Mở đầu trang 74 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Tuy điều kiện tự nhiên không thuận lợi cho sự sản xuất nông nghiệp, nhưng khu vực Tây Nam Á có nguồn dầu mỏ và khí tự nhiên dồi dào là động lực để phát triển kinh tế- xã hội. Kinh tế khu vực Tây Nam Á có đặc điểm như thế nào và phát triển ra sao?
Khu vực Tây Nam Á nổi bật với việc sở hữu trữ lượng dầu mỏ và khí đốt lớn nhất thế giới, điều này tạo ra một nguồn lực kinh tế mạnh mẽ cho khu vực. Các quốc gia như Ả Rập Xê Út, Iran, Iraq và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) là những nhà xuất khẩu dầu mỏ lớn, góp phần quan trọng vào nền kinh tế toàn cầu. Nguồn thu từ dầu mỏ không chỉ giúp các quốc gia này duy trì và phát triển nền kinh tế mà còn tạo điều kiện cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển các ngành dịch vụ và thu hút đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên của khu vực Tây Nam Á không hoàn toàn thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Phần lớn khu vực này là sa mạc và bán sa mạc, với khí hậu khô cằn và ít mưa, điều này khiến cho việc sản xuất nông nghiệp trở nên khó khăn. Mặc dù vậy, các quốc gia như Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và một số khu vực khác vẫn phát triển được nông nghiệp nhờ vào việc sử dụng hệ thống thủy lợi và công nghệ cao để cải thiện năng suất cây trồng.
Kinh tế khu vực Tây Nam Á đang ngày càng đa dạng hóa. Các quốc gia giàu tài nguyên thiên nhiên đã bắt đầu phát triển các ngành công nghiệp khác ngoài dầu mỏ, như công nghiệp chế tạo, xây dựng, du lịch, tài chính và ngân hàng. Sự phát triển của các ngành này giúp khu vực giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ và tạo ra một nền kinh tế bền vững hơn. Tuy nhiên, khu vực cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự bất ổn chính trị, xung đột tôn giáo và sắc tộc, và những tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu.
Giải Câu hỏi trang 75 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào nội dung mục I, hãy trình bày và giải thích tình hình phát triển kinh tế của khu vực Tây Nam Á.
Tây Nam Á là khu vực có nền kinh tế phát triển không đồng đều, với một số quốc gia giàu có nhờ dầu mỏ và khí đốt, trong khi các quốc gia khác lại có nền kinh tế kém phát triển hơn, chủ yếu dựa vào nông nghiệp và dịch vụ. Sự phát triển kinh tế của khu vực chủ yếu được thúc đẩy bởi việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt, và các khoáng sản khác.
Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Kuwait và Qatar là những quốc gia có nền kinh tế mạnh mẽ nhờ vào nguồn thu từ dầu mỏ. Các quốc gia này không chỉ là những nhà xuất khẩu dầu mỏ lớn mà còn có mức thu nhập bình quân đầu người cao. Dầu mỏ đã giúp các quốc gia này xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại, phát triển các ngành dịch vụ, và tạo ra một nền kinh tế đa dạng với các ngành như tài chính, du lịch, xây dựng, và bất động sản.
Trong khi đó, các quốc gia như Iran, Iraq và Yemen có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ nhưng lại gặp phải khó khăn trong việc phát triển do bất ổn chính trị và chiến tranh kéo dài. Mặc dù có tài nguyên phong phú, nhưng sự thiếu ổn định chính trị và xung đột đã cản trở sự phát triển kinh tế bền vững trong khu vực này.
Ngoài dầu mỏ, khu vực Tây Nam Á cũng đang phát triển các ngành công nghiệp khác như sản xuất xi măng, thép, hóa chất, và công nghiệp chế biến. Các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã chú trọng vào việc phát triển ngành công nghiệp chế tạo để giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ và phát triển các lĩnh vực sản xuất khác.
Tình hình phát triển kinh tế của khu vực Tây Nam Á phụ thuộc rất lớn vào việc khai thác tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, các quốc gia trong khu vực đang nỗ lực giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ thông qua việc đa dạng hóa nền kinh tế và phát triển các ngành công nghiệp khác, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ cao, xây dựng và du lịch.
Giải Câu hỏi trang 78 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin mục II và hình 16.2, 16.3, hãy trình bày tình hình phát triển của một số ngành kinh tế ở khu vực Tây Nam Á.
Một số ngành kinh tế chủ yếu ở khu vực Tây Nam Á bao gồm dầu mỏ, khí đốt, nông nghiệp, công nghiệp chế tạo và dịch vụ. Dầu mỏ vẫn là ngành kinh tế chủ yếu và là nguồn thu quan trọng của khu vực, nhưng những năm gần đây, khu vực này cũng bắt đầu phát triển các ngành kinh tế khác để giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ.
