BÀI 12. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 – 1918) VÀ CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Chương 1: Quan sát và cho biết những hình ảnh 12.1, 12.2 (SGK, tr.52) liên quan đến các sự kiện lịch sử nào của thế giới? Hãy chia sẻ những điều bạn biết về các sự kiện đó.
I. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918)
Chương 1: Trình bày nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn tới Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Lời giải chi tiết:
Chiến tranh thế giới thứ nhất, diễn ra từ năm 1914 đến 1918, là một trong những cuộc xung đột quy mô lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Để hiểu rõ nguyên nhân dẫn tới chiến tranh này, chúng ta cần phân tích hai loại nguyên nhân chính: nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp.
Nguyên nhân sâu xa:
a. Sự phát triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản:
b. Những mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa:
c. Hình thành hai khối quân sự đối lập:
Chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ ở châu Âu vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX đã dẫn đến sự gia tăng về sản xuất, công nghiệp hóa nhanh chóng, và sự giàu có của các quốc gia công nghiệp.
Sự phát triển không đồng đều này tạo ra mâu thuẫn giữa các cường quốc về quyền lực và ảnh hưởng trên trường quốc tế.
Cuộc đua giành đoạt thuộc địa giữa các cường quốc như Anh, Pháp, Đức, và Ý đã làm gia tăng căng thẳng và đối đầu giữa các nước.
Xung đột về lãnh thổ và tài nguyên khiến các quốc gia trở nên ganh đua và thiếu sự hợp tác, tạo điều kiện cho những căng thẳng leo thang.
Khối Liên minh (Triple Entente): Gồm Anh, Pháp, và Nga.
Khối Trung tâm (Central Powers): Gồm Đức, Áo - Hung, và Ý (trước khi Ý chuyển sang phe Liên minh vào năm 1915).
Hệ thống liên minh quân sự này tạo ra một môi trường dễ nổ tung khi có bất kỳ sự kiện kích động nào.
Nguyên nhân trực tiếp:
a. Sự kiện Ám sát Thái tử Franz Ferdinand:
b. Giới quân phiệt Đức và Áo - Hung tuyên chiến:
Ngày 28/6/1914, Thái tử Franz Ferdinand của Áo - Hung bị ám sát tại Sarajevo bởi Gavrilo Princip, một thành viên của nhóm dân tộc chủ nghĩa Serbia "Đen tay."
Sự kiện này được xem là kích thích trực tiếp dẫn đến cuộc khủng hoảng và tuyên chiến giữa các cường quốc.
Sau sự kiện Ám sát, Áo - Hung với sự hỗ trợ từ Đức đã đưa ra các yêu cầu cứng rắn đối với Serbia.
Khi Serbia từ chối đáp ứng đầy đủ, Áo - Hung đã tuyên chiến Serbia, kéo theo các liên minh quân sự đã được hình thành trước đó, dẫn đến việc các quốc gia lớn tham gia vào cuộc chiến.
Tóm lại, Chiến tranh thế giới thứ nhất là kết quả của sự kết hợp phức tạp giữa các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội và sự cạnh tranh quyền lực giữa các cường quốc. Nguyên nhân sâu xa liên quan đến sự phát triển không đồng đều và mâu thuẫn thuộc địa, trong khi nguyên nhân trực tiếp là sự kiện Ám sát Thái tử Franz Ferdinand đã nhanh chóng biến xung đột nhỏ thành một cuộc chiến tranh toàn cầu.
Chương 2: Hãy phân tích hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với lịch sử nhân loại.
Lời giải chi tiết:
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã để lại nhiều hậu quả sâu sắc và tác động lớn đối với lịch sử nhân loại, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực từ chính trị, kinh tế đến xã hội và văn hóa. Dưới đây là phân tích chi tiết về các hậu quả và tác động chính của cuộc chiến này:
Hậu quả về nhân lực và kinh tế:
a. Thiệt hại về người và của:
b. Kinh tế bị tàn phá:
Hàng triệu người mất mạng: Khoảng 10 triệu binh sĩ và 7 triệu dân thường thiệt mạng.
Tàn thương và người tị nạn: Nhiều người bị thương tích, mất mát tài sản và phải di dời khỏi nơi cư trú.
Chi phí chiến tranh cao: Các quốc gia tham chiến đã chi tiêu khổng lồ cho quân đội và trang thiết bị, dẫn đến tình trạng nợ nần công cộng tăng cao.
Sản xuất kinh tế suy giảm: Nhiều cơ sở hạ tầng và nhà máy bị phá hủy, ảnh hưởng đến sản xuất và thương mại.
Hậu quả về chính trị:
a. Sụp đổ của các đế quốc lớn:
b. Sự ra đời của các quốc gia mới:
c. Thỏa thuận Versailles (1919):
Đế quốc Đức, Áo - Hung, Nga và Ottoman: Các đế quốc này đã sụp đổ, dẫn đến việc tái cấu trúc bản đồ chính trị của châu Âu và Trung Đông.
Liên bang Nam Tư, Tiệp Khắc, và các quốc gia Đông Âu: Các quốc gia mới được hình thành từ sự sụp đổ của các đế quốc cũ.
Định hình lại bản đồ châu Âu: Đức bị buộc phải ký kết hiệp ước Versailles với các điều khoản cứng rắn, bao gồm việc chịu trách nhiệm cho chiến tranh và trả tiền bồi thường chiến tranh.
Tạo điều kiện cho sự nổi dậy của chủ nghĩa phát xít: Những điều khoản khắc nghiệt đã tạo ra sự bất mãn và khủng hoảng kinh tế tại Đức, góp phần vào sự phát triển của Đảng Quốc xã và Adolf Hitler.
Hậu quả về xã hội:
a. Thay đổi cấu trúc xã hội:
b. Sự trỗi dậy của chủ nghĩa cực đoan:
Phụ nữ tham gia lực lượng lao động: Do thiếu binh sĩ, phụ nữ đã phải tham gia vào các ngành công nghiệp và quân đội, thay đổi vai trò truyền thống của họ trong xã hội.
Chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa phát xít: Các khối tư bản không đáp ứng được yêu cầu của công nhân, dẫn đến sự trỗi dậy của các phong trào cực đoan như Bolshevik tại Nga và Quốc xã tại Đức.
Hậu quả về văn hóa và tư tưởng:
a. Thay đổi nhận thức về chiến tranh:
b. Nghệ thuật và văn học sau chiến tranh:
Sự phản đối chiến tranh: Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tạo ra một làn sóng phản chiến mạnh mẽ, ảnh hưởng đến nghệ thuật, văn học và tư tưởng xã hội.
Phong trào nghệ thuật mới: Những trải nghiệm đau thương và hỗn loạn của chiến tranh đã thúc đẩy sự phát triển của các phong trào nghệ thuật như Dada và Surrealism, phản ánh sự hỗn loạn và vô nghĩa của cuộc chiến.
Tác động toàn cầu:
a. Gia tăng ảnh hưởng của Hoa Kỳ:
b. Sự thay đổi trong chính sách quốc tế:
c. Cải cách xã hội ở nhiều quốc gia:
Hoa Kỳ trở thành cường quốc thế giới: Sau chiến tranh, Hoa Kỳ đã tăng cường ảnh hưởng kinh tế và chính trị trên toàn cầu.
Hội nghị Từ Versailles: Thiết lập các nguyên tắc về hòa bình và an ninh quốc tế, mặc dù không thành công hoàn toàn trong việc ngăn chặn chiến tranh thế giới thứ hai.
Cải cách lao động và chính sách xã hội: Nhiều quốc gia đã tiến hành các cải cách để cải thiện điều kiện làm việc và bảo vệ quyền lợi công nhân nhằm ngăn chặn sự nổi dậy của các phong trào cực đoan.
