Giải BT SGK môn Địa lý 10 Kết nối tri thức Bài 26: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, một số vấn đề phát triển nông nghiệp hiện đại trên thế giới và định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai

Bài 26: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, một số vấn đề phát triển nông nghiệp hiện đại trên thế giới và định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai

Mở đầu trang 76 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là gì? Trong tương lai sản xuất nông nghiệp trên thế giới sẽ thay đổi ra sao?

Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là quá trình phân bổ và sử dụng đất đai, tài nguyên và lao động trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp sao cho phù hợp với các điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội của một khu vực. Nó bao gồm việc xác định các khu vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, và các ngành nông nghiệp khác. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp còn bao gồm các vấn đề như sự phân bổ các loại cây trồng, vật nuôi, các khu vực nuôi trồng thủy sản, các vùng đất canh tác, cũng như sự phát triển cơ sở hạ tầng, hệ thống thị trường và chính sách hỗ trợ.

Trong tương lai, sản xuất nông nghiệp trên thế giới sẽ thay đổi để đáp ứng những thách thức lớn như biến đổi khí hậu, tăng trưởng dân số và sự thay đổi trong nhu cầu tiêu thụ thực phẩm. Những thay đổi này bao gồm việc tăng cường ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, phát triển các giống cây trồng và vật nuôi mới, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực của sản xuất nông nghiệp đối với môi trường. Một trong những xu hướng nổi bật là việc sử dụng các phương thức canh tác bền vững và công nghệ nông nghiệp thông minh để tối ưu hóa năng suất và giảm thiểu rủi ro trong sản xuất.

Câu hỏi mục 1a trang 76 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Dựa vào thông tin trong mục a, hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là một phương pháp phân bổ và sử dụng tài nguyên đất đai trong sản xuất nông nghiệp sao cho hiệu quả nhất. Mục đích của việc tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên như đất đai, nước, và lao động để đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất, đồng thời bảo vệ môi trường và duy trì sự bền vững của hệ sinh thái. Cấu trúc tổ chức lãnh thổ nông nghiệp bao gồm phân bổ không gian giữa các loại hình sản xuất nông nghiệp khác nhau như trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản và các hoạt động phụ trợ như chế biến, bảo quản và phân phối sản phẩm.

Vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp:

Tối ưu hóa sử dụng tài nguyên: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp giúp phân bổ đất đai và tài nguyên sao cho phù hợp với đặc điểm tự nhiên và yêu cầu của các loại cây trồng, vật nuôi, từ đó tăng năng suất và hiệu quả kinh tế của nền nông nghiệp. Ví dụ, các khu vực đất phù hợp với trồng lúa sẽ được sử dụng cho sản xuất lúa, trong khi những khu vực có điều kiện khí hậu thích hợp cho chăn nuôi sẽ được sử dụng cho ngành này.

Phát triển các khu vực nông thôn: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông thôn và nâng cao đời sống của nông dân. Việc xây dựng các mô hình nông nghiệp hiện đại, áp dụng công nghệ mới vào sản xuất giúp gia tăng thu nhập và tạo việc làm cho người dân ở khu vực nông thôn.

Bảo vệ môi trường: Việc tổ chức lãnh thổ nông nghiệp hợp lý sẽ giúp giảm thiểu tình trạng thoái hóa đất đai, xói mòn đất, và ô nhiễm môi trường. Các phương thức canh tác bền vững và hợp lý trong tổ chức lãnh thổ nông nghiệp sẽ giúp duy trì độ phì nhiêu của đất và bảo vệ nguồn nước, đồng thời bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên.

Đảm bảo an ninh lương thực: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp giúp đảm bảo cung cấp đủ thực phẩm cho dân số ngày càng tăng. Việc phân bổ hợp lý các khu vực trồng trọt, chăn nuôi và sản xuất thủy sản giúp cung cấp một nguồn thực phẩm phong phú và đa dạng, từ đó đảm bảo an ninh lương thực cho đất nước.

Câu hỏi mục 1b trang 77 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Dựa vào bảng 26, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

1. Trang trại (Farm):

Vai trò (Role):
Trang trại đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nông nghiệp sản xuất hàng hóa, phát triển kinh tế nông thôn và tăng thu nhập cho người dân nông thôn. Trang trại tập trung vào sản xuất nông sản quy mô lớn và có vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong và ngoài nước.

Đặc điểm (Characteristics):
Trang trại có mục đích chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hóa. Nó là một đơn vị sản xuất lớn, thường áp dụng công nghệ và các phương pháp canh tác hiện đại. Các trang trại thường có quy mô sản xuất lớn và tập trung vào các sản phẩm chủ yếu, ví dụ như ngũ cốc, thực phẩm gia súc và thực phẩm chế biến. Trang trại có thể sử dụng lao động thuê mướn và có sự áp dụng công nghệ cao trong sản xuất.

