Khu vực Đông Bắc Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai có sự biến đổi như thế nào?
Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, khu vực Đông Bắc Á đã chứng kiến nhiều sự biến đổi mạnh mẽ cả về mặt chính trị, kinh tế, và xã hội. Sự thay đổi này chủ yếu được thúc đẩy bởi các yếu tố quốc tế và nội bộ của các quốc gia trong khu vực. Đầu tiên, khu vực này trải qua sự thay đổi lớn về bản đồ chính trị, đặc biệt là với sự hình thành các quốc gia mới, sự chia cắt lãnh thổ, và sự chuyển hướng trong mối quan hệ quốc tế.
Trung Quốc, sau một cuộc nội chiến đẫm máu giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã chính thức trở thành nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949 dưới sự lãnh đạo của Mao Trạch Đông. Sự kiện này không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với Trung Quốc mà còn đối với toàn bộ khu vực Đông Bắc Á, vì nó đánh dấu sự ra đời của một quốc gia xã hội chủ nghĩa với ảnh hưởng sâu rộng đối với các quốc gia trong khu vực. Các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, và Đài Loan bắt đầu có những động thái và chiến lược đối phó với sự thay đổi này.
Triều Tiên, sau khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vào cuối Chiến tranh thế giới thứ hai, đã bị chia cắt tại vĩ tuyến 38, tạo nên hai quốc gia đối lập: Bắc Triều Tiên do Liên Xô chi phối và Nam Triều Tiên do Mỹ hỗ trợ. Sự chia cắt này không chỉ gây ra một cuộc chiến tranh khốc liệt giữa hai miền vào những năm 1950, mà còn tạo ra một cuộc đối đầu Đông - Tây trong suốt Chiến tranh Lạnh.
Bên cạnh đó, Nhật Bản, sau khi bị đánh bại trong chiến tranh, đã bị Mỹ chiếm đóng và buộc phải thực hiện những cải cách chính trị và xã hội sâu rộng. Nhật Bản từ một quốc gia quân phiệt đã chuyển sang một quốc gia dân chủ, đồng thời thực hiện các chính sách kinh tế nhằm khôi phục và phát triển nhanh chóng. Sự phát triển "thần kỳ" của Nhật Bản đã biến nước này thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào những năm 1960-1970.
Ngoài Trung Quốc và Triều Tiên, khu vực Đông Bắc Á còn chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của Đài Loan và các khu vực khác như Hồng Công và Ma Cao, những nơi có sự hiện diện mạnh mẽ của các nền kinh tế tư bản và cạnh tranh với các nước xã hội chủ nghĩa. Hệ quả là khu vực này trở thành một trong những trung tâm quan trọng trong cuộc đối đầu giữa các cường quốc trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Bài tập Thảo luận 1 trang 24 SGK Lịch sử 12 Bài 3
Nêu những sự kiện chính trong những năm 1946 - 1949 dẫn tới sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và ý nghĩa của sự thành lập nhà nước này.
Giữa những năm 1946 và 1949, Trung Quốc chứng kiến một loạt sự kiện quan trọng đã dẫn đến sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Trung Quốc đứng trước một tình trạng xã hội rối ren, với một cuộc nội chiến gay gắt giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và Quốc dân đảng (KMT). Các sự kiện chính trong giai đoạn này bao gồm:
Ngày 12 tháng 10 năm 1946, cuộc nội chiến giữa ĐCSTQ và KMT chính thức bùng nổ. Mặc dù trước đó đã có một số cuộc đàm phán hòa bình, nhưng không bên nào nhượng bộ. Cuộc chiến tranh này kéo dài suốt nhiều năm và dẫn đến sự thất bại dần dần của Quốc dân đảng.
Cuối năm 1947, ĐCSTQ đã giành được nhiều chiến thắng quan trọng tại các khu vực nông thôn và thành phố, khiến chính quyền Quốc dân đảng rơi vào khủng hoảng.
Mùa thu năm 1948, sau một loạt chiến thắng quân sự lớn, quân đội của ĐCSTQ, dưới sự lãnh đạo của Mao Trạch Đông, đã tiến vào Bắc Kinh. Điều này mở ra cơ hội để ĐCSTQ tiến hành thành lập chính quyền mới.
Ngày 1 tháng 10 năm 1949, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chính thức được thành lập tại Bắc Kinh, với Mao Trạch Đông trở thành Chủ tịch.
Sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Trung Quốc. Đây là dấu mốc chấm dứt hơn 100 năm nô dịch của các thế lực đế quốc và phong kiến, đồng thời mở ra một kỷ nguyên mới cho Trung Quốc. Với chính quyền của ĐCSTQ, Trung Quốc đã trở thành một quốc gia xã hội chủ nghĩa, đồng thời bắt đầu thực hiện các cải cách sâu rộng về chính trị, xã hội, và kinh tế.
Bài tập Thảo luận 2 trang 24 SGK Lịch sử 12 Bài 3
Nêu nội dung cơ bản của đường lối cải cách của Trung Quốc và những thành tựu chính mà Trung Quốc đạt được trong những năm 1978 - 2000.
Năm 1978, Trung Quốc bắt đầu thực hiện một cuộc cải cách toàn diện dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình, người đã khởi xướng chính sách "cải cách mở cửa". Nội dung cơ bản của đường lối cải cách bao gồm:
Cải cách trong lĩnh vực nông nghiệp: Chính sách cải cách nông nghiệp đã giúp chấm dứt hệ thống cộng sản hóa đất đai, thay vào đó là một chính sách cho phép nông dân thuê đất, tự do sản xuất và tiêu thụ. Điều này đã tạo ra một bước đột phá lớn trong sản xuất nông nghiệp và tăng trưởng kinh tế.
Cải cách trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại: Chính quyền Trung Quốc mở cửa cho các doanh nghiệp tư nhân và khuyến khích đầu tư nước ngoài. Các đặc khu kinh tế như Thâm Quyến được hình thành và phát triển, thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy ngành công nghiệp trong nước.
Cải cách trong lĩnh vực chính trị: Mặc dù Trung Quốc tiếp tục duy trì chế độ độc đảng, nhưng Đặng Tiểu Bình đã mở rộng một số tự do chính trị trong các lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, và truyền thông.
Những thành tựu chính mà Trung Quốc đạt được trong giai đoạn này bao gồm:
Tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ: Trung Quốc đã đạt được mức tăng trưởng kinh tế cao nhất thế giới vào những năm 1980 và 1990. Nền kinh tế Trung Quốc từ một nền kinh tế nghèo nàn đã trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào cuối thế kỷ 20.
Nâng cao chất lượng đời sống người dân: Mức sống của người dân được cải thiện đáng kể nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp và dịch vụ.
Vị thế quốc tế của Trung Quốc: Trung Quốc bắt đầu trở thành một cường quốc kinh tế toàn cầu, gia nhập các tổ chức quốc tế quan trọng như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001.
Bài tập 1 trang 25 SGK Lịch sử 12
Lập niên biểu các sự kiện thể hiện sự biến đổi của khu vực Đông Bắc Á sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
1945: Nhật Bản đầu hàng Đồng minh, kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai.
1945-1949: Trung Quốc trải qua cuộc nội chiến giữa ĐCSTQ và Quốc dân đảng, dẫn đến sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949.
1950-1953: Chiến tranh Triều Tiên nổ ra, bán đảo Triều Tiên bị chia cắt theo vĩ tuyến 38.
1960-1970: Nhật Bản phục hồi kinh tế nhanh chóng, trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
1978: Trung Quốc bắt đầu thực hiện công cuộc cải cách mở cửa dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình.
1980-1990: Kinh tế Nhật Bản và Hàn Quốc phát triển mạnh mẽ, trở thành các "con rồng" của châu Á.
1997: Hồng Công và Ma Cao trở lại dưới sự quản lý của Trung Quốc.
Bài tập 2 trang 25 SGK Lịch sử 12
Lập niên biểu các sự kiện chính trong lịch sử Trung Quốc từ năm 1949 đến năm 2000.
1949: Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập dưới sự lãnh đạo của Mao Trạch Đông.
1958-1960: Trung Quốc thực hiện "Đại nhảy vọt", nhưng thất bại và gây ra nạn đói lớn.
1966-1976: Cách mạng Văn hóa được phát động, gây ra sự tàn phá lớn đối với xã hội và nền kinh tế.
1978: Trung Quốc bắt đầu thực hiện công cuộc cải cách mở cửa dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình.
1989: Sự kiện Thiên An Môn xảy ra, gây ra sự phản đối đối với chính quyền của Đặng Tiểu Bình.
1997: Hồng Công và Ma Cao trở lại dưới sự quản lý của Trung Quốc.
2000: Trung Quốc bắt đầu gia nhập các tổ chức kinh tế quốc tế lớn, chuẩn bị gia nhập WTO.
Bài tập 1 trang 13 SBT Lịch sử 12
B. Mông Cổ, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kì.
C. Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa.
