“Chặng đường bước vào đời chưa bao giờ trải đầy hoa hồng. Đó là hành trình của những vết thương, nước mắt, nhưng cũng là nơi ý chí và khát vọng được tôi luyện đến rực rỡ.” Qua truyện ngắn Bước vào đời của Nguyễn Hồng, người đọc như được chiêm ngưỡng một bức tranh hiện thực sống động mà đau thương về cuộc đời San – cậu bé nhỏ bé nhưng mang trong mình tinh thần bất khuất, khát vọng vươn lên từ nghịch cảnh. Tác phẩm không chỉ khắc họa bước đường trưởng thành của một con người mà còn gửi gắm thông điệp nhân văn sâu sắc: giá trị của nghị lực và tình người giữa xã hội đầy rẫy bất công, lạnh lùng.
San, nhân vật trung tâm của truyện, là hiện thân của hàng triệu số phận nhỏ bé, chịu sự nghiệt ngã của cuộc đời từ khi còn chưa đủ lớn để hiểu hết những phức tạp của nó. “Đời là bể khổ,” người ta thường nói thế, nhưng với San, đời không chỉ là một bể khổ, mà là cơn sóng dữ không ngừng đẩy cậu vào những thử thách triền miên. Cha mất sớm, gia đình túng quẫn, San phải gánh trên vai trọng trách giúp đỡ mẹ và em, sớm đối diện với thực tế khắc nghiệt. Sự ra đời của cậu bé không được bao bọc trong nhung lụa, mà thay vào đó là những giấc mơ dang dở, những khát vọng mịt mờ giữa bầu trời đen tối của kiếp người nghèo khổ.
Những bước đầu đời của San, nếu nhìn qua, chỉ toàn là sự va vấp và cay đắng. Nhưng chính trong những giây phút tưởng chừng như cậu bị chôn vùi bởi bất công và thất bại, Nguyễn Hồng lại để lộ ánh sáng của sức mạnh con người: nghị lực và khát vọng vượt lên số phận. San không khuất phục. “Nếu như bạn không thể thay đổi hoàn cảnh, hãy thay đổi chính mình để lớn mạnh hơn hoàn cảnh đó.”Cậu hiểu rằng, để sống, để tồn tại, và xa hơn là để vượt lên trên nghịch cảnh, điều duy nhất cậu có thể làm là bước tiếp – không ngừng bước tiếp.
Bức tranh xã hội trong Bước vào đời không được phủ lên sắc màu tươi sáng; thay vào đó, nó mang sắc u tối của sự bất công, chèn ép và lòng người lạnh lùng. Những con người như San, nghèo khổ và nhỏ bé, bị xô đẩy đến tận cùng của sự tuyệt vọng. Nhưng cũng chính từ sự cùng quẫn ấy, Nguyễn Hồng đã khéo léo xây dựng nên một hình tượng đầy sức sống – một San không đầu hàng, một San sẵn sàng va chạm với thực tế để trưởng thành. San giống như một mầm cây nhỏ bị vùi dập giữa những cơn bão tố nhưng vẫn kiên cường vươn lên, bởi cậu tin vào giá trị của sự nỗ lực, tin vào ánh sáng nhỏ nhoi phía chân trời.
Trong hành trình trưởng thành của San, người đọc không chỉ nhìn thấy sự khắc nghiệt của đời sống mà còn nhận ra giá trị bất diệt của tình người. Dù xã hội đầy rẫy những kẻ ích kỷ và bất nhân, vẫn còn những con người sẵn lòng chìa tay giúp đỡ, mang đến cho San những tia hy vọng. Tình mẹ – thứ tình cảm sâu sắc và cao cả nhất, chính là nguồn động lực lớn nhất cho bước đường trưởng thành của San. Những sự giúp đỡ, dù nhỏ bé, từ những người xung quanh cũng như ánh nắng ấm áp, giúp cậu chống chọi qua những ngày đông lạnh lẽo. “Khi cuộc sống nhấn chìm bạn, hãy nhớ rằng luôn có người sẵn sàng giúp bạn học cách bơi.” Chính trong tình người ấy, Nguyễn Hồng gửi gắm một thông điệp đầy nhân văn: hy vọng không bao giờ tắt, chỉ cần chúng ta còn tin vào nó.
Bước vào đời không chỉ là câu chuyện của riêng San, mà là tiếng lòng của cả một thế hệ – những con người sống trong bối cảnh xã hội đầy bất công, bị tước đoạt cả quyền mơ ước. Nhưng từ nơi đáy sâu tuyệt vọng ấy, ánh sáng nghị lực vẫn cháy lên mãnh liệt, soi sáng bước đường của những người như San. Nguyễn Hồng đã tạo nên một câu chuyện vừa hiện thực vừa giàu chất thơ, kết hợp giữa tinh thần đấu tranh hiện đại và lòng nhân ái cổ điển, biến San thành biểu tượng cho ý chí và nghị lực của con người Việt Nam.
Có thể nói, Bước vào đời là một bài ca không lời về sự trưởng thành và khát vọng. Nó nhắc nhở người đọc rằng: “Cuộc đời chưa bao giờ là dễ dàng, nhưng chỉ cần chúng ta không ngừng bước đi, mọi đau thương rồi cũng hóa thành sức mạnh.” Trong hành trình trưởng thành ấy, những vấp ngã, tổn thương không làm con người trở nên yếu đuối, mà trái lại, biến họ thành những ngọn núi cao sừng sững, không bao giờ bị quật ngã trước gió bão. San, qua ngòi bút của Nguyễn Hồng, không chỉ bước vào đời – mà còn bước vào trái tim của hàng triệu độc giả, như một biểu tượng cho sự kiên cường và tinh thần bất khuất.