Trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, đoạn trích "Kim - Kiều gặp gỡ" là một trong những phần đặc sắc nhất, ghi lại khoảnh khắc đầy xúc cảm khi Thúy Kiều và Kim Trọng lần đầu tiên gặp nhau. Đây không chỉ là cuộc gặp gỡ định mệnh của hai nhân vật chính, mà còn là bức tranh tuyệt đẹp về tình yêu đôi lứa, nơi Nguyễn Du khéo léo thể hiện tài năng nghệ thuật và sự thấu hiểu sâu sắc tâm hồn con người.
Mở đầu đoạn trích, Nguyễn Du vẽ nên một khung cảnh mùa xuân tràn ngập sức sống, làm nền cho cuộc gặp gỡ. Mùa xuân ở đây không chỉ là thời gian, mà còn là biểu tượng cho sự khởi đầu và tình yêu nảy nở. Hình ảnh "ngựa chàng lên dốc kiều thơ / nàng trông chàng, chàng trông nàng" là điểm nhấn quan trọng, đánh dấu khoảnh khắc hai ánh mắt giao nhau, khơi nguồn cho mối tình lãng mạn sau này. Ánh mắt của Kim Trọng chứa đựng sự say mê, rung động trước vẻ đẹp tuyệt mỹ của Thúy Kiều. Còn ánh mắt của Kiều, tuy e lệ và kín đáo, cũng không giấu nổi sự xao xuyến trước chàng Kim phong nhã.
Nguyễn Du không chỉ chú trọng miêu tả vẻ đẹp ngoại hình mà còn đi sâu khắc họa tâm trạng nhân vật. Thúy Kiều hiện lên với vẻ đẹp "nghiêng nước nghiêng thành", nhưng không hề kiêu sa hay lạnh lùng. Trái lại, nàng toát lên sự dịu dàng, e thẹn của một thiếu nữ đang bước vào tình yêu. Kim Trọng, với phong thái tao nhã, "nghiêm trang mà không kém phần tình tứ", đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng Kiều. Cuộc gặp gỡ giữa hai người được Nguyễn Du miêu tả tinh tế, tạo nên sự hòa quyện tuyệt vời giữa vẻ đẹp thiên nhiên và cảm xúc con người.
Không gian của đoạn trích còn được Nguyễn Du sử dụng để làm nổi bật tâm trạng nhân vật. Khung cảnh tĩnh lặng nhưng tràn ngập sức sống, với hình ảnh cỏ cây hoa lá đan xen, như cùng chia sẻ niềm rung động của hai trái tim. Thiên nhiên không chỉ là bối cảnh mà còn là cầu nối, làm tăng thêm vẻ đẹp lãng mạn và thi vị cho cuộc gặp gỡ. Hình ảnh "bóng chiều bảng lảng" hay "cỏ non xanh tận chân trời" như gợi mở một tương lai đầy hy vọng, nhưng cũng chứa đựng chút gì đó mong manh, báo hiệu những trắc trở sau này.
Tình yêu của Kim Trọng và Thúy Kiều trong đoạn trích này mang đầy đủ sắc thái của một mối tình lý tưởng. Đó là tình yêu dựa trên sự rung động chân thành, không vụ lợi hay toan tính. Qua cuộc gặp gỡ đầu tiên, Nguyễn Du đã khéo léo gửi gắm những triết lý sâu sắc về tình yêu và nhân sinh. Ông đề cao giá trị của tình cảm trong sáng, tự nhiên, nhưng cũng ngầm nhắc nhở rằng tình yêu dù đẹp đẽ đến đâu cũng khó tránh khỏi những thử thách của số phận.
Đoạn trích "Kim - Kiều gặp gỡ" không chỉ là một phần quan trọng trong Truyện Kiều, mà còn là minh chứng cho tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Du. Bằng ngôn ngữ thơ trau chuốt, hình ảnh giàu sức gợi và nhạc điệu uyển chuyển, ông đã tái hiện một bức tranh tình yêu lãng mạn, sâu sắc, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc. Đây là khởi đầu cho câu chuyện tình yêu đầy bi kịch nhưng cũng vô cùng nhân văn, làm sáng lên giá trị của tình yêu trong cuộc sống con người.