Tóm lại, Chiến tranh thế giới thứ nhất đã có những hậu quả và tác động sâu rộng, thay đổi bản đồ chính trị, kinh tế và xã hội của thế giới. Cuộc chiến này không chỉ gây ra thảm họa về người và của mà còn tạo ra những thay đổi căn bản trong cấu trúc xã hội và tư tưởng, đặt nền móng cho những sự kiện lịch sử tiếp theo trong thế kỷ XX.
II. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
Chương 1: Trình bày nguyên nhân dẫn tới sự bùng nổ Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất của thế kỷ XX, đánh dấu sự kết thúc của chế độ Tsar Nicholas II và sự ra đời của chính quyền Bolshevik dưới sự lãnh đạo của Vladimir Lenin. Để hiểu nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của cuộc cách mạng này, chúng ta cần phân tích các yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội và quốc tế.
Hoàn cảnh chính trị trong nước:
a. Chế độ Quân chủ toàn trị:
b. Sự bất mãn của nhân dân:
Nicholas II, Tsar của Nga, cai trị theo chế độ quân chủ toàn trị, không có sự tham gia của đại diện nhân dân trong quản lý nhà nước.
Thiếu minh bạch và quyền lực tập trung: Quyền lực hoàn toàn thuộc về Tsar và gia đình Hoàng gia, khiến cho dân chúng không có tiếng nói trong các quyết định quan trọng của quốc gia.
Hạn chế tự do cá nhân: Dân chúng sống trong sự áp bức và thiếu tự do, dẫn đến sự bất mãn ngày càng tăng.
Phong trào cách mạng: Sự gia tăng của các phong trào cách mạng, đặc biệt là các tổ chức xã hội chủ nghĩa và Bolshevik, đã thổi bùng ngọn lửa phản kháng.
Hoàn cảnh kinh tế và xã hội:
a. Khủng hoảng kinh tế:
b. Sự gia tăng của giai cấp công nhân:
Chiến tranh thế giới thứ nhất: Nga bị cuốn vào cuộc chiến tranh này, gây ra tình trạng thiếu hụt lương thực, tăng giá cả, và lạm phát cao.
Thiếu lương thực và điều kiện sống khắc nghiệt: Dân chúng sống trong cảnh đói nghèo, thiếu thốn lương thực và các nhu yếu phẩm cơ bản.
Số lượng công nhân tăng mạnh: Do cách mạng công nghiệp, số lượng công nhân trong các nhà máy và ngành công nghiệp đã tăng lên, dẫn đến sự gia tăng của ý thức giai cấp công nhân và nhu cầu cải thiện điều kiện làm việc.
Phong trào công nhân: Các cuộc đình công và biểu tình của công nhân đã diễn ra thường xuyên, yêu cầu cải thiện điều kiện làm việc và quyền lợi lao động.
Hoàn cảnh quốc tế:
a. Ảnh hưởng của cuộc cách mạng tháng Hai 1917:
b. Ảnh hưởng của các tư tưởng cách mạng:
Cuộc cách mạng thành công: Tháng Hai/3 năm 1917, cuộc cách mạng đã lật đổ chế độ Tsar Nicholas II, tạo ra một chính quyền tạm thời do các đại diện trung lưu và dân tộc chủ nghĩa lãnh đạo.
Chính quyền tạm thời yếu kém: Chính quyền mới không thể giải quyết được các vấn đề kinh tế và xã hội, và tiếp tục tham gia vào chiến tranh, gây thêm sự bất mãn trong dân chúng.
Tư tưởng Marxist: Các lý thuyết của Karl Marx và Vladimir Lenin về chủ nghĩa cộng sản đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các phong trào cách mạng tại Nga.
Sự lan rộng của các ý tưởng cách mạng: Các bản án, sách báo cách mạng và các buổi họp mặt đã lan rộng các ý tưởng về cách mạng vô sản và xây dựng xã hội không giai cấp.
Sự lãnh đạo của Vladimir Lenin:
a. Vai trò của Lenin trong phong trào cách mạng:
b. Tổ chức và huy động lực lượng:
Tư tưởng lãnh đạo: Lenin là nhà lý luận chính trị kiên định về chủ nghĩa Bolshevik, nhấn mạnh vai trò của đảng cách mạng trong việc lãnh đạo giai cấp vô sản.
Kế hoạch chiến lược: Lenin đã xây dựng các kế hoạch chiến lược để thực hiện cuộc cách mạng, bao gồm việc tấn công vào các điểm chiến lược của chính quyền tạm thời.
Đảng Bolshevik: Lenin đã tổ chức và huy động các thành viên của Đảng Bolshevik để thực hiện cuộc khởi nghĩa, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng và quyết liệt trong hành động.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là kết quả của sự kết hợp giữa những mâu thuẫn sâu xa về chính trị, kinh tế, xã hội và ảnh hưởng của các tư tưởng cách mạng. Sự lãnh đạo kiên định của Lenin và phong trào Bolshevik đã tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc cách mạng thành công, thay đổi cục diện chính trị của Nga và ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử thế giới.
Chương 2: Nêu diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga, hay còn gọi là Cách mạng Bolshevik, diễn ra vào tháng 10/1917 (theo lịch Nga) và là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Nga và thế giới. Dưới đây là diễn biến chính của cuộc cách mạng này:
Chuẩn bị và lên kế hoạch:
Tư tưởng và chiến lược: Lenin và Đảng Bolshevik đã chuẩn bị kỹ lưỡng kế hoạch chiến lược để lật đổ chính quyền tạm thời, tập trung vào việc kiểm soát các điểm chiến lược như nhà ga, đại sứ quán nước ngoài và Cung điện Mùa Đông.
Huy động lực lượng: Các thành viên của Đảng Bolshevik đã huy động lực lượng công nhân, binh sĩ và nông dân tham gia vào cuộc khởi nghĩa.
Diễn biến chính của cuộc cách mạng:
a. Tháng 4/1917: Lenin trở lại Nga từ nước lưu vong và nhanh chóng khẳng định vai trò lãnh đạo của mình trong phong trào cách mạng. Ông soạn thảo "Bản Luận cương tháng 4," đề ra mục tiêu chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
b. Đêm 24/10/1917: Cuộc khởi nghĩa bắt đầu khi các lực lượng Bolshevik tấn công vào Cung điện Mùa Đông, nơi chính quyền tạm thời đang họp. Các lực lượng cách mạng kiểm soát được các điểm chiến lược trong thành phố, khiến chính quyền tạm thời không thể phản kháng.
c. Đêm 25/10/1917: Các bộ trưởng của Chính phủ tư sản bị bắt giữ, chính quyền tạm thời bị giải thể. Lenin và các lãnh đạo Bolshevik chính thức nắm quyền, thành lập Chính phủ Xô viết.
Chi tiết về các bước của cuộc cách mạng:
Kiểm soát các nhà ga và đại sứ quán: Các lực lượng Bolshevik đã nhanh chóng kiểm soát các nhà ga chính và các đại sứ quán nước ngoài, ngăn chặn sự can thiệp của các lực lượng ngoại bang.
Chiếm đóng Cung điện Mùa Đông: Đây là biểu tượng của sự lật đổ chế độ, khi Bolshevik chiếm đóng cung điện này và bắt giữ các thành viên của Chính phủ tạm thời.
Tuyên bố thành lập Chính phủ Xô viết: Sau khi kiểm soát thành công, Bolshevik tuyên bố thành lập Chính phủ Xô viết, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ chế độ tư sản sang chế độ vô sản.
