Bài 6: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội khu vực Mỹ La tinh
Mở đầu trang 22 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Mỹ La-tinh là khu vực rộng lớn thuộc Châu Mĩ. Các đặc điểm về vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, dân cư xã hội và đô thị hóa có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La-tinh?
Khu vực Mỹ La-tinh là một khu vực rộng lớn, bao gồm các quốc gia ở Bắc, Trung và Nam Mỹ, nơi có sự kết hợp đa dạng giữa các yếu tố địa lí, tự nhiên, xã hội và văn hóa. Vị trí địa lí của khu vực Mỹ La-tinh có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia trong khu vực này. Với một vùng đất trải dài từ Bắc Mỹ đến Nam Mỹ, từ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương, khu vực này có thể khai thác một lượng tài nguyên thiên nhiên phong phú. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La-tinh cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và quá trình đô thị hóa.
Giải Câu hỏi trang 22 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục I và hình 6.1, hãy:
Xác định phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của khu vực Mỹ La-tinh trên bản đồ.
Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Mỹ La-tinh.
Khu vực Mỹ La-tinh bao gồm các quốc gia ở Trung và Nam Mỹ, từ Mễ Tây Cơ (Mexico) ở phía bắc cho đến Argentina, Chile, và các quốc gia phía nam của châu lục này. Đây là một khu vực có diện tích rất rộng, trải dài từ xích đạo đến gần vòng cực Nam, tạo ra những điều kiện tự nhiên rất đa dạng, từ rừng nhiệt đới Amazon đến các cao nguyên Andes và những đồng bằng rộng lớn ở Argentina. Vị trí địa lí này ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế của các quốc gia trong khu vực, vì các quốc gia này có thể khai thác các tài nguyên thiên nhiên phong phú, đồng thời đối mặt với những thách thức về khí hậu và thiên tai.
Khu vực Mỹ La-tinh cũng có những lợi thế về vị trí giao thông, đặc biệt là với các cảng biển quan trọng như ở Brasil và Chile. Điều này giúp các quốc gia trong khu vực dễ dàng tiếp cận các thị trường quốc tế, thúc đẩy sự phát triển thương mại và công nghiệp. Tuy nhiên, khu vực này cũng phải đối mặt với sự phân hóa lớn về mức độ phát triển giữa các quốc gia, khi những quốc gia như Brazil và Mexico có nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, trong khi các quốc gia khác vẫn gặp khó khăn trong việc giảm nghèo và phát triển cơ sở hạ tầng.
Giải Câu hỏi trang 26 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục II và hình 6.1, hãy:
Nêu một số đặc điểm nổi bật của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ở khu vực Mỹ La-tinh.
Phân tích ảnh hưởng của một trong những điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La-tinh.
Khu vực Mỹ La-tinh có nhiều đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. Một trong những đặc điểm nổi bật nhất là sự đa dạng sinh học và phong phú tài nguyên khoáng sản. Khu vực này sở hữu rừng Amazon, được xem là "lá phổi" của thế giới, cung cấp một lượng lớn oxy và điều tiết khí hậu toàn cầu. Ngoài ra, khu vực này còn có các nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú như dầu mỏ, khí tự nhiên, vàng, bạc và đồng. Những tài nguyên này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của các quốc gia như Venezuela, Brazil và Chile.
Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên cũng tạo ra một số thách thức lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội. Chẳng hạn, các quốc gia Mỹ La-tinh phải đối mặt với nhiều thiên tai như bão, lũ lụt và động đất. Các quốc gia nằm ở vành đai lửa Thái Bình Dương thường xuyên phải đối mặt với những trận động đất và núi lửa, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển cơ sở hạ tầng và ổn định xã hội.
Giải Câu hỏi mục III1 trang 28 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục III 1 và các hình 6.4, 6.5, hãy:
Trình bày đặc điểm nổi bật về dân cư của khu vực Mỹ La-tinh.
Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đối với việc phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực Mỹ La-tinh.
Khu vực Mỹ La-tinh có đặc điểm dân cư đa dạng, với sự kết hợp giữa nhiều nhóm dân tộc, bao gồm người bản địa, người châu Âu (chủ yếu là người Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha) và các nhóm dân tộc khác từ châu Phi và châu Á. Điều này tạo ra một nền văn hóa phong phú nhưng cũng dẫn đến một số vấn đề về sự phân biệt dân tộc và bất bình đẳng xã hội. Mặc dù dân số khu vực này đang tăng lên, nhưng tỷ lệ gia tăng dân số không đồng đều giữa các quốc gia.
