Giải BT SGK môn Địa lý 10 Kết nối tri thức Bài 23: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản
Bài 23: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản
Mở đầu trang 67 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản có vai trò như thế nào đối với kinh tế - xã hội?
Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của mọi quốc gia. Chúng không chỉ cung cấp thực phẩm, nguyên liệu cho công nghiệp mà còn góp phần tạo ra việc làm cho một lượng lớn lao động trong xã hội. Những ngành này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì an ninh lương thực, bảo vệ môi trường và duy trì các hệ sinh thái tự nhiên.
Tạo nguồn thu nhập và việc làm: Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản là ba ngành sản xuất chủ yếu cung cấp nguồn thu nhập cho hàng tỷ người dân trên thế giới. Trong nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, các ngành này vẫn là nguồn thu nhập chính cho phần lớn dân cư. Chúng đóng góp vào nền kinh tế quốc gia không chỉ qua sản xuất thực phẩm mà còn qua việc cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến.
Đảm bảo an ninh lương thực: Ngành nông nghiệp là yếu tố chính để đảm bảo cung cấp thực phẩm cho dân cư toàn cầu. Ngoài việc sản xuất các loại cây trồng, nông nghiệp còn sản xuất động vật, thủy sản, giúp đáp ứng nhu cầu thực phẩm ngày càng tăng của dân số toàn cầu. Nông nghiệp cũng góp phần vào việc duy trì ổn định giá cả thực phẩm, đặc biệt trong những giai đoạn biến động.
Phát triển công nghiệp chế biến: Ngành nông nghiệp cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến, bao gồm chế biến thực phẩm, đồ uống, dệt may, gỗ và giấy. Các sản phẩm nông sản như ngũ cốc, rau củ, trái cây, hải sản, gỗ... là nguồn nguyên liệu quan trọng giúp thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp chế biến và xuất khẩu.
Góp phần bảo vệ môi trường và duy trì các hệ sinh thái: Ngành lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường. Các khu rừng không chỉ giúp bảo vệ hệ sinh thái mà còn là nơi cung cấp các nguồn tài nguyên gỗ, nhựa, mủ... Rừng cũng giúp điều hòa khí hậu, bảo vệ đất đai khỏi xói mòn, hạn chế biến đổi khí hậu toàn cầu. Thủy sản và các hoạt động trồng rừng ngập mặn cũng góp phần bảo vệ hệ sinh thái biển và ngư trường, tạo ra sự ổn định cho các sinh vật biển.
Giải quyết các vấn đề xã hội: Các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản cũng có tác động lớn đến các vấn đề xã hội, đặc biệt là vấn đề giảm nghèo và cải thiện chất lượng sống. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp tạo ra hàng triệu việc làm cho lao động nông thôn, giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao mức sống của người dân, đồng thời tạo ra các cơ hội học hỏi và phát triển nghề nghiệp cho cộng đồng.
Câu hỏi mục 1 trang 67 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Đọc thông tin trong mục 1, hãy nêu vai trò của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.
Vai trò của ngành nông nghiệp: Ngành nông nghiệp là một trong những ngành sản xuất cơ bản và đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế của nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển. Ngành này không chỉ cung cấp thực phẩm mà còn tạo ra nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến. Sự phát triển của ngành nông nghiệp giúp duy trì an ninh lương thực cho quốc gia và tạo ra việc làm cho một phần lớn dân cư. Các sản phẩm nông nghiệp như lúa gạo, ngô, các loại rau củ quả và động vật cũng góp phần vào nền kinh tế thông qua xuất khẩu và thương mại quốc tế. Ngành nông nghiệp còn có vai trò lớn trong việc duy trì hệ sinh thái và bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong các hình thức canh tác bền vững như nông nghiệp hữu cơ.
Vai trò của ngành lâm nghiệp: Ngành lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái. Các khu rừng không chỉ cung cấp gỗ, nhựa, mủ và các sản phẩm từ gỗ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ đất đai khỏi xói mòn và tạo ra môi trường sống cho nhiều loài động vật. Rừng còn giúp điều tiết nước mưa và bảo vệ các nguồn nước ngầm. Ngành lâm nghiệp cũng có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế khi cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp gỗ, giấy, dược phẩm và nhiều ngành khác.
Vai trò của ngành thuỷ sản: Ngành thuỷ sản có vai trò quan trọng không chỉ trong việc cung cấp thực phẩm cho người dân mà còn góp phần tạo ra việc làm cho một lượng lớn lao động, đặc biệt là ở các quốc gia ven biển. Ngành này cung cấp các sản phẩm từ biển như cá, tôm, sò, hải sản, v.v. cho nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Thuỷ sản còn góp phần vào việc duy trì sự ổn định của các hệ sinh thái biển và ven biển, bảo vệ các loài động vật thủy sinh và giữ vững các nguồn tài nguyên biển bền vững.
Câu hỏi mục 2 trang 67 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Đọc thông tin trong mục 2, hãy trình bày đặc điểm của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.
Đặc điểm của ngành nông nghiệp: Ngành nông nghiệp có đặc điểm chủ yếu liên quan đến việc sản xuất thực phẩm, nguyên liệu và các sản phẩm khác từ đất đai. Đây là ngành sử dụng tài nguyên thiên nhiên như đất, nước và khí hậu để sản xuất các sản phẩm như ngũ cốc, rau củ, trái cây, chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản. Nông nghiệp cũng có tính phụ thuộc cao vào điều kiện khí hậu và đất đai, vì vậy các yếu tố tự nhiên như mưa, nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Ngành này có thể chia thành nhiều loại hình như nông nghiệp công nghiệp hóa (sử dụng công nghệ hiện đại, máy móc) và nông nghiệp truyền thống (sử dụng phương pháp canh tác đơn giản, phụ thuộc vào lao động thủ công).