Hậu quả ngay lập tức:
Kiểm soát quyền lực: Bolshevik nhanh chóng kiểm soát được chính quyền và các cơ quan quan trọng của nhà nước.
Chấm dứt chiến tranh: Chính phủ Bolshevik đã đưa ra quyết định thoái chiến, ký kết Hiệp định Brest-Litovsk với Đức, kết thúc sự tham gia của Nga trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Bắt đầu xây dựng xã hội chủ nghĩa: Chính quyền mới bắt đầu thực hiện các chính sách xã hội chủ nghĩa, như quốc hữu hóa tài sản, phân phối đất đai cho nông dân và thiết lập hệ thống quản lý công nhân trong các ngành công nghiệp.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 diễn ra nhanh chóng và hiệu quả nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng của Đảng Bolshevik và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các lực lượng công nhân và binh sĩ. Cuộc cách mạng này không chỉ thay đổi chính quyền của Nga mà còn có tác động sâu rộng đến toàn bộ cục diện chính trị và xã hội của thế giới.
Chương 3: Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga đối với lịch sử nhân loại.
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 không chỉ là một cuộc cách mạng quốc gia mà còn là một sự kiện có tầm ảnh hưởng toàn cầu, tạo ra những thay đổi sâu sắc trong cấu trúc chính trị, xã hội và kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới. Dưới đây là phân tích chi tiết về ý nghĩa lịch sử và tác động của cuộc cách mạng này:
Ý nghĩa lịch sử:
a. Chuyển giao quyền lực từ chế độ tư sản sang chế độ vô sản:
b. Khởi xướng phong trào cách mạng toàn cầu:
c. Tạo nền tảng cho sự ra đời của Liên Xô:
Xây dựng xã hội chủ nghĩa: Cách mạng tháng Mười đã thành công trong việc lật đổ chính quyền tư sản và thiết lập chính quyền Bolshevik, đánh dấu bước chuyển từ xã hội phong kiến và tư bản sang xã hội chủ nghĩa.
Thúc đẩy các phong trào cách mạng khác: Cuộc cách mạng Nga đã truyền cảm hứng cho nhiều phong trào cách mạng và đảng cộng sản trên toàn thế giới, từ Trung Quốc, Việt Nam đến các nước châu Phi và Nam Mỹ.
Liên bang Xô viết: Cách mạng tháng Mười đã dẫn đến sự thành lập của Liên Xô (Liên bang Xô viết Nga), một siêu cường mới trong thế giới, góp phần hình thành hai khối chính trị trong Chiến tranh Lạnh.
Tác động đối với Nga:
a. Chấm dứt chế độ Tsar Nicholas II:
b. Xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa:
c. Thay đổi cấu trúc xã hội:
Kết thúc chế độ quân chủ: Cách mạng đã kết thúc một thời kỳ dài của chế độ quân chủ, mở đường cho sự phát triển của chính quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Quốc hữu hóa tài sản: Các ngành công nghiệp, ngân hàng và tài sản lớn bị quốc hữu hóa, đưa quyền kiểm soát vào tay nhà nước.
Phân phối đất đai: Đất đai được phân phối lại cho nông dân, giảm bớt sự bất bình đẳng về tài sản và quyền lực.
Tăng cường vai trò của công nhân và nông dân: Công nhân và nông dân trở thành lực lượng chính trong việc quản lý và điều hành các cơ quan nhà nước.
Giảm sự phân biệt giai cấp: Cách mạng nhằm mục tiêu xóa bỏ giai cấp, tạo ra một xã hội không giai cấp và công bằng hơn.
Tác động toàn cầu:
a. Truyền cảm hứng cho các phong trào cách mạng khác:
b. Thay đổi cục diện chính trị thế giới:
c. Ảnh hưởng đến các tổ chức quốc tế:
Phong trào cộng sản: Cách mạng Nga đã tạo ra mô hình và lý thuyết cho các phong trào cách mạng ở các quốc gia khác, thúc đẩy sự hình thành của các đảng cộng sản và phong trào vô sản.
Chiến tranh Lạnh: Sự tồn tại của Liên Xô đã tạo ra một khối chính trị đối lập với các cường quốc phương Tây, dẫn đến sự xuất hiện của Chiến tranh Lạnh.
Sự đa dạng của hệ thống chính trị: Cách mạng Nga đã mở rộng phạm vi của các hệ thống chính trị, từ chế độ quân chủ, dân chủ tư sản đến chế độ xã hội chủ nghĩa và cộng sản.
Liên Hiệp Quốc và các tổ chức khác: Sự hiện diện của Liên Xô trong các tổ chức quốc tế đã thay đổi cách thức các quốc gia tương tác và hợp tác với nhau trên bình diện toàn cầu.
Tác động văn hóa và tư tưởng:
a. Phát triển tư tưởng Marxist-Leninist:
b. Ảnh hưởng đến nghệ thuật và văn học:
Lý thuyết và thực tiễn: Cách mạng đã biến các lý thuyết Marxist trở thành thực tiễn, tạo ra một hệ thống tư tưởng mới về quản lý xã hội và kinh tế.
Nghệ thuật tiên phong: Các phong trào nghệ thuật như nghệ thuật tái thiết (Constructivism) và nghệ thuật phục hình (Socialist Realism) đã phát triển dưới ảnh hưởng của cách mạng, phản ánh sự thay đổi xã hội và chính trị.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã có ý nghĩa lịch sử vô cùng lớn, không chỉ thay đổi cấu trúc chính trị và xã hội của Nga mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử thế giới. Cuộc cách mạng này đã thúc đẩy sự hình thành của phong trào cộng sản toàn cầu, tạo ra những thay đổi căn bản trong cấu trúc quyền lực quốc tế và định hình tư tưởng và văn hóa của nhiều quốc gia trên thế giới.
Chương 4: Khai thác tư liệu 2 và cho biết Hồ Chí Minh đã đánh giá thế nào về vai trò của Cách mạng tháng Mười Nga?
Lời giải chi tiết:
Hồ Chí Minh, người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam và là lãnh tụ cách mạng Việt Nam, đã thể hiện sự kính trọng và đánh giá cao về vai trò của Cách mạng tháng Mười Nga trong việc thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc và đấu tranh giành độc lập. Dưới đây là những đánh giá chính của Hồ Chí Minh về vai trò của cuộc cách mạng này:
Nguồn cảm hứng cho phong trào giải phóng dân tộc:
Mẫu mực cách mạng: Hồ Chí Minh xem Cách mạng tháng Mười Nga là một mẫu mực về cuộc cách mạng vô sản, thành công trong việc lật đổ chế độ áp bức và xây dựng xã hội mới.
Khích lệ tinh thần đấu tranh: Cuộc cách mạng Nga đã truyền cảm hứng cho các phong trào giải phóng dân tộc trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam, khích lệ tinh thần đấu tranh giành độc lập và tự do.
Định hướng tư tưởng và chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam:
Áp dụng lý thuyết Marx-Lenin: Hồ Chí Minh đã áp dụng các lý thuyết và nguyên tắc cách mạng của Marx và Lenin vào phong trào cách mạng Việt Nam, từ việc xây dựng đảng đến chiến lược đấu tranh.
Chính sách xã hội chủ nghĩa: Các chính sách về quốc hữu hóa tài sản, phân phối đất đai và xây dựng xã hội công bằng đã được lấy cảm hứng từ Cách mạng tháng Mười Nga.
Hỗ trợ từ Liên Xô và phong trào cộng sản quốc tế:
Hỗ trợ kỹ thuật và vật chất: Sau Cách mạng tháng Mười, Liên Xô đã hỗ trợ phong trào cách mạng quốc tế, trong đó có Việt Nam, bằng cách cung cấp kiến thức, tài chính và vũ khí.
