Giải Bài tập 1 trang 40 SGK Công nghệ 10 Kết nối trí thức - KNTT
Trình bày khái niệm, thành phần và tính chất của đất trồng?
Đất trồng là môi trường tự nhiên hoặc nhân tạo mà cây trồng sinh trưởng và phát triển. Đất trồng cung cấp nước, không khí và dinh dưỡng cho cây trồng, là nơi cây rễ hấp thụ các chất dinh dưỡng để sinh trưởng và phát triển. Đất trồng không chỉ là nơi cung cấp các yếu tố sống thiết yếu mà còn tạo ra sự ổn định cho cây, giúp cây tránh các tác động bất lợi từ môi trường.
Thành phần của đất trồng:
Đất trồng bao gồm ba thành phần chính:
Khoáng chất: Đất có chứa nhiều khoáng chất, được chia thành các loại cát, sét và mùn. Các khoáng chất này cung cấp các yếu tố dinh dưỡng cho cây trồng, giúp duy trì cấu trúc đất và khả năng giữ nước.
Nước: Nước là thành phần rất quan trọng trong đất trồng, giúp hòa tan các chất dinh dưỡng để cây dễ dàng hấp thu. Nước cũng duy trì độ ẩm cần thiết cho quá trình sinh trưởng của cây.
Không khí: Đất cần có không khí để tạo ra các không gian lỗ trống, nơi mà cây trồng có thể hấp thụ oxy qua hệ rễ. Độ thông thoáng của đất ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cây.
Hữu cơ: Các chất hữu cơ trong đất chủ yếu là mùn, được tạo ra từ sự phân hủy của thực vật và động vật. Chúng cung cấp chất dinh dưỡng, làm tăng độ tơi xốp và khả năng giữ ẩm của đất.
Tính chất của đất trồng:
Độ pH: Độ pH của đất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu dưỡng chất của cây. Đất có độ pH từ 6 đến 7 (đất trung tính) là lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại cây trồng. Đất có độ pH thấp (đất chua) hoặc cao (đất kiềm) có thể gây khó khăn trong việc hấp thu các khoáng chất quan trọng.
Độ thoáng khí: Đất cần có đủ không khí để cung cấp oxy cho rễ cây. Đất chặt, nặng có thể gây ngập úng, hạn chế sự phát triển của rễ, trong khi đất thoáng khí tạo điều kiện thuận lợi cho cây phát triển.
Khả năng giữ nước: Đất có khả năng giữ nước tốt sẽ giúp duy trì độ ẩm ổn định cho cây trồng, nhưng nếu đất giữ nước quá lâu, có thể dẫn đến hiện tượng ngập úng, gây hại cho rễ cây.
Khả năng dinh dưỡng: Đất trồng phải cung cấp đủ các chất dinh dưỡng như nitơ, photpho, kali, và các vi lượng cần thiết cho sự phát triển của cây. Đất giàu dinh dưỡng sẽ giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao.
Cấu trúc đất: Đất có cấu trúc tốt (tơi xốp và đều) giúp cây trồng dễ dàng phát triển hệ rễ. Cấu trúc đất cũng ảnh hưởng đến khả năng thoát nước và khả năng giữ nước của đất.
Giải Bài tập 2 trang 40 SGK Công nghệ 10 Kết nối trí thức - KNTT
Giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp sử dụng và cải tạo đất chua, đất mặn và đất bạc màu?
Đất chua: Đất chua có độ pH thấp, thường dưới 5.5, gây khó khăn trong việc cây hấp thu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là các yếu tố như canxi, magiê và kali. Để cải tạo đất chua, biện pháp chủ yếu là bón vôi nông nghiệp. Vôi sẽ trung hòa axit trong đất, làm tăng pH, tạo môi trường thuận lợi cho cây trồng. Quá trình này dựa trên sự phản ứng giữa ion H+ trong đất và ion OH- trong vôi, làm giảm độ axit của đất.
Đất mặn: Đất mặn có độ pH cao, thường trên 7, chứa lượng muối cao, gây khó khăn cho cây trồng trong việc hấp thu nước và dinh dưỡng. Biện pháp cải tạo đất mặn chủ yếu là tưới nước để rửa trôi muối trong đất, làm giảm nồng độ muối và cải thiện khả năng hấp thụ nước của cây. Sử dụng các cây trồng chịu mặn và thay đổi cách thức tưới tiêu hợp lý cũng giúp cải tạo đất mặn.
Đất bạc màu: Đất bạc màu thường thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây trồng. Để cải tạo đất bạc màu, cần bổ sung chất hữu cơ như phân chuồng hoặc phân compost để cung cấp thêm dinh dưỡng cho đất. Việc luân canh cây trồng và trồng cây phân xanh như đậu, lúa mỳ giúp bổ sung đạm và cải tạo chất lượng đất.
