BÀI 20: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM (1858-1884)
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1858-1873.
CH1: Lập sơ đồ những sự kiện chính xảy ra trong quá trình Pháp xâm lược Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873.
Lời giải chi tiết:
Sơ đồ sự kiện chính:
1858: Pháp chiếm bán đảo Sơn Trà, mở màn cuộc xâm lược Việt Nam.
1859: Pháp chiếm Gia Định, quân triều đình chống cự yếu ớt và tan rã.
1861: Pháp tấn công Đại đồn Chí Hòa, quân ta kháng cự mạnh nhưng thất bại.
1862: Triều đình Huế ký Hiệp ước Nhâm Tuất với Pháp.
1867: Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây (Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên).
CH2: Dựa vào tư liệu 20.2, lược đồ 20.3 (SGK trang 81, 82) và thông tin trong bài, em hãy nêu những nét chính của cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược ở Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873.
Lời giải chi tiết:
Cuộc kháng chiến chống Pháp trong giai đoạn 1858-1873 diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là ở các miền Nam. Nhân dân Nam Kỳ dưới sự lãnh đạo của các thủ lĩnh địa phương đã kháng cự quyết liệt, mặc dù nhiều cuộc khởi nghĩa bị thất bại, nhưng đã gây cho Pháp nhiều khó khăn.
Các phong trào kháng chiến tiêu biểu như khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực và Nguyễn Hữu Huân đã làm tổn thất lớn cho quân xâm lược. Đặc biệt, trận đánh của Nguyễn Trung Trực đã đốt cháy tàu Ét-pê-răng của Pháp.
2. THỰC DÂN PHÁP MỞ RỘNG XÂM LƯỢC RA CẢ NƯỚC VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1873–1884.
CH: Dựa vào sơ đồ 20.5, lược đồ 20.6, 20.7 (SGK trang 83, 84) và thông tin trong bài, em hãy trình bày những sự kiện chính về quá trình Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến của quân dân Việt Nam giai đoạn 1873-1884.
Lời giải chi tiết:
Giai đoạn 1873-1884 chứng kiến sự mở rộng xâm lược của Pháp ra toàn bộ Miền Bắc và Miền Trung Việt Nam, với các sự kiện quan trọng:
1873: Pháp đánh Hà Nội và Bắc Kỳ lần thứ nhất, gây ra cuộc kháng cự anh dũng của nhân dân ta, đặc biệt là sự hy sinh của Nguyễn Tri Phương.
1874: Triều đình Huế ký Hiệp ước Giáp Tuất, Pháp rút quân khỏi Bắc Kỳ, nhưng sáu tỉnh Nam Kỳ đã chính thức thuộc về Pháp.
1882: Pháp chiếm Hà Nội lần thứ hai, quân triều đình gần như tan rã, Hoàng Diệu tuẫn tiết.
1883: Pháp tiếp tục chiếm cửa biển Thuận An và ký Hiệp ước Hác-măng thừa nhận nền bảo hộ của Pháp ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ.
1884: Triều đình ký Hiệp ước Pa-tơ-nốt, chính thức biến Việt Nam thành nước thuộc địa nửa phong kiến.
Giai đoạn
Diễn biến chính
Tên nhân vật tiêu biểu
1858 – 1873
1858: Pháp nổ súng tấn công Đà Nẵng; 1861: Đại đồn Chí Hòa thất thủ; 1867: Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây.
Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Hữu Huân, Phan Liêm
1873 – 1884
1873: Pháp đánh Hà Nội lần thứ nhất; 1883: Trận Cầu Giấy lần thứ hai; 1884: Hiệp ước Pa-tơ-nốt được ký.
Nguyễn Tri Phương, Trần Tấn, Đặng Như Mai
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
CH1: Dựa vào nội dung bài học, hoàn thành bảng hệ thống kiến thức về phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta từ 1858 đến 1884 theo mẫu dưới đây:
CH2: Đây là hình ảnh chụp từ trên không về di tích thành Điện Hải thuộc thành phố Đà Nẵng ngày nay. Dựa vào tư liệu và kiến thức trong bài, tham khảo thêm thông tin trên internet, hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) để thuyết minh cho du khách khi đến thăm di tích này.
Lời giải chi tiết:
Di tích thành Điện Hải là một hình ảnh lịch sử gắn liền với quá trình kháng chiến chống Pháp của nhân dân Đà Nẵng. Được xây dựng lần đầu vào năm 1813 dưới triều Gia Long, thành Điện Hải có vị trí chiến lược quan trọng gần cửa biển Đà Nẵng. Thành được thiết kế theo kiến trúc Vauban, với các công trình vững chắc, bao gồm các tường thành cao và hào sâu. Năm 1823, thành được chuyển vào đất liền để bảo vệ dễ dàng hơn. Thành Điện Hải không chỉ là đồn lũy chiến lược trong cuộc kháng chiến chống Pháp mà còn là biểu tượng cho sự kiên cường của quân và dân Đà Nẵng. Nơi đây, các chiến sĩ dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương đã cầm cự quyết liệt trong các trận đánh với thực dân Pháp. Di tích thành Điện Hải được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia và là nơi du khách có thể tìm hiểu về quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Việt Nam trong giai đoạn đầu khi Pháp xâm lược.
Thời gian
Sự kiện
9/1858
Pháp chiếm bán đảo Sơn Trà, mở màn cuộc xâm lược Việt Nam.
2/1859
Quân Pháp kéo vào Gia Định, quân triều đình chống cự yếu ớt.
2/1861
Pháp tấn công Đại đồn Chí Hòa, chiếm Định Tường, Biên Hòa.
