Trồng cây ăn quả có múi, như cam, quýt, bưởi, là một nghề nông nghiệp có giá trị kinh tế cao và được ưa chuộng ở nhiều nơi, đặc biệt là các vùng có khí hậu nhiệt đới và ôn đới. Các cây ăn quả có múi không chỉ mang lại sản phẩm quả tươi ngon mà còn có thể chế biến thành các sản phẩm khác như nước ép, mứt, và vỏ quả được dùng trong ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm. Tuy nhiên, để trồng cây ăn quả có múi đạt năng suất cao và chất lượng tốt, người trồng cần phải nắm vững các kỹ thuật trồng và chăm sóc cây một cách bài bản. Những kỹ thuật này bao gồm việc chọn giống, chuẩn bị đất, trồng cây, chăm sóc cây trong suốt quá trình sinh trưởng và thu hoạch.
Kỹ thuật trồng cây ăn quả có múi bắt đầu từ việc chọn giống. Giống cây có múi có ảnh hưởng lớn đến chất lượng và năng suất của vườn cây. Khi lựa chọn giống, người trồng cần phải xem xét các yếu tố như khả năng chống chịu bệnh, đặc tính sinh trưởng, độ bền vững trong điều kiện khí hậu của khu vực và thị trường tiêu thụ. Các giống cam, quýt, bưởi có thể được chọn lựa tùy theo đặc điểm yêu cầu của từng vùng, ví dụ như giống cam Navel hoặc Cam Sành đối với khí hậu miền Bắc, hoặc bưởi da xanh, quýt đường đối với khí hậu miền Nam. Các giống mới cải tiến có thể có năng suất cao hơn, kháng bệnh tốt hơn, nhưng thường yêu cầu mức độ chăm sóc và đầu tư lớn hơn.
Sau khi chọn giống, bước tiếp theo là chuẩn bị đất. Cây ăn quả có múi yêu cầu đất tơi xốp, thoát nước tốt và có độ pH từ 5,5 đến 6,5. Để đạt được điều này, đất trồng cần được cải tạo bằng cách bón vôi để điều chỉnh độ pH, đồng thời bổ sung các loại phân hữu cơ hoặc phân chuồng đã ủ hoai mục. Đất cũng cần phải được dọn sạch cỏ và các tạp chất trước khi trồng cây để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của cây giống. Việc chuẩn bị đất cũng bao gồm việc lên luống hoặc đào hố trồng với kích thước phù hợp để đảm bảo cây có đủ không gian phát triển.
Trồng cây ăn quả có múi cần được thực hiện đúng kỹ thuật để cây có thể phát triển khỏe mạnh từ lúc mới trồng. Cây giống cần được trồng vào thời điểm thích hợp, tránh mùa mưa để cây có thể ổn định nhanh chóng. Khi trồng, phải chú ý đến khoảng cách giữa các cây để tránh tình trạng cây quá gần nhau, dẫn đến việc cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng và không khí. Thông thường, khoảng cách giữa các cây được khuyến nghị là từ 3 đến 4 mét tùy thuộc vào loại cây và điều kiện đất đai. Cây giống sau khi trồng cần được tưới nước đều đặn, đặc biệt là trong giai đoạn cây con mới trồng, để giúp cây ổn định và phát triển.
Kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả có múi rất quan trọng trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Trong giai đoạn đầu, việc tưới nước cho cây là rất cần thiết. Cây ăn quả có múi cần lượng nước vừa đủ, không thiếu mà cũng không thừa, vì cây dễ bị thối rễ nếu đất quá ẩm ướt. Trong mùa khô, cây cần được tưới nước thường xuyên để tránh tình trạng thiếu nước làm giảm năng suất. Để cải thiện chất lượng và số lượng quả, người trồng cũng cần bón phân đúng cách. Việc bón phân phải tuân theo nguyên tắc phân bổ hợp lý giữa các giai đoạn sinh trưởng của cây, đặc biệt là giai đoạn ra hoa, đậu quả và quả lớn. Bón phân hữu cơ kết hợp với phân hóa học là một cách giúp cây phát triển tốt và tăng năng suất.
Một yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc cây ăn quả có múi là việc cắt tỉa cây. Việc cắt tỉa giúp cây có thể phát triển theo hướng thẳng đứng, đồng thời loại bỏ các cành khô, cành yếu, giúp cây tập trung phát triển vào những cành khỏe mạnh. Cắt tỉa cũng giúp ánh sáng dễ dàng chiếu vào các bộ phận của cây, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quang hợp. Tuy nhiên, việc cắt tỉa cần được thực hiện đúng kỹ thuật để không làm tổn thương cây và ảnh hưởng đến năng suất.
Ngoài ra, việc phòng chống sâu bệnh là yếu tố không thể thiếu trong kỹ thuật trồng cây ăn quả có múi. Các bệnh thường gặp trên cây có múi bao gồm bệnh phấn trắng, bệnh loét, bệnh thối trái và sâu vẽ bùa. Để phòng ngừa và xử lý các loại bệnh này, người trồng cần thường xuyên kiểm tra cây, đặc biệt là trong mùa mưa, khi các bệnh dễ phát triển. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cần tuân thủ đúng quy trình, lựa chọn loại thuốc phù hợp, và tuyệt đối không dùng thuốc quá gần thời điểm thu hoạch để tránh ảnh hưởng đến chất lượng quả.
Thu hoạch quả là giai đoạn cuối cùng của quá trình trồng cây ăn quả có múi. Để đạt được chất lượng quả tốt, người trồng cần thu hoạch vào thời điểm quả chín đúng mùa, khi quả đạt đủ kích thước và độ ngọt. Quá trình thu hoạch phải được thực hiện nhẹ nhàng để tránh làm dập nát quả, gây ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Quả sau khi thu hoạch cần được xử lý sơ bộ, như rửa sạch và đóng gói trước khi đưa ra thị trường hoặc chế biến.
Trồng cây ăn quả có múi không chỉ đòi hỏi người trồng phải có kỹ thuật và kiến thức chuyên sâu mà còn yêu cầu sự kiên trì và công sức lớn trong việc chăm sóc cây. Tuy nhiên, với sự áp dụng đúng kỹ thuật và công nghệ, nghề trồng cây ăn quả có múi sẽ mang lại năng suất cao và giá trị kinh tế bền vững. Việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng trọt, như sử dụng giống cây mới, cải tiến kỹ thuật chăm sóc, bảo vệ thực vật và quản lý vườn cây, sẽ giúp cây ăn quả có múi phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường tiêu thụ.