Hợp tác quốc tế: Hồ Chí Minh đã xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với các phong trào cộng sản quốc tế, dựa trên tinh thần đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh giành độc lập.
Ảnh hưởng đến chiến lược cách mạng của Việt Nam:
Chiến lược đấu tranh: Hồ Chí Minh đã học hỏi từ chiến lược đấu tranh của Bolshevik, tập trung vào việc xây dựng đảng cách mạng vững mạnh, tổ chức quân đội nhân dân và sử dụng chiến tranh du kích.
Tổ chức và lãnh đạo: Cách mạng tháng Mười Nga đã cung cấp cho Hồ Chí Minh những bài học quý báu về cách tổ chức, lãnh đạo và duy trì sự đoàn kết trong phong trào cách mạng.
Tóm lại, Hồ Chí Minh đã đánh giá cao vai trò của Cách mạng tháng Mười Nga như một nguồn cảm hứng quan trọng và một mô hình lý tưởng cho phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam. Cuộc cách mạng này không chỉ cung cấp các nguyên tắc và chiến lược cách mạng mà còn thúc đẩy sự hợp tác quốc tế và hỗ trợ từ các phong trào cộng sản toàn cầu, đóng góp quan trọng vào thành công của cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội mới tại Việt Nam.
LUYỆN TẬP
Chương 1: Vì sao nói Chiến tranh thế giới thứ nhất là chiến tranh đế quốc phi nghĩa?
Lời giải chi tiết:
Chiến tranh thế giới thứ nhất được gọi là chiến tranh đế quốc phi nghĩa bởi vì nó không chỉ là cuộc xung đột quân sự giữa các quốc gia mà còn là cuộc đua giành quyền lực và tài nguyên thuộc địa giữa các đế quốc lớn trên thế giới. Dưới đây là các lý do chi tiết giải thích vì sao cuộc chiến này được coi là một chiến tranh đế quốc phi nghĩa:
Cuộc đua giành thuộc địa:
Mục tiêu mở rộng lãnh thổ: Các đế quốc lớn như Anh, Pháp, Đức, và Ý đã tham gia vào một cuộc đua không ngừng để giành quyền kiểm soát các vùng đất thuộc địa ở châu Phi, châu Á và các vùng khác trên thế giới.
Tài nguyên và thị trường: Mục đích chính của việc chiếm đóng thuộc địa không chỉ để mở rộng lãnh thổ mà còn để kiểm soát tài nguyên thiên nhiên, mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa sản xuất từ nước mẹ.
Xung đột lợi ích quốc tế:
Sự cạnh tranh quyền lực: Các đế quốc lớn đã cạnh tranh nhau để gia tăng sức mạnh và ảnh hưởng trên trường quốc tế, dẫn đến việc hình thành các liên minh quân sự như Khối Liên minh và Khối Trung tâm.
Mâu thuẫn chính trị và kinh tế: Sự khác biệt về chính trị và kinh tế giữa các đế quốc đã làm tăng căng thẳng và dẫn đến cuộc chiến tranh nhằm bảo vệ và mở rộng lợi ích của mỗi quốc gia.
Tác động tiêu cực đến dân thường:
Người bị áp bức và khai thác: Chiến tranh không chỉ là cuộc đấu tranh giữa các quốc gia lớn mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người dân thường bị lôi kéo vào cuộc xung đột, bị thương tích, mất mạng và mất nhà cửa.
Thiếu sự hợp tác và nhân đạo: Chiến tranh đế quốc thường thiếu sự quan tâm đến đời sống và quyền lợi của người dân thường, vì mục tiêu chính là đạt được lợi ích chiến lược và kinh tế của các đế quốc.
Sự vô nghĩa và tàn phá:
Mất mát về người và của: Cuộc chiến đã gây ra những tổn thất nặng nề về người và của, không mang lại lợi ích thực sự cho bất kỳ bên nào mà chỉ làm gia tăng sự tàn phá và đau thương.
Chi phí chiến tranh cao: Chiến tranh đòi hỏi nguồn lực tài chính và nhân lực khổng lồ, làm suy yếu nền kinh tế của các quốc gia tham chiến mà không mang lại kết quả tích cực nào.
Thiếu mục tiêu chính đáng:
Không có lý do chính đáng về mặt nhân đạo: Chiến tranh đế quốc thường thiếu các lý do nhân đạo, thay vào đó là những lợi ích chủ yếu về quyền lực và tài nguyên.
Sự lãng phí và hủy hoại: Cuộc chiến là sự lãng phí nguồn lực và hủy hoại môi trường mà không đạt được mục tiêu cao cả nào.
STT
Diễn biến
Ý nghĩa
Tác động
1
4/1917: Lenin soạn bản Luận cương tháng 4
Định hướng chiến lược chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Xây dựng nền tảng lý luận cho phong trào cách mạng, thúc đẩy sự kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn.
2
Đêm 24/10/1917: Bắt đầu khởi nghĩa
Thể hiện quyết tâm lật đổ chính quyền tạm thời và thiết lập chính quyền Bolshevik.
Kiểm soát được các điểm chiến lược trong thành phố, làm suy yếu chính quyền tạm thời.
3
Đêm 25/10/1917: Tấn công Cung điện Mùa Đông
Đánh dấu bước chuyển quyền lực từ chế độ tư sản sang chế độ Bolshevik.
Chính quyền tạm thời bị giải thể, các bộ trưởng tư sản bị bắt giữ.
4
Ngày 3/11/1917: Chính quyền Xô viết giành thắng lợi
Thành lập chính quyền Bolshevik, bắt đầu thực hiện các chính sách xã hội chủ nghĩa.
Đưa quyền lực vào tay Bolshevik, bắt đầu quốc hữu hóa tài sản và phân phối đất đai.
Tóm lại, Chiến tranh thế giới thứ nhất được gọi là chiến tranh đế quốc phi nghĩa vì nó chủ yếu là cuộc đua giành quyền lực và tài nguyên giữa các đế quốc lớn mà không mang lại lợi ích nhân đạo hoặc chính đáng cho dân thường. Cuộc chiến này chỉ tạo ra sự tàn phá, đau thương và mất mát mà không có giá trị tích cực nào cho nhân loại.
Chương 2: Hãy lập và hoàn thành bảng về diễn biến, ý nghĩa và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Lời giải chi tiết:
Dưới đây là bảng tổng hợp về diễn biến, ý nghĩa và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917:
Giải thích chi tiết:
4/1917: Lenin soạn bản Luận cương tháng 4
Diễn biến: Sau khi trở về Nga từ nước lưu vong, Lenin đã soạn thảo "Bản Luận cương tháng 4," trong đó ông đề ra mục tiêu chuyển đổi cách mạng từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Ý nghĩa: Đây là bước đầu tiên trong việc định hướng lại phong trào cách mạng, tập trung vào việc lật đổ chế độ tư sản và xây dựng xã hội không giai cấp.
Tác động: Bản Luận cương tháng 4 đã cung cấp nền tảng lý luận vững chắc cho Đảng Bolshevik, thúc đẩy sự tổ chức và chuẩn bị cho cuộc cách mạng thành công.
Đêm 24/10/1917: Bắt đầu khởi nghĩa
Diễn biến: Cuộc khởi nghĩa bắt đầu khi các lực lượng Bolshevik bắt đầu tấn công vào các điểm chiến lược trong thành phố, như nhà ga và đại sứ quán nước ngoài.
Ý nghĩa: Đây là bước đi quyết liệt nhằm lật đổ chính quyền tạm thời và thiết lập chính quyền Bolshevik.
Tác động: Các lực lượng cách mạng nhanh chóng kiểm soát được các điểm chiến lược, làm suy yếu khả năng phản kháng của chính quyền tạm thời.