2. Thể tổng hợp nông nghiệp (Agricultural Integration):

Vai trò (Role):
Thể tổng hợp nông nghiệp là sự kết hợp giữa các hoạt động nông nghiệp khác nhau như trồng trọt, chăn nuôi và chế biến. Mục đích chính là tối ưu hóa hiệu quả sản xuất, tạo ra sự liên kết giữa sản xuất nông sản và các ngành công nghiệp chế biến, từ đó tăng trưởng kinh tế và cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Đặc điểm (Characteristics):
Đặc điểm của thể tổng hợp nông nghiệp là sự kết hợp giữa các ngành sản xuất nông sản khác nhau và các ngành công nghiệp chế biến. Nó có thể bao gồm việc chăn nuôi kết hợp với trồng trọt, từ đó tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng. Thể tổng hợp này còn giúp các vùng sản xuất nông nghiệp có sự liên kết và hỗ trợ giữa các ngành, từ sản xuất đến tiêu thụ.

3. Vùng nông nghiệp (Agricultural Regions):

Vai trò (Role):
Vùng nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với các điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội của khu vực đó. Các vùng nông nghiệp giúp tập trung các sản phẩm nông sản để phát triển theo hướng chuyên môn hóa và hướng tới thị trường tiêu thụ.

Đặc điểm (Characteristics):
Các vùng nông nghiệp có đặc điểm là phát triển chuyên môn hóa sản phẩm nông sản, điều chỉnh sản xuất theo nhu cầu tiêu thụ và các yếu tố tự nhiên. Các vùng này có thể có sự liên kết chặt chẽ giữa các sản phẩm nông nghiệp và các khu vực chế biến, với mục tiêu tối ưu hóa năng suất và giảm thiểu chi phí. Ví dụ, các vùng sản xuất lúa gạo, rau quả, hoặc các khu vực chăn nuôi sẽ tập trung vào việc sản xuất một loại sản phẩm chủ lực.

Tóm lại, các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp này có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất, nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững ngành nông nghiệp. Chúng giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, tăng năng suất và bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất nông nghiệp.

Hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp theo hình thức trang trại:

Vai trò: Trang trại là một đơn vị sản xuất nông nghiệp lớn, tập trung vào việc sản xuất các sản phẩm nông sản quy mô lớn. Hình thức này có vai trò quan trọng trong việc tăng sản lượng, giảm chi phí sản xuất và cung cấp sản phẩm nông sản cho thị trường. Đặc điểm: Các trang trại có diện tích rộng lớn, thường áp dụng công nghệ cao và các phương pháp canh tác hiện đại. Ở các quốc gia phát triển, trang trại thường được tổ chức theo mô hình công nghiệp hóa, với cơ sở hạ tầng tiên tiến, bao gồm hệ thống tưới tiêu, xử lý chất thải và các công nghệ tự động hóa.

Hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp theo hợp tác xã:

Vai trò: Hợp tác xã là hình thức tổ chức giúp nông dân hợp tác với nhau trong việc sử dụng tài nguyên và chia sẻ lợi ích từ sản xuất nông nghiệp. Hợp tác xã có vai trò trong việc cải thiện năng suất, giảm chi phí và nâng cao thu nhập cho nông dân. Đặc điểm: Các hợp tác xã thường có quy mô nhỏ hơn so với trang trại, nhưng lại có tính cộng đồng cao. Các thành viên trong hợp tác xã chia sẻ tài nguyên, kiến thức và kinh nghiệm để cải thiện sản xuất. Hợp tác xã cũng giúp nông dân tiếp cận các dịch vụ tài chính và hỗ trợ kỹ thuật.

Hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp nông hộ:

Vai trò: Nông hộ là hình thức tổ chức sản xuất nhỏ lẻ, phù hợp với những khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn hoặc đất đai phân tán. Nông hộ có vai trò quan trọng trong việc sản xuất thực phẩm cho gia đình và thị trường địa phương. Đặc điểm: Nông hộ chủ yếu dựa vào lao động gia đình và có diện tích đất đai nhỏ. Phương thức sản xuất chủ yếu là trồng trọt và chăn nuôi kết hợp, với các sản phẩm chủ yếu phục vụ cho tiêu thụ trong gia đình và cộng đồng địa phương.

Câu hỏi mục 2a trang 77 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Dựa vào thông tin trong mục a, hãy nêu một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại trên thế giới.

Một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại trên thế giới bao gồm:

Biến đổi khí hậu: Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến nền nông nghiệp toàn cầu, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, bão, và sự thay đổi nhiệt độ. Những thay đổi này làm giảm năng suất cây trồng, tăng chi phí sản xuất và làm tổn hại đến các khu vực sản xuất nông sản chủ yếu.

Thiếu nước: Tài nguyên nước là một yếu tố quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ở các khu vực khô hạn. Sự thiếu hụt nguồn nước làm cho việc tưới tiêu trở nên khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cây trồng và khả năng phát triển nông nghiệp ở nhiều quốc gia.

