VĂN BẢN. NHỮNG CÂU HÁT DÂN GIAN VỀ VẺ ĐẸP QUÊ HƯƠNG
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
CHUẨN BỊ ĐỌC
CH: Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?
TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN
CH: Qua câu ca dao này, thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?
SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI
CH1: Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao số 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?
CH2: Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này?
CH3: Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
CH4: Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.
CH5: Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.
CH6: Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy?
CH7: Điền vào bảng sau ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy:
Bài ca dao
Từ ngữ, hình ảnh độc đáo
Giải thích
1
2
3
4
CH8: Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?
Phần II. Trả lời câu hỏi
CỤM TỪ "VẺ ĐẸP QUÊ HƯƠNG" THƯỜNG KHIẾN EM NGHĨ ĐẾN ĐIỀU GÌ? Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” gợi em nghĩ đến những hình ảnh bình dị, thân thuộc của làng quê, núi non, sông nước, và cả những nét văn hóa, phong tục giàu bản sắc. Đó có thể là cánh đồng lúa chín vàng, dòng sông hiền hòa, hay những con người giản dị mà giàu tình cảm.
QUA CÂU CA DAO NÀY, THÀNH THĂNG LONG HIỆN LÊN TRONG TÂM TRÍ EM NHƯ THẾ NÀO? Thành Thăng Long hiện lên như một kinh thành tráng lệ, giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Hình ảnh “phồn hoa thứ nhất Long Thành” cùng với cảm xúc “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” làm nổi bật vẻ đẹp rực rỡ, sống động của vùng đất kinh kỳ.
HÌNH ẢNH KINH THÀNH THĂNG LONG ĐƯỢC GỢI LÊN TRONG BÀI CA DAO SỐ 1 CÓ ĐIỂM GÌ ĐẶC BIỆT? Hình ảnh kinh thành Thăng Long hiện lên với nét phồn hoa, sầm uất, là trung tâm văn hóa và lịch sử của đất nước. Từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành” và “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” thể hiện sự ngưỡng mộ và tình cảm sâu đậm của tác giả dân gian đối với vùng đất này. Những từ ngữ này gợi lên vẻ đẹp không chỉ về cảnh vật mà còn về tâm hồn con người nơi đây.
BÀI CA DAO 2 GIỚI THIỆU VẺ ĐẸP GÌ CỦA QUÊ HƯƠNG? Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp của vùng sông nước, đồng ruộng, và cuộc sống lao động gắn bó với thiên nhiên của người dân quê. Qua hình ảnh “ruộng đồng bát ngát, cò bay thẳng cánh,” tác giả dân gian thể hiện tình yêu sâu sắc với quê hương, nơi trù phú và hiền hòa.
EM CẢM NHẬN NHƯ THẾ NÀO VỀ VẺ ĐẸP CỦA VÙNG ĐẤT BÌNH ĐỊNH QUA BÀI CA DAO 3? Vùng đất Bình Định hiện lên qua bài ca dao 3 với vẻ đẹp tự nhiên và kỳ vĩ, được thể hiện qua hình ảnh núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, và cù lao Xanh. Biện pháp liệt kê giúp làm nổi bật sự đa dạng và độc đáo của vùng đất này, đồng thời tạo cảm giác tự hào và yêu mến với quê hương.
XÁC ĐỊNH VÀ NÊU HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP TU TỪ ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CÂU LỤC BÁT “BÌNH ĐỊNH CÓ NÚI VỌNG PHU/ CÓ ĐẦM THỊ NẠI, CÓ CÙ LAO XANH.” Biện pháp liệt kê được sử dụng để nêu bật những địa danh nổi tiếng của Bình Định. Điều này không chỉ khắc họa vẻ đẹp đặc trưng của vùng đất mà còn thể hiện sự tự hào về quê hương của tác giả dân gian.
EM HÃY CHỈ RA ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ THƠ LỤC BÁT THỂ HIỆN QUA BÀI CA DAO 3. Thể thơ lục bát được thể hiện rõ qua cấu trúc mỗi cặp câu gồm một câu sáu chữ và một câu tám chữ, nhịp nhàng và dễ nhớ. Sự hài hòa giữa các thanh bằng, trắc trong bài ca dao giúp tạo nên âm điệu du dương, gợi cảm.
NHỮNG HÌNH ẢNH “CÁ TÔM SẴN BẮT, LÚA TRỜI SẴN ĂN” THỂ HIỆN ĐẶC ĐIỂM GÌ CỦA VÙNG THÁP MƯỜI? Những hình ảnh này thể hiện sự trù phú, hào phóng của thiên nhiên tại vùng Tháp Mười. Qua đó, tác giả dân gian bày tỏ sự trân trọng và yêu mến đối với mảnh đất đã cung cấp nguồn sống dồi dào cho con người.
NHỮNG VẺ ĐẸP NÀO CỦA QUÊ HƯƠNG ĐƯỢC THỂ HIỆN XUYÊN SUỐT TRONG BỐN BÀI CA DAO TRÊN? Những vẻ đẹp nổi bật của quê hương được thể hiện xuyên suốt là sự phồn hoa của kinh thành Thăng Long, sự trù phú của đồng quê, sự hùng vĩ của núi non, và sự hào phóng của thiên nhiên. Tác giả dân gian bày tỏ tình yêu, niềm tự hào và lòng biết ơn sâu sắc với quê hương, đất nước qua những hình ảnh ấy.
ĐIỀN VÀO BẢNG TỪ NGỮ, HÌNH ẢNH ĐỘC ĐÁO CỦA MỖI BÀI CA DAO VÀ GIẢI THÍCH.
Bài ca dao
Từ ngữ, hình ảnh độc đáo
Giải thích
Bài 1
“Phồn hoa thứ nhất Long Thành”
Tô đậm vẻ đẹp tráng lệ của kinh thành Thăng Long
Bài 2
“Cò bay thẳng cánh”
Tạo hình ảnh đồng quê bao la, thanh bình
Bài 3
“Núi Vọng Phu”
Gợi sự kỳ vĩ, đầy ý nghĩa của Bình Định
Bài 4
“Cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn”
Thể hiện sự trù phú và hào phóng của thiên nhiên
TRONG BỐN BÀI CA DAO TRÊN, EM THÍCH NHẤT BÀI NÀO? VÌ SAO? Em thích nhất bài ca dao 1 vì nó khắc họa một cách sống động vẻ đẹp phồn hoa, sầm uất của kinh thành Thăng Long. Bài ca dao không chỉ gợi hình ảnh mà còn truyền tải cảm xúc ngưỡng mộ, tự hào về một trung tâm văn hóa, lịch sử của dân tộc.