Đêm 25/10/1917: Tấn công Cung điện Mùa Đông
Diễn biến: Các Bolshevik tiến hành tấn công Cung điện Mùa Đông, nơi chính quyền tạm thời đang họp. Chính quyền tư sản bị bắt giữ và giải thể.
Ý nghĩa: Sự kiện này đánh dấu bước chuyển giao quyền lực hoàn toàn từ chế độ tư sản sang chế độ Bolshevik.
Tác động: Chính quyền tạm thời bị đổ sập, các bộ trưởng tư sản bị bắt giữ, tạo điều kiện cho Bolshevik nắm quyền và thiết lập chính quyền mới.
Ngày 3/11/1917: Chính quyền Xô viết giành thắng lợi
Diễn biến: Chính quyền Bolshevik chính thức được thành lập, với Lenin làm lãnh đạo. Chính phủ mới bắt đầu thực hiện các chính sách xã hội chủ nghĩa như quốc hữu hóa tài sản và phân phối đất đai.
Ý nghĩa: Thành lập chính quyền Bolshevik là bước ngoặt quan trọng trong việc xây dựng xã hội mới, không giai cấp và công bằng hơn.
Tác động: Chính quyền mới đã nhanh chóng đưa ra các chính sách nhằm cải thiện điều kiện sống cho công nhân và nông dân, thúc đẩy sự phát triển của xã hội chủ nghĩa tại Nga.
Tóm lại, bảng trên tóm tắt những diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga, cùng với ý nghĩa và tác động của từng sự kiện. Cuộc cách mạng này đã thành công trong việc lật đổ chính quyền tư sản, thiết lập chính quyền Bolshevik và bắt đầu quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa, tạo nên những thay đổi sâu sắc trong lịch sử Nga và thế giới.
VẬN DỤNG
Chương 1: Tìm hiểu từ sách, báo, internet và cho biết Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 có ảnh hưởng như thế nào đối với cách mạng Việt Nam?
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã có ảnh hưởng sâu rộng đối với phong trào cách mạng tại Việt Nam, góp phần vào việc hình thành và phát triển Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như chiến lược đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội mới. Dưới đây là những ảnh hưởng chính của Cách mạng tháng Mười Nga đối với cách mạng Việt Nam:
Nguồn cảm hứng lý luận và chính trị:
Tư tưởng Marxist-Leninist: Cách mạng Nga đã giới thiệu và phổ biến các lý thuyết của Karl Marx và Vladimir Lenin về chủ nghĩa xã hội và cách mạng vô sản, là nền tảng lý luận cho phong trào cách mạng Việt Nam.
Nguyên tắc cách mạng vô sản: Những nguyên tắc cơ bản về đấu tranh giai cấp, xây dựng đảng cách mạng vững mạnh và sự lãnh đạo của đảng đã được áp dụng vào phong trào cách mạng Việt Nam.
Hỗ trợ tổ chức và đào tạo:
Đào tạo cán bộ cách mạng: Liên Xô và các tổ chức cộng sản quốc tế đã hỗ trợ việc đào tạo cán bộ cách mạng Việt Nam, cung cấp kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm từ cuộc cách mạng Nga.
Tổ chức đảng và phong trào: Những mô hình tổ chức đảng và phong trào cách mạng của Nga đã được học hỏi và áp dụng vào việc xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, từ việc tổ chức nội bộ đến chiến lược đấu tranh.
Hỗ trợ vật chất và chính trị:
Vật chất và tài chính: Liên Xô và các nước cộng sản đã cung cấp hỗ trợ vật chất, tài chính và quân sự cho phong trào cách mạng Việt Nam, giúp nâng cao khả năng đấu tranh chống lại thực dân Pháp.
Chính sách ngoại giao: Sự ủng hộ từ Liên Xô đã giúp phong trào cách mạng Việt Nam có được sự công nhận và hỗ trợ quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đấu tranh giành độc lập.
Chiến lược và chiến thuật đấu tranh:
Chiến lược đấu tranh giai cấp: Cách mạng Nga đã truyền đạt các chiến lược đấu tranh giai cấp cho phong trào Việt Nam, tập trung vào việc huy động lực lượng công nhân, nông dân và trí thức để thực hiện cuộc đấu tranh.
Chiến thuật du kích: Những chiến thuật chiến tranh du kích được áp dụng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và sau này là chống Mỹ đã được học hỏi từ kinh nghiệm của Cách mạng tháng Mười Nga.
Xây dựng đoàn kết quốc tế:
Đoàn kết các dân tộc bị áp bức: Cách mạng Nga đã thúc đẩy tinh thần đoàn kết quốc tế giữa các dân tộc bị áp bức và bóc lột, bao gồm cả dân tộc Việt Nam, trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do.
Hợp tác phong trào cách mạng: Sự hợp tác với các phong trào cách mạng quốc tế đã giúp phong trào Việt Nam nhận được sự hỗ trợ và đồng thuận từ cộng đồng quốc tế.
Ảnh hưởng đến tư tưởng và văn hóa cách mạng:
Tinh thần cách mạng: Cuộc cách mạng Nga đã truyền đạt tinh thần cách mạng, kiên định và quyết tâm đấu tranh cho một xã hội công bằng và không giai cấp.
Nghệ thuật và văn học cách mạng: Các tác phẩm nghệ thuật và văn học cách mạng Nga đã truyền cảm hứng và nâng cao ý thức cách mạng cho các nhà cách mạng Việt Nam.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển phong trào cách mạng Việt Nam. Sự hỗ trợ về lý luận, tổ chức, vật chất và chính trị từ Cách mạng Nga đã giúp phong trào cách mạng Việt Nam đạt được những thành công quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội mới.
PHẦN II. Câu hỏi ôn tập
MỞ ĐẦU
Chương 1:
Chiến tranh thế giới thứ nhất: Bắt nguồn từ sự phát triển không đều về kinh tế, dẫn đến căng thẳng về vấn đề thuộc địa và cạnh tranh quyền lực giữa các đế quốc. Đây là một cuộc chiến tranh phi nghĩa, gây ra những thảm họa nặng nề đối với nhân loại.
Cách mạng tháng Mười Nga: Một cuộc đấu tranh vĩ đại trong lịch sử, cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế, tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới.
I. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918)
Chương 1: Sâu xa:
Sự phát triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản:
Chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ tại các cường quốc châu Âu đã tạo ra sự gia tăng sản xuất công nghiệp và giàu có, nhưng cũng làm gia tăng sự bất bình đẳng và căng thẳng giữa các quốc gia.
Sự phát triển không đồng đều: Các quốc gia công nghiệp mạnh đã tạo ra sự áp bức và cạnh tranh với các quốc gia kém phát triển, dẫn đến mâu thuẫn và xung đột về quyền lực và ảnh hưởng trên trường quốc tế.
Những mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thuộc địa ngày càng gay gắt:
Cuộc đua giành thuộc địa: Các cường quốc như Anh, Pháp, Đức, và Ý đã tham gia vào cuộc đua không ngừng để chiếm đoạt thuộc địa ở châu Phi, châu Á và các khu vực khác, gây ra xung đột và căng thẳng giữa các quốc gia.
Tài nguyên và thị trường: Mâu thuẫn về quyền kiểm soát tài nguyên thiên nhiên và thị trường tiêu thụ đã làm gia tăng sự đối đầu giữa các đế quốc, làm tăng nguy cơ chiến tranh.
