Thức ăn sau khi ăn vào sẽ được cơ thể người tiêu hóa, hấp thụ và sử dụng như thế nào? Quá trình này được gọi là quá trình tiêu hóa, trong đó thức ăn được phân giải thành các chất dinh dưỡng đơn giản để cơ thể có thể hấp thụ và sử dụng. Quá trình này bao gồm các giai đoạn như tiêu hóa cơ học, tiêu hóa hóa học và hấp thụ.
I. QUÁ TRÌNH DINH DƯỠNG
Câu 1. Điền tên một số loài động vật: hàu, sò, rệp, nhện, ong, thằn lằn, cá chép, cá voi, đại bàng vào bảng kẻ trong vở và đánh dấu x vào kiểu lấy thức ăn tương ứng.
Loài động vật và kiểu lấy thức ăn có thể phân thành các nhóm sau:
Hàu, sò: Lọc thức ăn từ nước (kiểu ăn lọc)
Rệp: Hút nhựa cây (kiểu ăn ký sinh)
Nhện: Săn bắt côn trùng (kiểu ăn thịt)
Ong: Thu thập mật hoa (kiểu ăn thực vật)
Thằn lằn: Săn bắt côn trùng (kiểu ăn thịt)
Cá chép: Ăn thực vật và sinh vật nhỏ (kiểu ăn lọc, ăn tạp)
Cá voi: Lọc thức ăn từ nước (kiểu ăn lọc)
Đại bàng: Săn bắt động vật nhỏ (kiểu ăn thịt)
Câu 2. Phân biệt tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào.
Tiêu hóa nội bào là quá trình tiêu hóa thức ăn trong tế bào. Thức ăn được bao quanh bởi một túi tiêu hóa trong tế bào, nơi các enzym tiêu hóa sẽ phân hủy thức ăn. Quá trình này thường thấy ở các động vật đơn bào hoặc các động vật có hệ tiêu hóa đơn giản.
Tiêu hóa ngoại bào là quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra bên ngoài tế bào, trong ống tiêu hóa. Thức ăn được tiêu hóa bởi các enzym trong ống tiêu hóa trước khi các chất dinh dưỡng được hấp thụ vào máu. Đây là quá trình tiêu hóa thường thấy ở các động vật phức tạp như người, động vật có xương sống.
Câu 3. Cho biết tác dụng của tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học thức ăn trong ống tiêu hóa.
Tiêu hóa cơ học là quá trình thức ăn được nghiền nát, trộn đều và chuẩn bị để tiêu hóa hóa học. Trong ống tiêu hóa, tiêu hóa cơ học xảy ra chủ yếu trong miệng (nhai), dạ dày (nhào trộn) và ruột (sự co bóp).
Tiêu hóa hóa học là quá trình các enzym phân hủy các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành các chất đơn giản để cơ thể hấp thụ. Quá trình này xảy ra chủ yếu trong dạ dày và ruột non, nơi các enzym tiêu hóa như amylase, protease và lipase phân hủy tinh bột, protein và mỡ.
II. ỨNG DỤNG
Câu 1. Cần áp dụng chế độ ăn uống như thế nào để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể? Giải thích.
Để đảm bảo cơ thể nhận đủ chất dinh dưỡng, cần áp dụng chế độ ăn uống đa dạng và cân đối. Một chế độ ăn đầy đủ nên bao gồm:
Các nhóm thực phẩm chính: protein (thịt, cá, trứng), tinh bột (gạo, mì, khoai tây), chất béo (dầu ăn, bơ), vitamin và khoáng chất (rau, quả, sữa).
Ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau để cung cấp đầy đủ vitamin, khoáng chất và chất xơ cho cơ thể.
Cân đối khẩu phần ăn giữa các nhóm thực phẩm để duy trì sự khỏe mạnh.
Việc áp dụng chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp cơ thể duy trì năng lượng, phát triển thể chất, bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
Câu 3. Tìm hiểu qua tài liệu, internet, đồng thời tìm gặp bác sĩ hoặc những người có chuyên môn về dinh dưỡng hỏi về các bệnh tiêu hoá phổ biến, các bệnh học đường liên quan đến dinh dưỡng, sau đó kẻ và hoàn thành các bảng vào vở theo mẫu sau (trang 52):
Một số bệnh tiêu hóa phổ biến bao gồm:
Viêm dạ dày: Viêm niêm mạc dạ dày, có thể do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc thói quen ăn uống không lành mạnh.
Táo bón: Do chế độ ăn thiếu chất xơ, ít vận động hoặc các vấn đề về hệ tiêu hóa.
Tiêu chảy: Có thể do vi khuẩn, virus, hoặc chế độ ăn uống không hợp vệ sinh.
Các bệnh học đường liên quan đến dinh dưỡng bao gồm:
Bệnh suy dinh dưỡng: Do thiếu chất dinh dưỡng thiết yếu như protein, vitamin và khoáng chất.
Thừa cân, béo phì: Do chế độ ăn uống không hợp lý, thừa calo.
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
Câu 1. Ở người, để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần phải đa dạng thực phẩm trong chế độ ăn. Giải thích.
Để cơ thể đảm bảo đủ chất dinh dưỡng, chế độ ăn cần đa dạng các loại thực phẩm để cung cấp đầy đủ các vitamin, khoáng chất, protein, chất béo và tinh bột. Việc ăn uống đa dạng giúp cơ thể nhận được tất cả các dưỡng chất thiết yếu, đồng thời tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa chất dinh dưỡng, từ đó duy trì sức khỏe tốt và phòng ngừa bệnh tật.
Câu 2. Vận dụng những hiểu biết về tiêu hoá, hãy đề xuất một số biện pháp giúp hệ tiêu hoá khoẻ mạnh, hoạt động hiệu quả.
Một số biện pháp giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh bao gồm:
Ăn uống cân đối: Ăn đủ các nhóm thực phẩm để cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể.
Ăn nhiều chất xơ: Để giúp tiêu hóa dễ dàng và ngăn ngừa táo bón.
Uống đủ nước: Giúp tiêu hóa tốt hơn và duy trì độ ẩm cho hệ tiêu hóa.
Vận động thường xuyên: Giúp tăng cường sự co bóp của dạ dày và ruột, hỗ trợ tiêu hóa.
Tránh căng thẳng: Stress có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, vì vậy cần thư giãn và ngủ đủ giấc.
Các biện pháp này sẽ giúp duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tránh được các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa và cải thiện sức khỏe tổng thể.
