Bài 20: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Liên bang Nga
Giải Câu hỏi trang 97 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục I và hình 20.1, ta cần nêu đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên Bang Nga và phân tích ảnh hưởng của những đặc điểm này đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga.
Liên Bang Nga có diện tích lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 17 triệu km², trải dài qua hai lục địa là Châu Á và Châu Âu. Vị trí địa lí của Liên Bang Nga vô cùng đặc biệt khi giáp với nhiều quốc gia và các khu vực chiến lược. Phía Tây, Liên Bang Nga giáp với các quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu, bao gồm Ukraine, Ba Lan, và các nước vùng Baltic. Phía Đông, Nga giáp với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, tạo ra những cơ hội và thách thức trong quan hệ quốc tế và thương mại. Ngoài ra, Nga còn có biên giới dài với các quốc gia Trung Á, ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của quốc gia này.
Phạm vi lãnh thổ rộng lớn của Liên Bang Nga cũng mang lại một số thuận lợi lớn trong việc khai thác tài nguyên thiên nhiên. Với sự đa dạng về khí hậu và đất đai, Nga có thể sản xuất đa dạng các sản phẩm nông sản, khoáng sản và năng lượng. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra những thách thức lớn về vấn đề quản lý tài nguyên, phát triển hạ tầng và kết nối các khu vực xa xôi, đặc biệt là ở khu vực Siberia và Viễn Đông, nơi có dân cư thưa thớt và điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.
Giải Câu hỏi trang 101 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục II và hình 20.1, ta cần trình bày khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên Bang Nga và phân tích thuận lợi và khó khăn của một điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.
Liên Bang Nga sở hữu một điều kiện tự nhiên vô cùng đa dạng và phong phú, với các vùng lãnh thổ từ khí hậu cực lạnh ở Siberia, đến các vùng có khí hậu ôn đới và cận nhiệt đới ở các khu vực ven biển. Điều này tạo ra một nền tảng phong phú cho việc phát triển nông nghiệp và khai thác tài nguyên thiên nhiên. Liên Bang Nga có nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng phong phú, bao gồm dầu mỏ, khí đốt, than đá, và các khoáng sản quý hiếm như vàng, kim cương và uranium.
Một trong những tài nguyên thiên nhiên đặc biệt của Liên Bang Nga là các khu rừng lá kim, là một trong những diện tích rừng lớn nhất thế giới. Tài nguyên rừng này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp gỗ và các sản phẩm từ gỗ cho nền kinh tế. Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt cũng tạo ra khó khăn lớn trong việc khai thác tài nguyên. Những khu vực ở Siberia và Viễn Đông có khí hậu lạnh giá, mùa đông dài, và xa xôi, điều này gây trở ngại lớn trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và giao thông vận tải.
Giải Câu hỏi trang 103 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục I và hình 20.7, ta cần nêu đặc điểm dân cư của Liên Bang Nga và phân tích tác động của đặc điểm dân cư đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.
Dân cư của Liên Bang Nga có khoảng 146 triệu người, là một quốc gia đông dân thứ 9 trên thế giới. Tuy nhiên, dân cư của Liên Bang Nga không đồng đều, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Moscow và Saint Petersburg, trong khi các khu vực Siberia và Viễn Đông có mật độ dân cư rất thấp. Liên Bang Nga là một quốc gia đa dân tộc, với hơn 100 dân tộc khác nhau, và ngôn ngữ chính thức là tiếng Nga. Các dân tộc lớn bao gồm người Nga, người Tatar, người Bashkir, người Chechen và nhiều dân tộc khác.
Đặc điểm dân cư này có tác động rất lớn đến sự phát triển kinh tế và xã hội của Liên Bang Nga. Mặc dù có một lực lượng lao động lớn, nhưng sự phân bố dân cư không đồng đều gây khó khăn trong việc phát triển các khu vực xa xôi. Việc thiếu hụt lao động ở các vùng miền núi và hẻo lánh dẫn đến sự thiếu hụt nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp khai thác và phát triển cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, sự đa dạng về dân tộc và ngôn ngữ cũng tạo ra những thách thức trong việc quản lý và hòa nhập các cộng đồng dân cư, ảnh hưởng đến sự ổn định xã hội.
Giải Câu hỏi trang 104 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục II, ta cần phân tích ảnh hưởng của đặc điểm xã hội tới sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.
Liên Bang Nga là một quốc gia có đặc điểm xã hội đa dạng, với sự phân bố dân cư không đồng đều, sự phân tầng xã hội rõ rệt và các khu vực giàu có cùng các khu vực nghèo khó. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Trong khi các thành phố lớn như Moscow và Saint Petersburg phát triển mạnh mẽ về kinh tế và xã hội, các vùng xa xôi như Siberia và Viễn Đông gặp khó khăn trong việc thu hút đầu tư và phát triển. Thêm vào đó, tỷ lệ dân cư già hóa ở Liên Bang Nga đang gia tăng, điều này tạo ra thách thức về việc duy trì lực lượng lao động trong khi các vấn đề về chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội trở nên quan trọng hơn.