Hình thành hai khối quân sự đối lập: Khối Liên minh (Đức, Áo - Hung, Ý) và Khối Hiệp ước (Anh, Pháp, Nga):
Liên minh quân sự: Việc hình thành các liên minh quân sự này tạo ra một môi trường dễ nổ tung khi có bất kỳ sự kiện kích động nào, vì một sự kiện nhỏ có thể kéo theo nhiều quốc gia tham gia vào cuộc chiến tranh.
Nguyên nhân trực tiếp:
Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo - Hung bị ám sát: Sự kiện này đã là cú hích trực tiếp dẫn đến việc Áo - Hung tuyên chiến Serbia, kéo theo các liên minh quân sự tham gia và biến xung đột nhỏ thành một cuộc chiến tranh toàn cầu.
Chương 2: Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của. Bản đồ thế giới được chia lại. Cách mạng tháng Mười Nga thành công đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.
Lời giải chi tiết:
Kết thúc chiến tranh:
Thỏa thuận đình chiến và Hiệp định Versailles: Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc vào ngày 11/11/1918 với sự ký kết Hiệp định Versailles, buộc Đức phải chịu trách nhiệm cho chiến tranh và trả tiền bồi thường.
Sự thất bại của phe Liên minh: Phe Liên minh (Anh, Pháp, Nga) đã chịu thất bại trước phe Trung tâm (Đức, Áo - Hung, Ottoman), dẫn đến việc tái cấu trúc lại bản đồ chính trị châu Âu và Trung Đông.
Thiệt hại nặng nề:
Nhân mạng và tài sản: Hàng triệu binh sĩ và dân thường thiệt mạng, hàng triệu người bị thương tích và mất nhà cửa.
Kinh tế tàn phá: Các quốc gia tham chiến bị tàn phá về kinh tế, mất mát cơ sở hạ tầng và tài chính, dẫn đến tình trạng nợ nần và suy thoái kinh tế kéo dài.
Bản đồ thế giới được chia lại:
Sự sụp đổ của các đế quốc: Đức, Áo - Hung, Nga, và Ottoman sụp đổ, tạo ra các quốc gia mới như Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc, Nam Tư, và các quốc gia Trung Đông.
Phân chia thuộc địa: Các cường quốc đã phân chia lại thuộc địa, dẫn đến sự tăng cường sự kiểm soát của các quốc gia châu Âu trên các khu vực thuộc địa ở châu Phi, châu Á và Thái Bình Dương.
Cách mạng tháng Mười Nga:
Thành công của Cách mạng Bolshevik: Cuộc cách mạng đã thành công trong việc lật đổ chính quyền tư sản và thiết lập chính quyền Bolshevik, dẫn đến việc xây dựng xã hội chủ nghĩa tại Nga.
Ảnh hưởng đến cục diện chính trị thế giới: Sự ra đời của Liên Xô đã tạo ra một cường quốc mới, thay đổi cục diện quyền lực toàn cầu và góp phần vào việc hình thành hai khối chính trị trong Chiến tranh Lạnh sau này.
Tóm lại, Chiến tranh thế giới thứ nhất đã kết thúc với sự thay đổi lớn trong cấu trúc chính trị và kinh tế của thế giới, gây ra những hậu quả nặng nề và tạo ra cơ sở cho những cuộc cách mạng và sự thay đổi chính trị tiếp theo, bao gồm cả Cách mạng tháng Mười Nga.
II. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917
Chương 1: Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại lâu dài.
Lê-nin và Đảng Bônsêvích đã xác định cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng Xã hội chủ nghĩa.
Đầu tháng 10/1917, Lê-nin trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền.
Lời giải chi tiết:
Sau Cách mạng tháng Hai/3 năm 1917, Nga đã trải qua một giai đoạn hỗn loạn với sự tồn tại của hai chính quyền song song đại diện cho các lợi ích giai cấp khác nhau:
Chính quyền tạm thời:
Thành lập sau Cách mạng tháng Hai: Chính quyền tạm thời được thành lập với sự lãnh đạo của các nhân vật trung lưu và dân tộc chủ nghĩa, đại diện cho lợi ích của tầng lớp trung lưu và tư sản.
Chính sách và quản lý: Chính quyền tạm thời tiếp tục tham gia vào Chiến tranh thế giới thứ nhất, điều này đã dẫn đến sự bất mãn lớn trong dân chúng vì kéo dài chiến tranh và gây ra thiệt hại nặng nề.
Phân hóa giai cấp và chính quyền song song:
Hai chính quyền đối lập: Nga hiện hữu hai chính quyền song song: Chính quyền tạm thời đại diện cho lợi ích của tầng lớp trung lưu và tư sản, trong khi Đảng Bolshevik đại diện cho lợi ích của giai cấp công nhân và nông dân.
Mâu thuẫn không thể hòa giải: Sự khác biệt về mục tiêu và lợi ích giữa hai chính quyền đã tạo ra mâu thuẫn không thể giải quyết, khiến cho hai chính quyền này không thể cùng tồn tại lâu dài và dẫn đến cuộc đấu tranh ác liệt.
Vai trò của Lê-nin và Đảng Bolshevik:
Lê-nin: Với tư tưởng Marxist-Leninist, Lê-nin đã định hướng phong trào cách mạng Nga chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lật đổ chính quyền tạm thời và thiết lập chính quyền vô sản dưới sự lãnh đạo của Đảng Bolshevik.
Đảng Bolshevik: Là một nhánh của Đảng Cộng sản Nga, Đảng Bolshevik đã xác định rõ mục tiêu của mình là xây dựng xã hội chủ nghĩa thông qua cuộc cách mạng vô sản. Họ đã tổ chức và chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa, huy động lực lượng công nhân, binh sĩ và nông dân để thực hiện cuộc cách mạng.
Khởi nghĩa giành chính quyền:
Lập kế hoạch và tổ chức: Đảng Bolshevik đã lên kế hoạch kỹ lưỡng cho cuộc khởi nghĩa, tập trung vào việc kiểm soát các điểm chiến lược như nhà ga, đại sứ quán nước ngoài và Cung điện Mùa Đông.
Sự lãnh đạo trực tiếp của Lê-nin: Với vai trò là nhà lãnh đạo tối cao, Lê-nin đã trực tiếp chỉ đạo các hoạt động cách mạng, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng và hiệu quả giữa các lực lượng cách mạng.
Khởi nghĩa thành công: Cuộc khởi nghĩa đã thành công trong việc lật đổ chính quyền tạm thời và thiết lập chính quyền Bolshevik, đánh dấu bước chuyển lớn từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Tóm lại, Sau Cách mạng tháng Hai, Nga đã đối mặt với sự phân hóa chính quyền và mâu thuẫn giai cấp sâu sắc. Sự lãnh đạo kiên định của Lê-nin và Đảng Bolshevik đã định hướng phong trào cách mạng Nga chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa, dẫn đến cuộc khởi nghĩa thành công và thiết lập chính quyền Bolshevik, tạo nền tảng cho sự phát triển của xã hội chủ nghĩa tại Nga.
Chương 2: Nêu diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, hay còn gọi là Cách mạng Bolshevik, là một cuộc cách mạng quyết định trong lịch sử Nga và thế giới. Dưới đây là diễn biến chính của cuộc cách mạng này:
Chuẩn bị và lên kế hoạch:
Lên kế hoạch chi tiết: Đảng Bolshevik, dưới sự lãnh đạo của Lê-nin, đã lên kế hoạch kỹ lưỡng cho cuộc cách mạng, bao gồm việc kiểm soát các điểm chiến lược trong thành phố như nhà ga, đại sứ quán nước ngoài và Cung điện Mùa Đông.
Huy động lực lượng: Các thành viên của Đảng Bolshevik đã huy động công nhân, binh sĩ và nông dân tham gia vào cuộc khởi nghĩa, đảm bảo sự đồng thuận và hỗ trợ từ các tầng lớp nhân dân.
