Mở đầu trang 63 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Tại sao các quốc gia lại có sự phát triển kinh tế không đồng đều như vậy?
Sự phát triển kinh tế không đồng đều giữa các quốc gia là kết quả của một số yếu tố tự nhiên, xã hội và kinh tế phức tạp. Một trong những nguyên nhân chính là sự khác biệt về nguồn lực. Các quốc gia có tài nguyên thiên nhiên phong phú, điều kiện khí hậu thuận lợi và đất đai màu mỡ sẽ dễ dàng phát triển nông nghiệp và các ngành công nghiệp, từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, không phải tất cả các quốc gia đều có các yếu tố này, do đó, những quốc gia thiếu tài nguyên hoặc có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt sẽ gặp khó khăn trong việc phát triển kinh tế.
Một yếu tố quan trọng khác là vị trí địa lý. Các quốc gia nằm gần các tuyến đường biển, có cảng biển và giao thông thuận tiện sẽ dễ dàng trong việc trao đổi thương mại quốc tế, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế. Ngược lại, những quốc gia bị cô lập, xa xôi hoặc không có vị trí chiến lược sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc giao lưu và phát triển kinh tế.
Bên cạnh đó, chính sách phát triển kinh tế và quản lý nhà nước cũng đóng vai trò quyết định trong sự phát triển kinh tế. Các quốc gia có chính sách phù hợp, biết khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, đồng thời đầu tư vào giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng sẽ đạt được sự phát triển kinh tế nhanh chóng. Ngược lại, các quốc gia không có sự quản lý tốt, có tham nhũng cao hoặc không có chiến lược phát triển rõ ràng sẽ gặp khó khăn trong việc phát triển kinh tế.
Sự phát triển công nghệ cũng là một yếu tố quan trọng. Những quốc gia có nền khoa học kỹ thuật phát triển, có khả năng đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ vào sản xuất sẽ có lợi thế lớn trong cạnh tranh toàn cầu, từ đó phát triển kinh tế nhanh chóng. Các quốc gia không đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) thường gặp khó khăn trong việc tăng trưởng và cải thiện năng suất lao động.
Cuối cùng, vị trí chính trị và an ninh cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế. Các quốc gia có chính trị ổn định, an ninh quốc gia được đảm bảo sẽ thu hút đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho nền kinh tế phát triển. Ngược lại, những quốc gia có chiến tranh, xung đột hoặc bất ổn chính trị sẽ gặp phải những khó khăn lớn trong việc phát triển kinh tế.
Tóm lại, sự phát triển kinh tế không đồng đều giữa các quốc gia là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố tự nhiên, vị trí địa lý, chính sách phát triển, đầu tư vào khoa học công nghệ và tình hình chính trị.
Câu hỏi mục 1 trang 63 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày khái niệm nguồn lực.
Nguồn lực là tất cả các yếu tố, tài nguyên và điều kiện có sẵn mà con người sử dụng để phát triển kinh tế và xã hội. Nguồn lực có thể chia thành nhiều loại khác nhau, mỗi loại đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế của một quốc gia hay địa phương. Các nguồn lực này không chỉ bao gồm tài nguyên thiên nhiên mà còn cả yếu tố con người, công nghệ, vốn và các yếu tố xã hội khác. Trong kinh tế, việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực sẽ giúp tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Nguồn lực bao gồm những yếu tố sau:
Tài nguyên thiên nhiên như đất đai, khoáng sản, nước, khí hậu, v.v.
Nguồn lao động bao gồm cả lực lượng lao động có tay nghề cao và thấp.
Vốn là yếu tố tài chính phục vụ cho sản xuất và đầu tư.
Công nghệ bao gồm cả công nghệ hiện đại và các kỹ thuật sản xuất tiên tiến.
Cơ sở hạ tầng như giao thông, viễn thông, hệ thống điện và nước, v.v.
Sự phát triển kinh tế của một quốc gia hay địa phương phụ thuộc vào việc sử dụng hiệu quả và hợp lý các nguồn lực này. Việc khai thác tốt các nguồn lực sẽ tạo ra năng suất cao hơn, làm tăng thu nhập quốc gia và góp phần vào sự phát triển bền vững.
Câu hỏi mục 2 trang 63 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào sơ đồ trong mục 2, hãy trình bày sự phân loại các nguồn lực.
Các nguồn lực có thể được phân loại thành hai nhóm chính: nguồn lực tự nhiên và nguồn lực nhân tạo. Sự phân loại này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về từng loại nguồn lực và cách chúng tác động đến sự phát triển kinh tế.
Nguồn lực tự nhiên:
Nguồn lực tự nhiên là tất cả các tài nguyên có sẵn trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng để phục vụ cho sản xuất và phát triển kinh tế. Nguồn lực tự nhiên bao gồm:
Tài nguyên đất đai: Đất đai là một yếu tố quan trọng trong nông nghiệp và xây dựng. Các quốc gia có diện tích đất đai rộng lớn và màu mỡ sẽ có lợi thế trong phát triển nông nghiệp và các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm.