Đặc điểm của ngành lâm nghiệp: Ngành lâm nghiệp chủ yếu liên quan đến việc trồng, chăm sóc và khai thác các tài nguyên từ rừng. Ngành này không chỉ sản xuất gỗ mà còn khai thác các sản phẩm từ rừng như nhựa, mủ, lá cây, dược liệu, cũng như các hoạt động như bảo vệ rừng, trồng rừng và quản lý các hệ sinh thái rừng. Lâm nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với bảo vệ môi trường và các vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu. Rừng giúp điều hòa khí hậu, giữ đất và bảo vệ nguồn nước, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đa dạng sinh học.
Đặc điểm của ngành thuỷ sản: Ngành thuỷ sản liên quan đến việc khai thác, nuôi trồng và chế biến các sản phẩm từ nước như cá, tôm, hải sản và các loài thủy sinh khác. Ngành này có sự kết hợp giữa sản xuất từ các nguồn nước tự nhiên (biển, hồ, sông) và nuôi trồng thủy sản nhân tạo (nuôi tôm, cá trong ao, hồ, biển). Thuỷ sản là nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng cho con người, đặc biệt là đối với các quốc gia ven biển. Ngành thuỷ sản cũng chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố môi trường như chất lượng nước, nhiệt độ và ô nhiễm.
Câu hỏi mục 3 trang 68 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin trong mục 3, hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.
Nhân tố tự nhiên:
Khí hậu: Khí hậu có ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. Các vùng có khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ thường thuận lợi cho trồng trọt và phát triển nông nghiệp. Trong khi đó, khí hậu khô hạn hoặc quá lạnh có thể hạn chế sự phát triển của nông nghiệp và lâm nghiệp.
Đất đai: Đất đai là yếu tố quan trọng quyết định đến khả năng sản xuất của ngành nông nghiệp. Đất phù sa, đất tơi xốp, độ phì nhiêu cao sẽ giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, trong khi đất nghèo dinh dưỡng sẽ cần phải cải tạo để có thể trồng cây. Ngành lâm nghiệp cũng phụ thuộc vào đất, vì các loại cây trồng cần điều kiện đất phù hợp.
Nước: Ngành nông nghiệp, thuỷ sản và lâm nghiệp đều cần nước để duy trì sự phát triển. Các khu vực có sông ngòi, hồ lớn hay lượng mưa ổn định sẽ thuận lợi hơn cho việc phát triển các ngành này.
Nhân tố kinh tế - xã hội:
Cơ sở hạ tầng: Sự phát triển của cơ sở hạ tầng như giao thông, hệ thống thủy lợi, các khu chế biến, kho bãi sẽ giúp tăng năng suất và hiệu quả của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản.
Chính sách và công nghệ: Chính sách của nhà nước trong việc hỗ trợ nông dân, đầu tư vào công nghệ, cải tiến giống cây trồng, vật nuôi, cải thiện điều kiện canh tác cũng góp phần quyết định sự phát triển và phân bố các ngành này. Các ứng dụng công nghệ mới giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
Nhân tố xã hội và dân cư:
Lao động: Ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản đều cần một lượng lao động lớn, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Nếu có nguồn lao động dồi dào và tay nghề cao, các ngành này sẽ phát triển mạnh mẽ hơn.
Thị trường tiêu thụ: Nhu cầu tiêu thụ sản phẩm nông sản, gỗ, thủy sản từ thị trường trong nước và quốc tế là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển và phân bố các ngành này.
Luyện tập trang 68 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Trong các nhân tố ảnh hưởng, nhân tố nào có vai trò quyết định xu hướng phát triển sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản của một lãnh thổ? Tại sao?
Nhân tố tự nhiên có vai trò quyết định đối với sự phát triển của sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. Điều này bởi vì các yếu tố tự nhiên như khí hậu, đất đai và nước là nền tảng để các ngành này có thể phát triển. Nếu không có điều kiện tự nhiên thuận lợi, các ngành này sẽ không thể phát triển mạnh mẽ, dù có chính sách hoặc công nghệ phát triển. Ví dụ, vùng đất có khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ sẽ thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, trong khi vùng đất nghèo dinh dưỡng hoặc khí hậu quá khắc nghiệt sẽ hạn chế khả năng phát triển các ngành này.
Vận dụng trang 68 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Tìm hiểu một loại cây được trồng nhiều ở địa phương em (vai trò của cây trồng đó, tại sao cây trồng đó lại được trồng nhiều,...).
Ở địa phương em, lúa là loại cây trồng chủ yếu. Lúa được trồng nhiều vì đây là loại cây lương thực quan trọng, cung cấp nguồn thực phẩm chính cho người dân. Vai trò của cây lúa không chỉ trong việc cung cấp thực phẩm mà còn trong việc duy trì ổn định sinh kế của người dân nông thôn. Lúa được trồng nhiều vì đất đai ở đây có điều kiện phù hợp, khí hậu ấm áp và lượng mưa đủ để cây lúa phát triển. Lúa cũng là một mặt hàng xuất khẩu quan trọng của địa phương, góp phần vào nền kinh tế của cả nước