Dầu mỏ và khí đốt: Các quốc gia như Ả Rập Xê Út, Iran, Iraq, UAE và Kuwait có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt lớn. Ngành dầu mỏ chiếm tỷ trọng lớn trong GDP và xuất khẩu của các quốc gia này. Ngoài việc khai thác và xuất khẩu dầu mỏ, các quốc gia này cũng đã đầu tư vào các công nghệ chế biến dầu mỏ, xây dựng các cơ sở hạ tầng năng lượng, và phát triển các ngành công nghiệp liên quan.
Nông nghiệp: Mặc dù điều kiện tự nhiên không thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, nhưng các quốc gia trong khu vực như Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia khác vẫn phát triển nông nghiệp nhờ vào việc sử dụng hệ thống thủy lợi và công nghệ cao để cải thiện năng suất cây trồng. Các sản phẩm nông sản chủ yếu bao gồm lúa mì, ngô, bông, và các cây công nghiệp khác.
Công nghiệp chế tạo: Các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đang nỗ lực phát triển ngành công nghiệp chế tạo để giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ. Các ngành công nghiệp như sản xuất xi măng, thép, hóa chất và thực phẩm chế biến sẵn đã có những bước tiến quan trọng. Thổ Nhĩ Kỳ, với vị trí chiến lược giữa châu Á và châu Âu, cũng là một trung tâm sản xuất và xuất khẩu hàng hóa.
Dịch vụ: Ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch, tài chính và ngân hàng, đang phát triển mạnh ở khu vực này. UAE, đặc biệt là Dubai, là một trung tâm tài chính lớn và thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Các ngành dịch vụ khác như xây dựng và bất động sản cũng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong các quốc gia giàu có từ dầu mỏ.
Luyện tập trang 78 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào bảng 16.3 vẽ biểu đồ thể hiện tốc độ tăng GDP của khu vực Tây Nam Á giai đoạn 2010 - 2020 và nêu nhận xét, giải thích.
Vẽ biểu đồ:
Dưới đây là các mốc tốc độ tăng GDP mà tôi có thể rút ra từ hình ảnh:
2010: 6%
2015: 1.1%
2020: -6.3%
Tôi sẽ vẽ lại biểu đồ này và giải thích về xu hướng tốc độ tăng trưởng GDP trong khu vực Tây Nam Á.
Biểu đồ trên thể hiện tốc độ tăng trưởng GDP của khu vực Tây Nam Á trong giai đoạn từ 2010 đến 2020. Dựa vào biểu đồ, ta có thể nhận xét như sau:
Nhận xét:
2010: Tốc độ tăng trưởng GDP của khu vực Tây Nam Á đạt 6%, thể hiện một giai đoạn phát triển kinh tế mạnh mẽ.
2015: Tốc độ tăng trưởng giảm còn 1.1%, cho thấy nền kinh tế khu vực đã bắt đầu gặp khó khăn và tăng trưởng chậm lại.
2020: Tốc độ tăng trưởng GDP giảm mạnh xuống -6.3%, phản ánh sự suy thoái kinh tế nghiêm trọng, có thể do ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài như khủng hoảng kinh tế toàn cầu hoặc đại dịch COVID-19.
Giải thích:
Sự suy giảm mạnh mẽ từ 2015 đến 2020 cho thấy khu vực Tây Nam Á đối mặt với những thách thức lớn, như giá dầu giảm, xung đột khu vực và các yếu tố bất ổn chính trị và xã hội. Tình trạng này đã làm giảm năng suất kinh tế và cản trở tăng trưởng trong khu vực.
Vận dụng trang 78 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Tìm kiếm thông tin về một hoạt động kinh tế của khu vực Tây Nam Á (các ứng dụng khoa học - công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, du lịch, xuất khẩu, …).
Một trong những hoạt động kinh tế đang được phát triển mạnh mẽ trong khu vực Tây Nam Á là ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất nông nghiệp. Các quốc gia như Israel và Iran đã áp dụng các công nghệ tiên tiến trong việc tưới tiêu và cải tạo đất đai, giúp tăng năng suất cây trồng trong điều kiện khô hạn. Việc sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt và các hệ thống tưới tự động giúp tiết kiệm nước và nâng cao hiệu quả sản xuất. Các quốc gia này cũng đang nghiên cứu và áp dụng công nghệ sinh học trong sản xuất giống cây trồng và vật nuôi, giúp tăng trưởng nông sản một cách bền vững.
