BÀI 2. THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT, ĐỜI SỐNG
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa là đặc điểm cơ bản và nổi bật nhất của tự nhiên Việt Nam. Đặc điểm này không chỉ thể hiện trong tất cả các thành phần tự nhiên với mức độ khác nhau, mà còn có ảnh hưởng đến các ngành sản xuất và đời sống xã hội. Vậy thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta biểu hiện trong các thành phần tự nhiên như thế nào? Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa có ảnh hưởng như thế nào đến sản xuất và đời sống?
I. BIỂU HIỆN CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA
CH: Dựa vào thông tin và hình 2, hãy trình bày các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các yếu tố khí hậu ở nước ta.
II. ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG
CH: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió màu đến sản xuất ở nước ta.
CH: Dựa vào thông tin bài học, hãy trình bày biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các thành phần tự nhiên ở nước ta.
CH: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến đời sống của người dân.
LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG
Câu 1: Phân tích những thuận lợi, khó khăn của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất ở nước ta.
Câu 2: Thu thập thông tin và viết báo cáo ngắn về ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất: nông nghiệp hoặc công nghiệp hoặc giao thông vận tải hoặc du lịch ở địa phương em.
PHẦN II .Lời giải tham khảo
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa là đặc trưng cơ bản và nổi bật của tự nhiên Việt Nam. Đặc điểm này không chỉ thể hiện qua các thành phần tự nhiên mà còn có tác động mạnh mẽ đến sản xuất và đời sống xã hội. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ phân tích chi tiết từng khía cạnh.
I. BIỂU HIỆN CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA
Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 2, hãy trình bày các biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các yếu tố khí hậu ở nước ta.
Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, được biểu hiện rõ nét qua các yếu tố khí hậu sau:
Nhiệt độ cao quanh năm Việt Nam nằm trong khu vực nội chí tuyến, vì vậy có nền nhiệt độ cao, trung bình năm từ 22°C - 27°C. Các mùa trong năm rõ rệt, nhiệt độ không chỉ cao mà còn có sự phân hóa theo mùa và theo không gian.
Lượng mưa lớn và phân bố không đều
Tổng lượng mưa trung bình hàng năm dao động từ 1500 mm đến 2000 mm. Tuy nhiên, lượng mưa phân bố không đồng đều theo không gian và thời gian.Mùa mưa thường tập trung từ tháng 5 đến tháng 10, do ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam và dải hội tụ nhiệt đới. Các vùng đón gió như sườn đón gió ở miền Trung và Tây Bắc có mưa nhiều hơn.
Độ ẩm không khí cao
Độ ẩm trung bình năm ở nước ta thường trên 80%. Đặc điểm này tạo điều kiện cho hệ sinh thái rừng nhiệt đới phát triển nhưng cũng dễ gây ẩm mốc, ảnh hưởng đến lưu trữ và bảo quản nông sản.
Tác động của gió mùa
Gió mùa Đông Bắc thổi từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, mang không khí lạnh và khô. Gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh vào mùa hè, mang theo hơi nước từ biển, gây mưa lớn.
II. ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG
Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất ở nước ta.
Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ảnh hưởng sâu sắc đến sản xuất ở Việt Nam, cụ thể:
Nông nghiệp
Thuận lợi:Khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều là điều kiện lý tưởng cho cây trồng phát triển, đặc biệt là cây lúa nước - cây lương thực chủ lực.Có thể trồng được nhiều vụ trong năm, nhờ đó nâng cao sản lượng.Khó khăn:Tính chất thất thường của khí hậu gây ra thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán, làm ảnh hưởng đến năng suất và gây thiệt hại lớn cho nông dân.Độ ẩm cao dễ gây sâu bệnh và làm giảm chất lượng sản phẩm nông nghiệp.
Công nghiệp
Thuận lợi:Các nguồn tài nguyên phong phú như khoáng sản, gỗ và lâm sản có điều kiện phát triển nhờ khí hậu.Khó khăn:Thiên tai thường xuyên cản trở các hoạt động khai thác và sản xuất.Mưa lớn gây xói mòn đất, làm giảm độ bền vững của các công trình công nghiệp.
Giao thông vận tải
Thuận lợi:Sông ngòi dày đặc, lượng nước dồi dào tạo điều kiện phát triển giao thông thủy.Khó khăn:Mưa lớn, bão lũ làm hư hỏng đường sá, cầu cống, gây gián đoạn giao thông.
Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy trình bày biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thông qua các thành phần tự nhiên ở nước ta.
Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thể hiện rõ qua các thành phần tự nhiên:
Địa hình
Xói mòn, rửa trôi đất mạnh mẽ ở vùng đồi núi. Các đồng bằng chịu ảnh hưởng của lũ lụt.
Sông ngòi
Hệ thống sông ngòi dày đặc, nước dồi dào, nhưng lưu lượng không ổn định, dễ gây lũ.
Thổ nhưỡng
Quá trình phong hóa mạnh do khí hậu ẩm, tạo ra đất feralit đỏ vàng và phù sa màu mỡ.
Thực vật
Rừng nhiệt đới gió mùa phong phú, với nhiều tầng tán, nhưng có nguy cơ suy thoái do sự khai thác và biến đổi khí hậu.
Câu hỏi: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích những ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến đời sống của người dân.
Thuận lợi:
Cung cấp nguồn nước dồi dào, tài nguyên thiên nhiên phong phú, tạo điều kiện phát triển sinh kế.Khí hậu nhiệt đới giúp phát triển đa dạng các loại cây trồng và vật nuôi, nâng cao đời sống người dân.
Khó khăn:
Thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán gây thiệt hại về kinh tế, đe dọa an toàn tính mạng người dân.Độ ẩm cao làm tăng nguy cơ bệnh tật và giảm hiệu quả bảo quản hàng hóa.
LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG
Câu 1: Phân tích những thuận lợi, khó khăn của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất ở nước ta.
Ngành nông nghiệp:
Thuận lợi:Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn, mưa nhiều phù hợp cho cây lúa nước và cây công nghiệp (cà phê, cao su).Có thể canh tác quanh năm, phát triển chăn nuôi nhờ nguồn thức ăn phong phú.
Khó khăn:Thiên tai, đặc biệt là lũ lụt, gây thiệt hại nặng nề.Sâu bệnh phát triển nhanh, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng và vật nuôi.
Câu 2: Thu thập thông tin và viết báo cáo ngắn về ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến một trong các ngành sản xuất.
Ngành nông nghiệp ở địa phương: Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa tạo điều kiện cho sản xuất lúa và rau màu. Tuy nhiên, vào mùa mưa, lũ lụt thường xuyên xảy ra, làm ngập úng đồng ruộng, gây thiệt hại lớn. Để khắc phục, người dân áp dụng các biện pháp như xây dựng đê điều, sử dụng giống cây trồng chịu hạn, ngập mặn.
