Bằng Việt (sinh năm 1941), quê ở Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).Là một trong những nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.Phong cách thơ giàu cảm xúc, thiên về những kỷ niệm, tình cảm gia đình, quê hương.
2. Tác phẩm
Bài thơ “Bếp lửa” được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang du học tại Liên Xô.
Tác phẩm thể hiện nỗi nhớ da diết của người cháu về hình ảnh bếp lửa gắn liền với người bà, qua đó bày tỏ tình cảm yêu thương và lòng biết ơn sâu sắc.
3. Bố cục
Bài thơ gồm ba phần:Phần 1 (khổ 1): Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỷ niệm.Phần 2 (khổ 2-6): Kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với bà và bếp lửa.Phần 3 (khổ 7-8): Suy ngẫm và tình cảm của cháu dành cho bà.
II. Phân tích
1. Hình ảnh bếp lửa và kỷ niệm tuổi thơ Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh bếp lửa:
“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm...”
Bếp lửa không chỉ là hình ảnh quen thuộc trong đời sống hàng ngày mà còn là biểu tượng cho sự ấm áp, yêu thương của gia đình. Từ “ấp iu” vừa diễn tả sự ấm áp, vừa thể hiện bàn tay tảo tần của người bà.
Hình ảnh bếp lửa dẫn dắt tác giả trở về những năm tháng tuổi thơ đầy khó khăn, khi đất nước chìm trong chiến tranh. Bếp lửa là chứng nhân của những ngày đói khổ, gian nan:
“Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa... Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”
Những câu thơ gợi nhắc tuổi thơ của tác giả bên bà, khi cha mẹ đi kháng chiến. Đó là những tháng ngày thiếu thốn nhưng chan chứa tình thương của bà, người luôn hy sinh và chăm sóc.
2. Hình tượng người bà Bà hiện lên qua những dòng thơ với hình ảnh một người phụ nữ Việt Nam tần tảo, giàu lòng yêu thương và đức hy sinh. Bà không chỉ là người giữ lửa mà còn là người truyền ngọn lửa niềm tin, ý chí:
Tình cảm bà dành cho cháu là sự yêu thương vô bờ, còn cháu dành cho bà là lòng biết ơn sâu sắc.
3. Bếp lửa - Biểu tượng của tình yêu thương Hình ảnh bếp lửa không chỉ mang ý nghĩa vật chất mà còn biểu tượng cho tình cảm gia đình, là nguồn cội của sức mạnh tinh thần. Đối với tác giả, bếp lửa là nơi gắn bó những kỷ niệm, là biểu tượng của tình bà cháu.
4. Suy ngẫm và tình cảm của cháu đối với bà Ở phần cuối bài thơ, tác giả không chỉ bày tỏ lòng biết ơn mà còn suy ngẫm về vai trò của bà và bếp lửa:
“Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?”
Dù cuộc sống có thay đổi, bếp lửa của bà vẫn mãi là ký ức đẹp, là nguồn cội không bao giờ phai nhòa trong lòng người cháu.
III. Tổng kết
1. Nội dung Bài thơ khắc họa hình ảnh bếp lửa gắn liền với những kỷ niệm tuổi thơ và tình cảm yêu thương của bà dành cho cháu. Qua đó, tác giả thể hiện lòng biết ơn đối với người bà và ý nghĩa thiêng liêng của tình cảm gia đình.
2. Nghệ thuật
Giọng thơ trữ tình, ấm áp, giàu cảm xúc.
Hình ảnh thơ quen thuộc, gần gũi, giàu tính biểu tượng.
Ngôn ngữ dung dị, chân thành, gợi cảm.
3. Ý nghĩa Bài thơ gửi gắm thông điệp về tầm quan trọng của tình cảm gia đình, của những giá trị cội nguồn, dù cuộc sống có thay đổi thế nào đi nữa.