Đêm 24/10/1917: Bắt đầu khởi nghĩa
Tấn công các điểm chiến lược: Các lực lượng Bolshevik bắt đầu tấn công vào các điểm chiến lược trong thành phố, kiểm soát nhà ga, đại sứ quán nước ngoài và các cơ sở quân sự.
Chiếm đóng Cung điện Mùa Đông: Cuộc tấn công vào Cung điện Mùa Đông, nơi chính quyền tạm thời đang họp, đã thành công. Chính quyền tư sản bị bắt giữ và giải thể.
Đêm 25/10/1917: Tiếp tục khởi nghĩa
Bắt giữ các bộ trưởng Chính phủ tư sản: Các bộ trưởng của Chính phủ tạm thời bị bắt giữ, không còn khả năng lãnh đạo và phản kháng.
Thiết lập chính quyền Bolshevik: Bolshevik nhanh chóng thiết lập chính quyền mới, đưa ra các chính sách xã hội chủ nghĩa và bắt đầu quốc hữu hóa tài sản.
Ngày 3/11/1917: Chính quyền Xô viết giành thắng lợi
Thành lập chính quyền mới: Chính quyền Bolshevik chính thức được thành lập, với Lê-nin là lãnh đạo tối cao.
Thực hiện các chính sách xã hội chủ nghĩa: Chính quyền mới bắt đầu thực hiện các chính sách quốc hữu hóa tài sản, phân phối đất đai cho nông dân và xây dựng xã hội không giai cấp.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 diễn ra nhanh chóng và hiệu quả nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng của Đảng Bolshevik và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các lực lượng công nhân và binh sĩ. Cuộc cách mạng này đã thành công trong việc lật đổ chính quyền tư sản, thiết lập chính quyền Bolshevik và bắt đầu quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa tại Nga, tạo nên những thay đổi sâu sắc trong lịch sử Nga và thế giới.
Chương 3: Đối với nước Nga:
Đập tan ách áp bức, bóc lột, giải phóng công nhân và nhân dân lao động:
Xóa bỏ chế độ độc tài: Cách mạng tháng Mười đã kết thúc chế độ quân chủ toàn trị, chấm dứt sự áp bức và bóc lột của giai cấp tư sản đối với công nhân và nông dân.
Chính sách xã hội chủ nghĩa: Chính quyền Bolshevik đã triển khai các chính sách nhằm cải thiện điều kiện sống và làm việc cho công nhân, như quốc hữu hóa các doanh nghiệp và thiết lập quyền lợi lao động.
Đưa công nhân và nông dân làm chủ đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội:
Quốc hữu hóa tài sản: Các ngành công nghiệp, ngân hàng và tài sản lớn đã bị quốc hữu hóa, chuyển giao quyền quản lý từ tay tư sản sang tay công nhân và nhà nước.
Phân phối đất đai: Đất đai được phân phối lại cho nông dân, giúp giảm bớt sự bất bình đẳng về tài sản và quyền lực trong xã hội.
Đối với thế giới: Làm thay đổi cục diện thế giới.
Sự ra đời của Liên Xô: Liên Xô (Liên bang Xô viết Nga) đã trở thành một siêu cường mới, đối lập với các cường quốc phương Tây, góp phần vào sự hình thành của hai khối chính trị trong Chiến tranh Lạnh.
Ảnh hưởng đến phong trào cách mạng quốc tế: Cuộc cách mạng Nga đã truyền cảm hứng cho các phong trào cách mạng ở nhiều quốc gia khác, thúc đẩy sự hình thành của các đảng cộng sản và phong trào vô sản trên toàn cầu.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga không chỉ thay đổi cấu trúc chính trị và xã hội của Nga mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến cục diện chính trị thế giới, thúc đẩy sự phát triển của phong trào cách mạng quốc tế và tạo ra những thay đổi căn bản trong cấu trúc quyền lực toàn cầu.
Chương 4: Cách mạng tháng Mười Nga có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với lịch sử nhân loại. Ánh sáng của Cách mạng tháng Mười lan tỏa khắp năm châu, làm thức tỉnh hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên Trái Đất.
LUYỆN TẬP
Chương 1:
Vì sao nói Chiến tranh thế giới thứ nhất là chiến tranh đế quốc phi nghĩa?
Lời giải chi tiết:
Chiến tranh thế giới thứ nhất được coi là một chiến tranh đế quốc phi nghĩa vì nó không chỉ là cuộc xung đột quân sự giữa các quốc gia mà còn là cuộc đua giành quyền lực và tài nguyên thuộc địa giữa các đế quốc lớn trên thế giới. Dưới đây là các lý do chi tiết giải thích vì sao cuộc chiến này được coi là một chiến tranh đế quốc phi nghĩa:
Cuộc đua giành thuộc địa:
Mục tiêu mở rộng lãnh thổ: Các đế quốc lớn như Anh, Pháp, Đức, và Ý đã tham gia vào một cuộc đua không ngừng để giành quyền kiểm soát các vùng đất thuộc địa ở châu Phi, châu Á và các vùng khác trên thế giới.
Tài nguyên và thị trường: Mục đích chính của việc chiếm đóng thuộc địa không chỉ để mở rộng lãnh thổ mà còn để kiểm soát tài nguyên thiên nhiên, mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa sản xuất từ nước mẹ.
Xung đột lợi ích quốc tế:
Sự cạnh tranh quyền lực: Các đế quốc lớn đã cạnh tranh nhau để gia tăng sức mạnh và ảnh hưởng trên trường quốc tế, dẫn đến sự hình thành các liên minh quân sự như Khối Liên minh và Khối Trung tâm.
Mâu thuẫn chính trị và kinh tế: Sự khác biệt về chính trị và kinh tế giữa các đế quốc đã làm tăng căng thẳng và dẫn đến cuộc chiến tranh nhằm bảo vệ và mở rộng lợi ích của mỗi quốc gia.
Tác động tiêu cực đến dân thường:
Người bị áp bức và khai thác: Chiến tranh không chỉ là cuộc đấu tranh giữa các quốc gia lớn mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người dân thường bị lôi kéo vào cuộc xung đột, bị thương tích, mất mạng và mất nhà cửa.
Thiếu sự hợp tác và nhân đạo: Chiến tranh đế quốc thường thiếu sự quan tâm đến đời sống và quyền lợi của người dân thường, vì mục tiêu chính là đạt được lợi ích chiến lược và kinh tế của các đế quốc.
Sự vô nghĩa và tàn phá:
Mất mát về người và của: Cuộc chiến đã gây ra những tổn thất nặng nề về người và của, không mang lại lợi ích thực sự cho bất kỳ bên nào mà chỉ làm gia tăng sự tàn phá và đau thương.
Chi phí chiến tranh cao: Chiến tranh đòi hỏi nguồn lực tài chính và nhân lực khổng lồ, làm suy yếu nền kinh tế của các quốc gia tham chiến mà không mang lại kết quả tích cực nào.
Thiếu mục tiêu chính đáng:
Không có lý do chính đáng về mặt nhân đạo: Chiến tranh đế quốc thường thiếu các lý do nhân đạo, thay vào đó là những lợi ích chủ yếu về quyền lực và tài nguyên.
Sự lãng phí và hủy hoại: Cuộc chiến là sự lãng phí nguồn lực và hủy hoại môi trường mà không đạt được mục tiêu cao cả nào.
Tóm lại, Chiến tranh thế giới thứ nhất được gọi là chiến tranh đế quốc phi nghĩa vì nó chủ yếu là cuộc đua giành quyền lực và tài nguyên giữa các đế quốc lớn mà không mang lại lợi ích nhân đạo hoặc chính đáng cho dân thường. Cuộc chiến này chỉ tạo ra sự tàn phá, đau thương và mất mát mà không có giá trị tích cực nào cho nhân loại.
