“ Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng là một tác phẩm nổi bật, kết hợp hài hòa giữa giá trị cổ điển và hiện đại, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc qua từng trang viết. Tác phẩm không chỉ là bức tranh tự truyện của một cá nhân mà còn phản ánh những nỗi đau, những xung đột và tình yêu thương gia đình trong một xã hội đầy biến động đầu thế kỷ XX. Với ngôn ngữ giản dị nhưng giàu cảm xúc, “Những ngày thơ ấu” đã thành công trong việc khắc họa những kỷ niệm tuổi thơ đầy nước mắt của Nguyên Hồng, từ đó chạm đến những tầng sâu nhất trong tâm hồn người đọc.
Tác phẩm mang giá trị cổ điển rõ nét qua việc khơi gợi những tình cảm phổ quát, đặc biệt là tình mẫu tử – một chủ đề quen thuộc trong văn học Việt Nam. Dù cuộc sống nghèo khổ, mẹ của tác giả vẫn hiện lên như một biểu tượng của sự hy sinh cao cả và tình yêu thương vô bờ bến dành cho con. Nguyên Hồng đã khéo léo tái hiện những kỷ niệm đau thương qua lăng kính của một đứa trẻ, khiến câu chuyện không chỉ là hồi ký cá nhân mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đầy sức sống. Chẳng hạn, trong một đoạn đầy xúc động, tác giả viết: “Mẹ tôi cúi đầu không nói, nước mắt chảy dài trên má. Tôi chỉ biết ôm chầm lấy mẹ mà khóc, không nói được lời nào.” Những dòng văn ấy không cầu kỳ, nhưng lại có sức mạnh lay động lòng người nhờ sự chân thật và sâu sắc của cảm xúc. Cách miêu tả nỗi đau, sự xót xa trong tình cảnh khốn cùng của mẹ và con không chỉ khiến người đọc cảm thông mà còn khơi dậy trong họ tình yêu và sự trân trọng đối với gia đình.
Ngoài ra, “Những ngày thơ ấu” còn mang tính cổ điển qua cách xây dựng bối cảnh xã hội. Tác phẩm gợi nhớ đến những câu chuyện trong văn học trung đại và dân gian, nơi gia đình và làng xóm luôn là trung tâm của cuộc sống. Trong xã hội phong kiến đầy bất công và lễ giáo khắc nghiệt, những con người nghèo khổ như mẹ con tác giả bị đẩy vào cảnh khổ đau triền miên. Những xung đột gia đình trong tác phẩm không chỉ đơn thuần là câu chuyện riêng của cá nhân tác giả mà còn phản ánh thực trạng xã hội thời bấy giờ, nơi giá trị con người bị chà đạp bởi định kiến và quyền lực.
Tuy nhiên, “Những ngày thơ ấu” không chỉ dừng lại ở giá trị cổ điển mà còn thể hiện rõ những yếu tố hiện đại trong tư tưởng và cách viết. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện kể lại những ký ức mà còn là một bản án mạnh mẽ đối với những bất công xã hội. Nguyên Hồng không né tránh việc phơi bày sự thật trần trụi về nỗi đau của người nghèo và sự tha hóa của con người trong xã hội phong kiến. Những nhân vật như cha dượng, bà cô, hay những người họ hàng khác đều được miêu tả với sự sắc sảo, không khoan nhượng. Tác phẩm đặt ra một câu hỏi lớn về giá trị con người: làm sao một đứa trẻ có thể sống hạnh phúc khi môi trường xung quanh đầy rẫy những định kiến và áp bức? Đây là tư tưởng hiện đại nổi bật trong “Những ngày thơ ấu”, cho thấy tầm nhìn của tác giả vượt xa khỏi những giá trị truyền thống thông thường.
Một điểm đáng chú ý khác là cách Nguyên Hồng sử dụng ngôn ngữ. Ngôn ngữ trong “Những ngày thơ ấu” tuy giản dị nhưng rất giàu sức gợi, kết hợp hài hòa giữa tính tự sự và chất trữ tình. Những đoạn miêu tả cảm xúc của tác giả không chỉ dừng lại ở việc kể lại sự việc mà còn là sự thăng hoa của ngôn từ, khiến người đọc cảm thấy như chính mình đang sống trong từng trang sách. Chẳng hạn, đoạn miêu tả về cái nghèo của gia đình: “Ngôi nhà nhỏ, mái lá đã cũ, luôn ẩm ướt khi trời mưa, những bữa cơm thiếu trước hụt sau… tất cả đều in sâu vào ký ức tuổi thơ tôi.” Cách viết này không chỉ đơn thuần là ghi chép mà còn mang tính nghệ thuật cao, làm nổi bật tính hiện đại trong cách kể chuyện của Nguyên Hồng.
Bên cạnh đó, sự hiện đại của tác phẩm còn nằm ở cách nhìn nhận nhân vật. Nguyên Hồng không lý tưởng hóa hay phê phán một cách cực đoan bất kỳ nhân vật nào, ngay cả những nhân vật mang tính phản diện như cha dượng hay bà cô. Thay vào đó, tác giả phân tích tâm lý nhân vật một cách tinh tế, cho thấy rằng mọi hành động đều bắt nguồn từ hoàn cảnh và môi trường sống. Đây là một điểm khác biệt lớn so với cách xây dựng nhân vật trong văn học cổ điển, nơi các nhân vật thường bị phân chia rạch ròi giữa thiện và ác.
Tóm lại, “Những ngày thơ ấu” là một tác phẩm vừa mang giá trị cổ điển, vừa chứa đựng tư tưởng hiện đại sâu sắc. Tác phẩm không chỉ là tiếng nói của một cá nhân mà còn là tiếng lòng của cả một tầng lớp xã hội, của những con người nhỏ bé nhưng giàu tình yêu thương. Nguyên Hồng đã khéo léo kết hợp giữa chất tự sự chân thật và nghệ thuật kể chuyện hiện đại để tạo nên một kiệt tác văn học, làm rung động hàng triệu trái tim độc giả qua nhiều thế hệ. “Những ngày thơ ấu” không chỉ là câu chuyện về tuổi thơ đau khổ của tác giả mà còn là bài ca về sức mạnh của tình yêu thương, một bài học lớn về nhân cách và lòng nhân ái mà bất cứ ai cũng có thể cảm nhận được.