Tài nguyên khoáng sản: Khoáng sản như than, dầu mỏ, khí đốt, vàng, bạc và các kim loại khác là nguồn lực quan trọng giúp các quốc gia phát triển ngành công nghiệp khai khoáng và sản xuất.
Nước: Nước là nguồn tài nguyên quan trọng cho cả nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt của con người. Các quốc gia có nguồn nước dồi dào có lợi thế trong việc phát triển nông nghiệp và công nghiệp chế biến.
Khí hậu: Khí hậu ảnh hưởng đến khả năng sản xuất nông sản và sự phát triển của các ngành công nghiệp. Các khu vực có khí hậu ôn hòa sẽ thuận lợi hơn cho sản xuất nông nghiệp và du lịch.
Nguồn lực nhân tạo:
Nguồn lực nhân tạo là những yếu tố do con người tạo ra và phát triển nhằm phục vụ cho hoạt động sản xuất và phát triển kinh tế. Các nguồn lực nhân tạo bao gồm:
Nguồn lao động: Nguồn lao động có trình độ chuyên môn và tay nghề cao là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất và công nghiệp. Các quốc gia có nguồn lao động dồi dào và chất lượng sẽ phát triển mạnh mẽ về công nghiệp và dịch vụ.
Công nghệ: Công nghệ là yếu tố quyết định trong sự phát triển của các ngành công nghiệp hiện đại. Các quốc gia có công nghệ tiên tiến sẽ có năng suất cao hơn và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Vốn đầu tư: Vốn đầu tư là yếu tố quan trọng giúp các quốc gia phát triển cơ sở hạ tầng, xây dựng nhà máy, và phát triển các ngành công nghiệp. Các quốc gia có khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài sẽ có điều kiện phát triển nhanh chóng.
Câu hỏi mục 3 trang 64 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Dựa vào thông tin trong mục 3, hãy phân tích vai trò của mỗi loại nguồn lực đối với phát triển kinh tế.
Mỗi loại nguồn lực đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Các nguồn lực tự nhiên và nhân tạo đều có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, tùy thuộc vào việc khai thác và sử dụng hợp lý.
Tài nguyên thiên nhiên:
Tài nguyên thiên nhiên như đất đai, khoáng sản, nước và khí hậu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguyên liệu cho sản xuất, nông nghiệp và công nghiệp. Các quốc gia có tài nguyên khoáng sản phong phú, như dầu mỏ, than đá và các kim loại quý, sẽ có lợi thế trong việc phát triển ngành công nghiệp khai khoáng và xuất khẩu. Các quốc gia có đất đai màu mỡ và khí hậu thuận lợi sẽ phát triển mạnh mẽ trong ngành nông nghiệp, cung cấp thực phẩm và nguyên liệu thô cho các ngành công nghiệp chế biến.
Nguồn lao động:
Nguồn lao động là yếu tố quyết định trong sản xuất. Các quốc gia có lực lượng lao động dồi dào và có trình độ chuyên môn cao sẽ có khả năng sản xuất hiệu quả và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ngoài ra, nguồn lao động còn quyết định đến sự phát triển các ngành công nghiệp chế biến, sản xuất và dịch vụ.
Vốn đầu tư:
Vốn đầu tư là yếu tố không thể thiếu trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, công nghiệp và các lĩnh vực khác. Các quốc gia có khả năng thu hút vốn đầu tư nước ngoài sẽ phát triển nhanh chóng nhờ vào việc đầu tư vào các ngành công nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Công nghệ:
Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các quốc gia có khả năng áp dụng công nghệ tiên tiến sẽ có lợi thế trong việc sản xuất hàng hóa và dịch vụ có chất lượng cao, giảm chi phí sản xuất và tăng trưởng kinh tế.
Luyện tập trang 64 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Lấy ví dụ về tác động của một trong các nhân tố: vị trí địa lí, tài nguyên khoáng sản, nguồn lao động, vốn đầu tư nước ngoài đến phát triển kinh tế.
Một ví dụ điển hình về tác động của tài nguyên khoáng sản đến phát triển kinh tế là trường hợp của Ả Rập Xê-út. Quốc gia này có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, và nhờ vào việc khai thác và xuất khẩu dầu mỏ, nền kinh tế của Ả Rập Xê-út đã phát triển mạnh mẽ. Doanh thu từ dầu mỏ giúp quốc gia này đầu tư vào cơ sở hạ tầng, giáo dục và y tế, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững.
Vận dụng trang 64 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Tìm hiểu và trình bày một số nguồn lực chính để phát triển kinh tế ở địa phương em.
Ở địa phương em, một số nguồn lực chính giúp phát triển kinh tế bao gồm:
Tài nguyên thiên nhiên: Địa phương có các tài nguyên khoáng sản, đất đai màu mỡ, giúp phát triển nông nghiệp và khai thác khoáng sản.
Nguồn lao động: Lực lượng lao động có trình độ và tay nghề cao có thể làm việc trong các nhà máy, khu công nghiệp và các ngành dịch vụ.
Vốn đầu tư: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng, công nghiệp và các khu công nghiệp giúp thúc đẩy nền kinh tế.
Công nghệ: Sự phát triển công nghệ trong sản xuất và dịch vụ giúp nâng cao hiệu quả và chất lượng sản phẩm.
