
Nhận diện
Là các thành tựu do con người sáng tạo ra, bao gồm cả giá trị vật chất và tinh thần, thể hiện trong cách sống, truyền thống, và phong tục tập quán của một dân tộc.
Đặc điểm
Ra đời cùng với sự xuất hiện và phát triển của xã hội loài người, có bề dày lịch sử, bao gồm các phong tục, tín ngưỡng, nghệ thuật, và lối sống.
Tầm vóc
Có tính dân tộc, đặc trưng cho mỗi dân tộc và nền văn hóa riêng biệt.
Mối quan hệ
Ra đời và phát triển cùng với sự tiến hóa của xã hội loài người, khi đạt đến một mức độ phát triển nhất định, văn minh mới ra đời.
Câu hỏi 3: Khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại
Trả lời:
Trong tiến trình phát triển của văn minh thế giới cổ - trung đại, có một số nền văn minh tiêu biểu được đánh giá cao về những đóng góp lớn lao cho lịch sử và sự phát triển của nhân loại:
Khoảng 3200 TCN - 30 TCN:Văn minh Ai Cập cổ đại. Đây là một trong những nền văn minh lâu đời nhất, nổi bật với các thành tựu về kiến trúc (như kim tự tháp), khoa học, nghệ thuật, và tôn giáo.
Giữa thiên niên kỷ III TCN - năm 1857:Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại. Văn minh này đặc trưng bởi các phát minh về toán học, triết học, và tôn giáo như Phật giáo và Hindu giáo.
Khoảng thế kỷ XXI TCN - năm 1911:Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại. Nền văn minh này nổi bật với các thành tựu về chính trị, tư tưởng (như Nho giáo), và công nghệ (như phát minh giấy, la bàn, và in ấn).
Cuối thiên niên kỷ III TCN - năm 476:Văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại. Đây là nền văn minh có ảnh hưởng sâu rộng trong các lĩnh vực như triết học, nghệ thuật, quân sự, và quản lý chính trị.
Thế kỷ XV - XVII:Văn minh Tây Âu thời Phục hưng. Thời kỳ này đánh dấu sự phục hưng của nghệ thuật, khoa học, và tư tưởng, mở đường cho các cuộc cách mạng về tư tưởng và phát triển của xã hội Tây Âu.
Câu hỏi 4: Vì sao chữ viết là thành tựu tiêu biểu và sớm nhất của văn minh nhân loại?
Trả lời:
Chữ viết là một trong những thành tựu tiêu biểu và sớm nhất của văn minh nhân loại vì nó phản ánh sự phát triển cao của tư duy và khả năng ghi chép thông tin của con người. Trước khi có chữ viết, mọi tri thức và thành tựu văn hóa chỉ được truyền miệng hoặc lưu giữ qua các hình thức khác như tranh vẽ hay di tích vật thể. Với chữ viết, con người có thể ghi lại các sự kiện, tri thức, và văn hóa, từ đó giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về lịch sử và di sản của tổ tiên. Chữ viết không chỉ là công cụ ghi chép mà còn là nền tảng cho sự phát triển của các lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế, tư tưởng và nghệ thuật, tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển của các nền văn minh tiếp theo.
Câu hỏi 5: Hãy tìm hiểu và trình bày một số kỳ quan thế giới cổ - trung đại mà em yêu thích trong Hình 5.5.
Trả lời:
Quần thể kim tự tháp Giza:
Kim tự tháp Kheops (hay còn gọi là Kim tự tháp Giza lớn nhất Ai Cập) là lăng mộ của Pharaon Khufu. Đây là công trình vĩ đại, được xây dựng từ khoảng 2,3 triệu khối đá, có tổng trọng lượng lên đến 5,9 triệu tấn và là công trình cao nhất thế giới trong 3.800 năm với chiều cao 138,8 m.
Các kim tự tháp Ai Cập cổ được xây dựng trên bờ tây sông Nile, nơi mặt trời lặn, được cho là "miền đất của người chết" theo tín ngưỡng Ai Cập cổ đại. Đây là một biểu tượng của sức mạnh và sự phát triển vượt bậc của nền văn minh Ai Cập.