Đặc điểm dân cư của Mỹ La-tinh ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Sự đa dạng dân tộc đôi khi tạo ra sự chia rẽ trong xã hội, ảnh hưởng đến sự đoàn kết và hợp tác. Tuy nhiên, dân số đông cũng tạo ra một lực lượng lao động lớn, nếu được đào tạo và sử dụng hiệu quả, có thể góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế, đặc biệt trong các ngành công nghiệp chế biến, sản xuất và dịch vụ.
Giải Câu hỏi mục III2 trang 28 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục III2, hãy trình bày vấn đề đô thị hoá ở Mỹ La tinh và phân tích ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội?
Đô thị hóa ở Mỹ La-tinh diễn ra mạnh mẽ trong những thập kỷ gần đây. Tỷ lệ dân số sống ở thành thị tăng cao, đặc biệt là tại các thành phố lớn như São Paulo (Brazil), Mexico City (Mexico) và Buenos Aires (Argentina). Quá trình đô thị hóa mang lại nhiều cơ hội về phát triển kinh tế, nhưng cũng tạo ra những thách thức về nhà ở, hạ tầng, giao thông và môi trường.
Đô thị hóa giúp phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ, thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, đô thị hóa cũng dẫn đến sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo, gây áp lực lên hệ thống cơ sở hạ tầng và tạo ra các vấn đề xã hội như tội phạm, ô nhiễm và điều kiện sống không đảm bảo cho một phần lớn dân số.
Giải Câu hỏi mục III3 trang 29 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục III3, hãy:
Trình bày một số đặc điểm xã hội của khu vực Mỹ La tinh.
Phân tích ảnh hưởng của các đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La-tinh.
Khu vực Mỹ La-tinh có một số đặc điểm xã hội đáng chú ý, bao gồm sự phân chia giàu nghèo rõ rệt và sự bất bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế và nhà ở. Mặc dù khu vực này có nền văn hóa phong phú và nhiều di sản lịch sử, nhưng vấn đề nghèo đói và thiếu việc làm vẫn là thách thức lớn.
Các đặc điểm xã hội này ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội vì chúng tạo ra sự bất bình đẳng trong cơ hội phát triển. Các khu vực nghèo khó có ít cơ hội để tiếp cận nguồn lực và đầu tư, từ đó hạn chế khả năng đóng góp vào sự phát triển chung của khu vực.
Luyện tập 1 trang 29 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Lập sơ đồ thể hiện thuận lợi của điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La-tinh.
Để lập sơ đồ thể hiện thuận lợi của điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La-tinh, chúng ta cần tập trung vào các yếu tố tự nhiên như tài nguyên thiên nhiên phong phú, khí hậu đa dạng, và các vùng đất phù hợp với sản xuất nông nghiệp. Những thuận lợi này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế của khu vực.
Tài nguyên khoáng sản phong phú: Mỹ La-tinh là nơi có các mỏ quặng kim loại quý, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Các quốc gia như Venezuela, Brazil và Chile có thể khai thác những nguồn tài nguyên này để thúc đẩy ngành công nghiệp khai khoáng, sản xuất điện và chế biến khoáng sản.
Rừng Amazon: Rừng nhiệt đới Amazon là nguồn tài nguyên rừng quan trọng của thế giới. Khu vực này không chỉ đóng vai trò trong việc bảo vệ môi trường mà còn có khả năng phát triển ngành gỗ, dược liệu và du lịch sinh thái.
Khí hậu thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp: Mỹ La-tinh có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới phù hợp với các loại cây trồng như cà phê, ca cao, ngô, mía và trái cây nhiệt đới. Điều này giúp các quốc gia trong khu vực xuất khẩu các sản phẩm nông sản lớn, đóng góp vào nền kinh tế.
Địa hình đa dạng: Các đồng bằng rộng lớn ở Argentina, Brazil và các vùng núi Andes tại Chile và Peru có lợi thế cho việc phát triển nông nghiệp, chăn nuôi và du lịch. Đồng thời, hệ thống sông ngòi như sông Amazon và sông Paraná tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông thủy.
Qua sơ đồ này, ta có thể thấy rằng điều kiện tự nhiên đa dạng đã giúp Mỹ La-tinh trở thành một khu vực quan trọng trong sản xuất nông sản, khai khoáng và du lịch, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
Luyện tập 2 trang 29 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào hình 6.4 nhận xét sự thay đổi số dân và tỉ lệ tăng dân số của khu vực Mỹ La-tinh giai đoạn 2000 - 2020?