B. Tác động của Chiến tranh lạnh.
B. Chiến tranh giữa hai miền Triều Tiên và sự ra đời của hai nhà nước đối lập nhau.
A. Nước cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời, đi theo con đường XHCN.
B. Đặng Tiểu Binh.
B. đứng thứ hai thế giới.
C. 2003.
B. Tháng 1 - 1950.
C. Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam (1950) và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào năm 1991.
Bài tập 2 trang 14 SBT Lịch sử 12
S. Sau cuộc kháng chiến chống phát xít Nhật kết thúc, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã quyết định tấn công Quốc dân đảng để giành toàn bộ chính quyền.
Đ. Cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Trung Quốc thắng lợi đã chấm dứt hơn 100 năm nô dịch của đế quốc, xoá bỏ tàn dư phong kiến.
Đ. Trung Quốc là nước đã tiến hành công cuộc cải cách sớm nhất trong phe XHCN.
Đ. Đến Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XII (9 - 1982) và Đại hội lần thứ XIII (10 - 1987), những chủ trương đổi mới đã được nâng lên thành đường lối chung.
S. Hiện nay, Trung Quốc đang thực hiện phương châm một đất nước hai chế độ.
Bài tập 3 trang 15 SBT Lịch sử 12
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập, đứng đầu là Chủ tịch Mao Trạch Đông.
Sự kiện tàu "Thần Châu 5" cùng nhà du hành vũ trụ Dương Lợi Vĩ bay vào không gian đã đưa Trung Quốc trở thành quốc gia thứ 3 trên thế giới có tàu cùng với con người bay vào vũ trụ.
Bài tập 4 trang 15 SBT Lịch sử 12
Ý nghĩa sự thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa là gì?
Sự thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào ngày 1 tháng 10 năm 1949 có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với Trung Quốc mà còn đối với khu vực và thế giới. Đối với Trung Quốc, đây là sự kết thúc của hơn 100 năm bị đô hộ và chia cắt, mở ra một kỷ nguyên độc lập và tự do cho dân tộc Trung Hoa. Thành lập nhà nước xã hội chủ nghĩa này còn có ý nghĩa khẳng định vai trò của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong việc xây dựng một xã hội công bằng, không có sự bóc lột và giai cấp. Đây cũng là dấu mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do cho các dân tộc bị áp bức trên thế giới.
Bài tập 5 trang 15 SBT Lịch sử 12
Nêu bối cảnh lịch sử, chủ trương và thành tựu trong công cuộc cải cách - mở cửa của Trung Quốc.
Công cuộc cải cách - mở cửa của Trung Quốc được bắt đầu vào năm 1978 dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình. Bối cảnh lịch sử khi đó là Trung Quốc sau Cách mạng Văn hóa, đất nước bị tàn phá về mọi mặt và nền kinh tế lâm vào khủng hoảng. Chính sách cải cách của Đặng Tiểu Bình bao gồm việc mở cửa nền kinh tế, khuyến khích tư nhân và đầu tư nước ngoài, đồng thời tiếp tục duy trì sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
Thành tựu nổi bật của công cuộc cải cách - mở cửa là sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế Trung Quốc, sự phát triển của các khu vực kinh tế đặc biệt như Thâm Quyến, và sự gia tăng chất lượng đời sống của người dân. Trung Quốc cũng mở rộng mối quan hệ ngoại giao và gia nhập các tổ chức quốc tế, như WTO, trở thành một cường quốc kinh tế toàn cầu.
Bài tập 6 trang 16 SBT Lịch sử 12
Hãy cho biết nét chính trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc từ năm 1949 đến nay. Chính sách đối ngoại nào của Trung Quốc có tác động tích cực, cũng như gây ra những khó khăn cho cách mạng Việt Nam.
Chính sách đối ngoại của Trung Quốc từ năm 1949 đến nay có những bước tiến quan trọng, đặc biệt là trong mối quan hệ với các cường quốc như Liên Xô, Mỹ và các quốc gia láng giềng. Trung Quốc duy trì chính sách "ngoại giao hòa bình" trong nhiều thập kỷ, nhưng cũng có những thời kỳ căng thẳng, đặc biệt là với các nước láng giềng và các cường quốc phương Tây. Trong khi chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã mang lại những kết quả tích cực, chẳng hạn như việc Trung Quốc gia nhập các tổ chức quốc tế và mở rộng quan hệ thương mại, thì cũng có lúc tạo ra những khó khăn cho các nước láng giềng như Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn sau cuộc chiến tranh biên giới Việt - Trung 1979.
