BÀI 11: KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA PHÁP LUẬT
Mở đầu
Câu hỏi 1: Một tình huống vi phạm pháp luật mà em biết là việc vượt đèn đỏ tại ngã tư. Hành vi này không chỉ gây nguy hiểm cho chính người thực hiện mà còn đe dọa sự an toàn của người tham gia giao thông khác. Việc không tuân thủ pháp luật giao thông thể hiện ý thức kém, cần bị xử lý nghiêm để đảm bảo trật tự và an toàn.
Khái niệm và đặc điểm của pháp luật
a) Khái niệm pháp luật
Câu hỏi 1: Cảnh sát giao thông không nên bỏ qua lỗi của anh T vì pháp luật mang tính bắt buộc chung, áp dụng cho mọi cá nhân. Việc bỏ qua lỗi vi phạm có thể gây mất công bằng và giảm hiệu lực của pháp luật.
Câu hỏi 2: Quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung là những nguyên tắc do nhà nước ban hành, bắt buộc mọi người phải tuân theo nhằm đảm bảo trật tự và an toàn trong xã hội.
b) Đặc điểm của pháp luật
Câu hỏi 1: N bị xử phạt vì vi phạm quy định pháp luật. Tính quy phạm phổ biến được thể hiện qua việc áp dụng luật với mọi cá nhân, tổ chức. Tính quyền lực bắt buộc chung thể hiện qua việc xử lý vi phạm một cách nghiêm minh, không phân biệt.
Câu hỏi 2: Các quy phạm phổ biến được áp dụng qua hình thức luật, nghị định, thông tư, hoặc các quy định chính thức của nhà nước.
Vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội
a) Pháp luật là phương tiện để nhà nước quản lý xã hội
Câu hỏi 1: Hành vi của công ty hóa chất A vi phạm Luật Bảo vệ môi trường. Việc xử phạt giúp răn đe, bảo vệ môi trường và đảm bảo công bằng xã hội.
Câu hỏi 2: Một số quy định như Luật Giao thông đường bộ đảm bảo an toàn giao thông, Luật Lao động bảo vệ quyền lợi người lao động, và Luật Bảo vệ môi trường giúp duy trì trật tự, an toàn và phát triển bền vững.
b) Pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện quyền và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình
Câu hỏi 1: Pháp luật bảo vệ quyền lợi của anh B bằng cách buộc người vi phạm bồi thường thiệt hại, đảm bảo sự công bằng và quyền lợi hợp pháp của anh.
Câu hỏi 2: Pháp luật giúp công dân thực hiện quyền và bảo vệ lợi ích hợp pháp bằng cách đưa ra khung pháp lý rõ ràng, minh bạch, đảm bảo không bị xâm phạm quyền lợi.
Luyện tập
Câu hỏi 1:
a. Đúng, vì đây là quy định pháp luật được nêu trong Bộ luật Lao động. b. Không đúng, vì Điều lệ Đoàn không phải là quy định pháp luật. c. Không đúng, vì nội quy công ty chỉ là quy định nội bộ, không mang tính pháp luật. d. Đúng, vì quy định này liên quan đến quyền và nghĩa vụ cổ đông được pháp luật công nhận.
Câu hỏi 2:
a. Thể hiện tính bắt buộc chung, áp dụng cho mọi cá nhân, tổ chức. b. Thể hiện tính quy phạm phổ biến, áp dụng trong mọi lĩnh vực. c. Thể hiện tính quyền lực, bắt buộc chung nhằm bảo vệ trẻ em.
Câu hỏi 3:
a. Đúng, pháp luật áp dụng cho tất cả mọi người. b. Sai, pháp luật không chỉ bảo vệ nhóm người mà áp dụng cho toàn xã hội. c. Sai, mọi công dân đều phải tuân thủ pháp luật, không phân biệt độ tuổi. d. Sai, pháp luật là công cụ chính yếu để quản lý xã hội. e. Đúng, pháp luật giúp công dân bảo vệ quyền lợi chính đáng. g. Đúng, pháp luật đảm bảo phát triển bền vững qua việc điều chỉnh hành vi xã hội.
Câu hỏi 4:
a. Việc xử phạt của cảnh sát giao thông giúp đảm bảo trật tự an toàn giao thông, răn đe các hành vi vi phạm và giảm tai nạn. b. Việc xử phạt cơ sở Y đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và duy trì sự công bằng trong kinh doanh.
Câu hỏi 5: Xe cứu thương, cứu hỏa không vi phạm pháp luật vì được ưu tiên theo quy định Luật Giao thông đường bộ khi làm nhiệm vụ khẩn cấp.
Vận dụng
Câu hỏi 1: Một trường hợp pháp luật bảo vệ quyền lợi là người lao động được bồi thường khi bị sa thải không đúng quy định. Bài học rút ra là hiểu và thực hiện đúng pháp luật giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân.
Câu hỏi 2: Bài tuyên truyền về vai trò của pháp luật có thể nhấn mạnh rằng pháp luật là công cụ quản lý xã hội, bảo vệ quyền lợi công dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Tài liệu tham khảo giáo dục kinh tế & pháp luật 10