Qua hình 6.4, ta có thể nhận thấy sự thay đổi rõ rệt về số dân và tỷ lệ tăng dân số ở khu vực Mỹ La-tinh trong giai đoạn 2000 - 2020. Tổng dân số của khu vực Mỹ La-tinh đã có sự tăng trưởng ổn định trong suốt 20 năm qua, mặc dù có sự chênh lệch giữa các quốc gia. Sự gia tăng dân số này có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế và xã hội trong khu vực.
Sự gia tăng dân số: Tổng dân số của Mỹ La-tinh đã tăng đều đặn trong giai đoạn này, với sự đóng góp của các quốc gia như Brazil, Mexico và Colombia. Sự gia tăng này là kết quả của tỷ lệ sinh cao và sự cải thiện trong chăm sóc sức khỏe, giúp giảm tỷ lệ tử vong.
Tỉ lệ tăng dân số: Mặc dù dân số khu vực tăng trưởng, tỷ lệ tăng dân số đã có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây. Điều này là dấu hiệu của quá trình chuyển dịch dân số, khi các quốc gia bắt đầu đạt mức sinh thay thế và tỷ lệ sinh giảm.
Sự thay đổi này có ảnh hưởng lớn đến các chính sách kinh tế và xã hội. Một dân số trẻ và đông đảo mang lại cơ hội cho việc phát triển lực lượng lao động, nhưng đồng thời cũng tạo ra áp lực về việc cung cấp dịch vụ xã hội như giáo dục, y tế và việc làm. Chính phủ các quốc gia cần có các chính sách để cân bằng giữa việc khai thác nguồn lực lao động và giải quyết các vấn đề dân cư như nghèo đói và thiếu việc làm.
Vận dụng trang 29 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Tìm hiểu một số nét văn hóa độc đáo của Mỹ La-tinh (nền văn minh In-ca, lễ hội Ca-na-van) và ảnh hưởng chúng tới hoạt động du lịch.
Mỹ La-tinh là một khu vực nổi bật với những nét văn hóa đặc trưng, trong đó nền văn minh In-ca và các lễ hội truyền thống như lễ hội Ca-na-van là những yếu tố văn hóa đặc sắc có ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động du lịch tại khu vực này.
Nền văn minh In-ca: Một trong những nền văn minh lớn nhất của Mỹ La-tinh chính là nền văn minh In-ca, có trung tâm tại Peru ngày nay. Di sản của nền văn minh này không chỉ được thể hiện qua những di tích nổi tiếng như Machu Picchu mà còn qua các công trình kiến trúc, hệ thống thủy lợi và nền văn hóa đặc trưng. Những di sản này thu hút hàng triệu du khách mỗi năm đến thăm, đóng góp không nhỏ vào ngành du lịch của Peru và các quốc gia xung quanh.
Lễ hội Ca-na-van: Đây là một lễ hội lớn, diễn ra hàng năm ở nhiều quốc gia Mỹ La-tinh, đặc biệt là Brazil, nơi lễ hội Ca-na-van tại Rio de Janeiro được tổ chức nổi bật. Lễ hội này bao gồm các cuộc diễu hành, nhảy múa, âm nhạc sôi động và trang phục rực rỡ, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Lễ hội Ca-na-van không chỉ là một phần của di sản văn hóa mà còn đóng góp rất lớn vào ngành công nghiệp du lịch, tạo ra nguồn thu nhập và việc làm cho người dân địa phương.
Những nét văn hóa độc đáo này không chỉ bảo tồn được các giá trị lịch sử và văn hóa của khu vực mà còn thúc đẩy mạnh mẽ ngành du lịch, giúp các quốc gia Mỹ La-tinh phát triển kinh tế và cải thiện mức sống cho người dân.
Khu vực Mỹ La-tinh có một tầm quan trọng lớn không chỉ về mặt địa lí mà còn trong sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa. Các đặc điểm về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, dân cư, đô thị hóa và các vấn đề xã hội đều đóng vai trò quan trọng trong việc xác định hướng đi và tương lai phát triển của khu vực này. Việc hiểu rõ những yếu tố này giúp chúng ta nhận thức được các cơ hội và thách thức mà Mỹ La-tinh đang đối mặt, từ đó đưa ra các chính sách phù hợp để thúc đẩy sự phát triển bền vững và cải thiện chất lượng sống cho người dân trong khu vực.