Chương 2:
Cách mạng tháng Mười Nga
Diễn biến:
4/1917: Lenin soạn bản Luận cương tháng 4 chỉ ra mục tiêu chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Đêm 24/10/1917: Bắt đầu khởi nghĩa.
Đêm 25/10/1917: Tấn công Cung điện Mùa Đông, bắt các bộ trưởng Chính phủ tư sản.
Ngày 3/11/1917: Chính quyền Xô viết giành thắng lợi.
Ý nghĩa:
Đập tan ách áp bức, bóc lột, giải phóng công nhân và nhân dân lao động:
Xóa bỏ chế độ độc tài: Cách mạng đã kết thúc chế độ quân chủ toàn trị, chấm dứt sự áp bức và bóc lột của giai cấp tư sản đối với công nhân và nông dân.
Chính sách xã hội chủ nghĩa: Quốc hữu hóa tài sản, phân phối đất đai cho nông dân và thiết lập quyền lợi lao động.
Đưa công nhân; nông dân làm chủ đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội:
Quốc hữu hóa tài sản: Các ngành công nghiệp và tài sản lớn được quốc hữu hóa, chuyển giao quyền quản lý từ tay tư sản sang tay công nhân và nhà nước.
Phân phối đất đai: Đất đai được phân phối lại cho nông dân, giảm bớt sự bất bình đẳng về tài sản và quyền lực trong xã hội.
Tác động:
Làm thay đổi cục diện thế giới: Sự ra đời của Liên Xô đã thay đổi cân bằng quyền lực quốc tế, tạo ra một cường quốc mới và thúc đẩy sự hình thành của hai khối chính trị trong Chiến tranh Lạnh.
Cổ vũ và để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho cách mạng thế giới:
Phát triển phong trào cách mạng: Cách mạng Nga đã truyền cảm hứng và cung cấp mô hình cho các phong trào cách mạng ở nhiều quốc gia khác.
Bài học về lãnh đạo và tổ chức: Các chiến lược và phương pháp của Bolshevik đã trở thành bài học quý báu cho các nhà cách mạng khác trong việc tổ chức, lãnh đạo và thực hiện cuộc cách mạng thành công.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã có những diễn biến quyết định, mang lại những ý nghĩa lịch sử to lớn và tác động sâu rộng đến cục diện chính trị thế giới cũng như các phong trào cách mạng quốc tế, đặc biệt là phong trào cách mạng tại Việt Nam.
VẬN DỤNG
Chương 1: Cách mạng Tháng Mười Nga đã tạo nên bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại, là một sự kiện có tầm ảnh hưởng sâu rộng, làm rung chuyển, đảo lộn trật tự thế giới, có ảnh hưởng rộng nhất tới phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, cổ vũ và thúc đẩy cuộc đấu tranh tự giải phóng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, các dân tộc bị áp bức và nhân loại tiến bộ. Ý nghĩa thời đại và những bài học quý báu của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại là tài sản vô giá, có giá trị bền vững, tiếp tục lan tỏa sức sống mãnh liệt đối với cách mạng Việt Nam.
Lời giải chi tiết:
Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nhân loại và ảnh hưởng mạnh mẽ đến các phong trào cách mạng trên toàn thế giới, đặc biệt là phong trào cách mạng Việt Nam. Dưới đây là phân tích chi tiết về ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga đối với phong trào cách mạng Việt Nam:
Bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại:
Đổi mới xã hội và chính trị: Cách mạng tháng Mười đã đánh dấu sự chuyển đổi từ chế độ quân chủ toàn trị sang chế độ xã hội chủ nghĩa, mở đường cho sự phát triển của các phong trào cách mạng vô sản trên toàn cầu.
Ảnh hưởng toàn cầu: Sự thành công của cuộc cách mạng này đã tạo ra một mô hình lý tưởng cho các phong trào cách mạng khác, thúc đẩy sự hình thành của các đảng cộng sản và phong trào vô sản ở nhiều quốc gia.
Cổ vũ và thúc đẩy cuộc đấu tranh tự giải phóng:
Tinh thần đoàn kết quốc tế: Cách mạng Nga đã thúc đẩy tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc bị áp bức và bóc lột trên toàn thế giới, bao gồm cả dân tộc Việt Nam, trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do.
Khích lệ tinh thần đấu tranh: Thành công của cuộc cách mạng đã khích lệ và cổ vũ tinh thần đấu tranh cho quyền lợi và tự do của các giai cấp công nhân và nông dân, tạo động lực cho phong trào cách mạng tại Việt Nam.
Ảnh hưởng rộng nhất tới phong trào cộng sản và công nhân quốc tế:
Hợp tác và hỗ trợ: Liên Xô đã trở thành trung tâm của phong trào cộng sản quốc tế, cung cấp sự hỗ trợ về lý luận, tổ chức và vật chất cho các phong trào cách mạng ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Phát triển lý thuyết Marxist-Leninist: Các lý thuyết và chiến lược cách mạng của Marx và Lenin đã trở thành nền tảng cho các phong trào cách mạng quốc tế, giúp định hướng các phong trào này trong việc xây dựng và lãnh đạo.
Ảnh hưởng đến phong trào cách mạng Việt Nam:
Học hỏi từ kinh nghiệm Nga: Các nhà cách mạng Việt Nam đã học hỏi từ kinh nghiệm của Cách mạng tháng Mười Nga về cách tổ chức, lãnh đạo và thực hiện cuộc cách mạng thành công.
Áp dụng chiến lược và chiến thuật: Những chiến lược và chiến thuật du kích, đấu tranh bền bỉ được áp dụng vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và sau này là chống Mỹ, góp phần vào chiến thắng của phong trào cách mạng Việt Nam.
Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam: Đảng Cộng sản Việt Nam đã được hình thành và phát triển dựa trên các nguyên tắc và lý thuyết của Cách mạng tháng Mười Nga, từ việc xây dựng cơ cấu tổ chức đến chiến lược đấu tranh.
Ý nghĩa thời đại và những bài học quý báu:
Kiến thức và kinh nghiệm cách mạng: Các bài học từ Cách mạng tháng Mười Nga về tổ chức, lãnh đạo và quản lý phong trào cách mạng đã trở thành tài sản vô giá cho các nhà cách mạng Việt Nam.
Giá trị bền vững: Những giá trị về đoàn kết, kiên định và quyết tâm đấu tranh cho một xã hội công bằng và không giai cấp vẫn tiếp tục được duy trì và phát huy trong phong trào cách mạng Việt Nam.
Tóm lại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã tạo nên một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại, ảnh hưởng sâu rộng đến phong trào cách mạng quốc tế và đóng góp quan trọng vào sự phát triển của phong trào cách mạng Việt Nam. Những ý nghĩa thời đại và bài học quý báu từ cuộc cách mạng này vẫn tiếp tục lan tỏa và ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội mới tại Việt Nam.
Kết luận
Phong trào công nhân từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học đã góp phần quan trọng vào việc thay đổi cấu trúc xã hội, nâng cao quyền lợi của công nhân và thúc đẩy các phong trào đấu tranh cho sự công bằng và tiến bộ xã hội. Những hoạt động và sự kiện như Chiến tranh thế giới thứ nhất và Cách mạng tháng Mười Nga không chỉ có ý nghĩa lịch sử mà còn tiếp tục ảnh hưởng đến các phong trào lao động hiện đại, khẳng định tầm quan trọng của quyền lợi lao động và sự đoàn kết quốc tế trong việc xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững.