Tăng trưởng dân số: Dân số thế giới ngày càng tăng nhanh, đẩy mạnh nhu cầu thực phẩm. Tuy nhiên, diện tích đất đai canh tác lại hạn chế, và nhu cầu này đặt ra thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp. Ngành nông nghiệp phải tìm cách sản xuất đủ thực phẩm cho dân số ngày càng đông mà không làm tổn hại đến tài nguyên đất và môi trường.

Công nghệ và kỹ thuật nông nghiệp: Mặc dù công nghệ nông nghiệp đã có những bước tiến lớn trong việc cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc áp dụng công nghệ mới, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển. Việc đào tạo nông dân, phát triển các giống cây trồng và vật nuôi mới, và sử dụng công nghệ bền vững là yếu tố quan trọng trong việc phát triển nền nông nghiệp hiện đại.

Câu hỏi mục 2b trang 78 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Dựa vào thông tin trong mục b, hãy nêu những định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai.

Một số định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai bao gồm:

Sử dụng công nghệ cao trong nông nghiệp: Công nghệ thông minh, bao gồm các thiết bị tự động, máy móc hiện đại, hệ thống quản lý thông minh, sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp. Các phương thức canh tác như canh tác chính xác (precision agriculture) sẽ giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu lãng phí và bảo vệ môi trường.

Canh tác bền vững: Phát triển nền nông nghiệp bền vững là một định hướng quan trọng để bảo vệ tài nguyên đất đai, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, và đảm bảo an ninh lương thực. Các phương pháp canh tác hữu cơ, bảo vệ đất đai và sử dụng các kỹ thuật không gây hại đến môi trường sẽ được ưu tiên trong tương lai.

Chuyển đổi sang nông nghiệp thông minh: Nông nghiệp thông minh không chỉ sử dụng công nghệ mà còn kết hợp với các giải pháp về dữ liệu lớn, Internet of Things (IoT), và phân tích dữ liệu để tối ưu hóa việc sản xuất, phân phối và tiêu thụ nông sản.

Tăng cường hợp tác quốc tế: Để giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, thiếu nước và khan hiếm tài nguyên, các quốc gia cần tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và phát triển nông nghiệp, chia sẻ công nghệ và kinh nghiệm trong canh tác bền vững và bảo vệ môi trường.

Luyện tập trang 78 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

1. Trình bày vai trò, đặc điểm của một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Chọn hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp theo hợp tác xã để trình bày.

Vai trò của hợp tác xã: Hợp tác xã có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, giảm chi phí và cải thiện đời sống cho nông dân. Các hợp tác xã giúp nông dân hợp tác trong việc sử dụng đất đai, công cụ sản xuất và chia sẻ lợi ích từ sản phẩm nông nghiệp. Việc hình thành hợp tác xã còn giúp nông dân tiếp cận các dịch vụ tài chính, kỹ thuật và các thị trường tiêu thụ nông sản một cách hiệu quả hơn.

Đặc điểm của hợp tác xã: Hợp tác xã nông nghiệp thường có quy mô nhỏ hơn trang trại, nhưng có tính cộng đồng cao. Các thành viên trong hợp tác xã tham gia vào các hoạt động sản xuất, từ trồng trọt, chăn nuôi đến chế biến và phân phối sản phẩm. Hợp tác xã giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm nhờ vào việc chia sẻ tài nguyên, kiến thức và kinh nghiệm.

2. Lấy ví dụ cụ thể về một biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại.

Biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại:

Một ví dụ điển hình của nền nông nghiệp hiện đại là việc sử dụng công nghệ canh tác chính xác (precision agriculture). Công nghệ này sử dụng các thiết bị như cảm biến, GPS, và máy bay không người lái để thu thập dữ liệu về đất đai, cây trồng và điều kiện môi trường. Dữ liệu này được sử dụng để tối ưu hóa việc sử dụng nước, phân bón và thuốc trừ sâu, giúp tăng năng suất mà không làm hại đến môi trường. Ví dụ, việc sử dụng máy bay không người lái để giám sát tình trạng cây trồng và áp dụng thuốc trừ sâu chính xác giúp giảm thiểu lãng phí và bảo vệ môi trường.

Vận dụng trang 78 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Tìm hiểu về một mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở nước ta.

Một mô hình nông nghiệp công nghệ cao nổi bật ở Việt Nam là mô hình nông nghiệp hữu cơ và công nghệ cao trong trồng rau sạch. Mô hình này sử dụng công nghệ như hệ thống tưới tiêu tự động, hệ thống điều khiển nhiệt độ và độ ẩm trong nhà kính để sản xuất rau sạch với quy trình khép kín, đảm bảo sản phẩm không có hóa chất độc hại. Mô hình này đã được áp dụng thành công tại các khu vực như Đà Lạt và các tỉnh miền Tây, cung cấp sản phẩm nông sản chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.