Vợ chồng A Phủ là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Tô Hoài, được sáng tác năm 1952. Tác phẩm phản ánh những nét đặc sắc trong đời sống, phong tục tập quán của đồng bào miền núi phía Bắc, đồng thời thể hiện tinh thần đấu tranh chống lại áp bức, bóc lột của chế độ phong kiến và thực dân. Câu chuyện xoay quanh nhân vật Mị, một cô gái dân tộc Mèo, và cuộc sống bị áp bức của cô trong gia đình nhà thống lý Pá Tra.
Mị là một cô gái xinh đẹp, thông minh và đầy sức sống, nhưng lại bị cuộc sống trong xã hội phong kiến bóc lột, áp bức. Ban đầu, Mị là một người có cuộc sống tươi sáng, với những ước mơ, khát vọng về tình yêu và hạnh phúc. Tuy nhiên, sau khi bị bán về làm vợ A Phủ, cô phải chịu đựng một cuộc sống tăm tối, ngột ngạt, bị bóc lột sức lao động, bị chà đạp nhân phẩm. Dù vậy, sức sống tiềm tàng trong Mị vẫn luôn cháy bỏng, chờ đợi cơ hội để bùng nổ.
Cuộc sống bị áp bức: Mị là một nạn nhân của xã hội phong kiến, nơi người phụ nữ bị coi là "tài sản" của gia đình. Cô bị bán cho A Phủ, một người dân tộc Mèo giàu có nhưng độc ác và tàn nhẫn. Mị phải làm việc quần quật, không có chút quyền tự do nào.
Sự im lặng trong đau khổ: Ban đầu, Mị không dám phản kháng, chỉ biết sống trong im lặng, chịu đựng. Mị làm việc cực nhọc, ăn uống kham khổ, không có hy vọng vào tương lai. Cô sống như một cái bóng, bị mất đi nhân tính và phẩm giá.
Mặc dù bị cuộc sống bức bách, nhưng sức sống tiềm tàng của Mị vẫn tồn tại, là yếu tố quan trọng giúp cô vượt qua nỗi đau và tìm được sự giải thoát.
4.1. Tâm hồn Mị chưa bị vùi dập hoàn toàn
Khát vọng yêu đương: Dù cuộc sống trong gia đình A Phủ có tăm tối, Mị vẫn giữ được khát vọng yêu đương. Chỉ cần nhìn thấy một chút yêu thương từ A Phủ, Mị lại cảm thấy được sự sống trong trái tim mình. Tình yêu của Mị là một trong những động lực mạnh mẽ giúp cô vượt qua nỗi đau.
Nhớ về quá khứ: Mị vẫn nhớ về những năm tháng thanh xuân khi còn tự do, khi chưa bị giam hãm trong căn nhà của A Phủ. Những kỷ niệm đó luôn khiến Mị thêm phần quyết tâm sống và thay đổi.
4.2. Phản kháng tiềm tàng
Hành động chạy trốn: Khi Mị chứng kiến cảnh A Phủ bị đánh đập, cô đã đứng nhìn mà không can ngăn, nhưng trong lòng Mị lại nhen nhóm một ý định, đó là trốn thoát khỏi sự thống trị của gia đình A Phủ. Mị không chỉ thấy A Phủ là người đồng cảnh ngộ, mà còn thấy ở anh một cơ hội để tìm lại tự do cho mình.
Biểu hiện mạnh mẽ nhất: Trong một đêm khuya, Mị đã đốt đuốc và chạy trốn khỏi gia đình A Phủ. Sự phản kháng của Mị là kết quả của một quá trình dài bị đè nén, là sự bùng nổ của một sức sống đã tiềm tàng trong lòng cô suốt thời gian qua.
4.3. Mị và A Phủ - cuộc sống mới và niềm hy vọng
Mối quan hệ với A Phủ: Sau khi Mị bỏ trốn, cô cùng A Phủ đã xây dựng một cuộc sống mới. Mối quan hệ của họ không chỉ là vợ chồng trong hình thức mà còn là sự chia sẻ, đồng cảm giữa hai người. A Phủ và Mị đều là những con người bị xã hội áp bức, nhưng họ đã tìm thấy sự đồng cảm và hy vọng trong nhau. Đây chính là bước ngoặt giúp Mị tìm lại được cuộc sống và khôi phục sức sống của mình.
5.1. Hành động quyết liệt trong đêm khuya
Hành động của Mị khi bỏ trốn khỏi gia đình A Phủ là một trong những khoảnh khắc đỉnh cao của sự bùng nổ sức sống. Khi Mị đốt đuốc, lặng lẽ rời khỏi căn nhà của A Phủ, đó là hành động phản kháng mạnh mẽ nhất của cô. Mị không còn là cô gái cam chịu, nhẫn nhục, mà đã trở thành một người phụ nữ mạnh mẽ, dám đương đầu với tất cả để giành lại tự do.
5.2. Ý thức về tự do và quyền sống
Sau khi bỏ trốn, Mị nhận thức được quyền sống của mình. Cô không còn là một công cụ lao động, mà là một con người thực sự với quyền được hạnh phúc, yêu thương và tự do. Sự thay đổi này không chỉ đến từ cuộc sống mới mà còn là kết quả của sự đấu tranh, của sức sống tiềm tàng không bao giờ tắt trong Mị.
Sức sống tiềm tàng của Mị trong Vợ chồng A Phủ là biểu tượng cho sự khát khao tự do, khát vọng hạnh phúc và tình yêu của con người trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn. Mị không chỉ đại diện cho những phụ nữ dân tộc thiểu số, mà còn là hình mẫu cho những con người bị áp bức trong xã hội phong kiến, luôn tìm cách vươn lên để thoát khỏi xiềng xích.
Mị là nhân vật tiêu biểu cho sức sống tiềm tàng của con người trong hoàn cảnh khó khăn. Dù cuộc sống đã nhấn chìm cô trong tăm tối, nhưng trái tim cô vẫn khao khát tự do và hạnh phúc. Tô Hoài đã khắc họa thành công một Mị kiên cường, đầy nghị lực, giúp tác phẩm trở thành một minh chứng cho sức mạnh của con người trước hoàn cảnh, một thông điệp mạnh mẽ về quyền sống và khát vọng tự do.
Tài liệu tham khảo thêm các tài liệu học tập văn học 12 Tại đây