Luyện tập 1 trang 104 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến sản xuất nông nghiệp của Liên Bang Nga.
Điều kiện tự nhiên của Liên Bang Nga, đặc biệt là khí hậu lạnh giá và mùa đông dài, có ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp. Các vùng miền Bắc và Siberia với khí hậu lạnh giá gần như không phù hợp cho việc canh tác nông sản. Tuy nhiên, các vùng đồng bằng rộng lớn ở miền Trung và miền Nam Liên Bang Nga có khí hậu ôn đới thuận lợi cho sản xuất lúa mì, ngô, và các loại cây trồng khác. Liên Bang Nga cũng có nhiều vùng đất đai màu mỡ cho việc trồng trọt và chăn nuôi. Tuy nhiên, điều kiện khí hậu không ổn định cũng gây ra những tác động bất lợi đến sản xuất, đặc biệt là tình trạng hạn hán và lạnh giá bất thường.
Luyện tập 2 trang 104 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào hình 20.5, ta cần phân tích cơ cấu giới tính và tuổi của dân số Liên Bang Nga năm 2020 và nêu ảnh hưởng của cơ cấu dân số đó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga.
Dựa vào hình 20.5 về cơ cấu giới tính và tuổi của dân số Liên Bang Nga năm 2020, có thể thấy một số đặc điểm rõ rệt của dân số quốc gia này:
Cơ cấu giới tính:
Số lượng nữ giới vượt trội so với nam giới, đặc biệt ở các nhóm tuổi cao hơn, như nhóm tuổi từ 60 trở lên, điều này phản ánh tình trạng tuổi thọ của nữ giới ở Liên Bang Nga cao hơn nam giới. Tỷ lệ nữ giới luôn lớn hơn ở các độ tuổi trên 60, trong khi ở các nhóm tuổi thấp hơn, tỷ lệ nam và nữ khá đồng đều.
Cơ cấu tuổi:
Dân số Liên Bang Nga có xu hướng già hóa, với tỷ lệ lớn các nhóm tuổi từ 50 đến 80 và hơn, cho thấy số lượng người cao tuổi chiếm tỷ lệ lớn trong tổng dân số.
Các nhóm tuổi từ 0-4 và 5-9 chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với các nhóm tuổi lớn hơn, chỉ ra rằng tỷ lệ sinh ở Liên Bang Nga thấp. Điều này phản ánh sự giảm sút dân số trong tương lai, khi thế hệ trẻ không đủ lớn để thay thế cho những người cao tuổi.
Ảnh hưởng của cơ cấu dân số đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga:
Tác động đến nguồn lực lao động:
Cơ cấu dân số với tỷ lệ người cao tuổi cao và tỷ lệ sinh thấp có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng nguồn lao động trong tương lai. Khi dân số già đi, sẽ có ít người trong độ tuổi lao động, dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì và phát triển kinh tế.
Tác động đến chính sách xã hội và an sinh:
Với tỷ lệ dân số già cao, Liên Bang Nga sẽ đối mặt với áp lực lớn trong việc cung cấp các dịch vụ an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi. Điều này đòi hỏi các chính sách y tế, hưu trí và an sinh xã hội cần được cải cách để phù hợp với nhu cầu của một dân số già.
Tác động đến tăng trưởng kinh tế:
Dân số già hóa sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế do nguồn lao động hạn chế. Ngoài ra, sự thiếu hụt lao động trẻ và tài năng có thể làm giảm sự sáng tạo và đổi mới trong các lĩnh vực công nghệ, sản xuất và dịch vụ.
Tác động đến giáo dục và đào tạo nghề:
Liên Bang Nga sẽ cần tăng cường các chính sách đào tạo và tái đào tạo nghề cho người lao động để thích ứng với sự thay đổi trong cơ cấu dân số. Điều này giúp nâng cao năng suất lao động và duy trì sự phát triển của nền kinh tế.
Nhìn chung, cơ cấu dân số của Liên Bang Nga với tỷ lệ cao người già và tỷ lệ sinh thấp sẽ có những ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển kinh tế và xã hội trong tương lai, đòi hỏi quốc gia này phải có những giải pháp kịp thời để giải quyết các thách thức này.
Vận dụng trang 104 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Sưu tầm thông tin và viết báo cáo ngắn về tài nguyên rừng lá kim của Liên Bang Nga.
Tài nguyên rừng lá kim của Liên Bang Nga, chủ yếu tập trung ở khu vực Siberia, là một trong những tài nguyên rừng lớn nhất thế giới. Những khu rừng này cung cấp gỗ chất lượng cao, đặc biệt là gỗ thông, và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của Liên Bang Nga. Các khu rừng lá kim còn có giá trị lớn trong việc bảo vệ môi trường, duy trì hệ sinh thái và điều hòa khí hậu. Tuy nhiên, việc khai thác rừng cũng đối mặt với những vấn đề về bảo vệ tài nguyên và bảo vệ đa dạng sinh học, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