Giải Bài tập 3 trang 40 SGK Công nghệ 10 Kết nối trí thức - KNTT
Phân biệt giá thể hữu cơ tự nhiên và giá thể trơ cứng. Trình bày đặc điểm của một số loại giá thể trồng cây phổ biến?
Giá thể hữu cơ tự nhiên: Là giá thể được tạo thành từ các vật liệu hữu cơ, có khả năng phân hủy sinh học, cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng. Các loại giá thể này giúp duy trì độ ẩm, cải tạo cấu trúc đất và hỗ trợ sự phát triển của rễ cây. Ví dụ: Mùn cưa, phân chuồng, xơ dừa, than bùn.
Giá thể trơ cứng: Là giá thể được làm từ các vật liệu không phân hủy, không cung cấp dinh dưỡng cho cây nhưng có khả năng thoáng khí và giữ nước tốt. Các loại giá thể này thường được sử dụng trong các hệ thống trồng cây thủy canh hoặc trồng trong chậu. Ví dụ: Perlite, vermiculite, đá trân châu.
Một số loại giá thể trồng cây phổ biến:
Xơ dừa: Là một giá thể tự nhiên, giúp giữ ẩm tốt và thoáng khí. Xơ dừa cũng có tính kháng nấm, giúp bảo vệ cây khỏi một số bệnh.
Than bùn: Giúp giữ nước tốt, có tính axit nhẹ, phù hợp với các cây ưa môi trường axit như cây cà chua.
Perlite: Là vật liệu vô cơ, có khả năng giữ nước và thoáng khí rất tốt, giúp rễ cây phát triển khỏe mạnh.
Mùn cưa: Là giá thể có sẵn, giúp giữ nước và làm đất tơi xốp, phù hợp với các loại cây trồng trong chậu.
Giải Bài tập 4 trang 40 SGK Công nghệ 10 Kết nối trí thức - KNTT
Trình bày các bước sản xuất giá thể than bùn, giá thể mùn cưa, giá thể trấu hun và giá thể xơ dừa?
Giá thể than bùn:
Bước 1: Thu thập than bùn từ các vùng đất ngập nước, nơi có mùn bùn tự nhiên.
Bước 2: Tiến hành sàng lọc và xử lý để loại bỏ tạp chất.
Bước 3: Ủ than bùn với các vi sinh vật hữu ích để phân hủy chất hữu cơ.
Bước 4: Trộn than bùn với các chất khác như vôi, phân hữu cơ để cung cấp dinh dưỡng cho cây.
Giá thể mùn cưa:
Bước 1: Thu thập mùn cưa từ các xưởng chế biến gỗ.
Bước 2: Tiến hành sàng lọc mùn cưa để loại bỏ các tạp chất.
Bước 3: Xử lý mùn cưa bằng cách ủ với phân hữu cơ hoặc chất vi sinh để tăng giá trị dinh dưỡng.
Bước 4: Trộn mùn cưa với các thành phần khác để tạo độ tơi xốp và khả năng thoát nước cho đất.
Giá thể trấu hun:
Bước 1: Thu thập trấu từ quá trình xay xát gạo.
Bước 2: Hun trấu bằng cách đốt trong môi trường thiếu oxy, tạo thành trấu hun.
Bước 3: Lọc và làm sạch trấu hun để loại bỏ tạp chất.
Bước 4: Sử dụng trấu hun trộn với các chất khác để tăng độ thoáng khí cho đất.
Giá thể xơ dừa:
Bước 1: Thu thập vỏ dừa từ các vùng sản xuất dừa.
Bước 2: Chặt và tách vỏ dừa thành các sợi xơ.
Bước 3: Xử lý xơ dừa bằng cách ngâm trong nước để làm mềm và loại bỏ tạp chất.
Bước 4: Phơi khô và đóng gói xơ dừa thành giá thể.
Giải Bài tập 5 trang 40 SGK Công nghệ 10 Kết nối trí thức - KNTT
Xác định độ chua, độ mặn của đất trồng có ý nghĩa như thế nào đối với trồng trọt? Nêu ví dụ minh họa.
Độ chua: Độ chua (độ pH) ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cây trồng. Đất có độ pH thấp (dưới 6) có thể gây khó khăn cho cây trong việc hấp thụ các chất dinh dưỡng như canxi, magiê và kali. Ví dụ, cây cà chua phát triển tốt nhất trên đất có pH trung tính (6-7). Đất chua có thể dẫn đến việc cây thiếu hụt dinh dưỡng và phát triển kém.
Độ mặn: Đất mặn có chứa nhiều muối hòa tan, làm giảm khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng của cây. Các loại cây như lúa, rau màu rất nhạy cảm với đất mặn. Trong các vùng đất mặn, việc cải tạo bằng cách tưới nước để rửa trôi muối và sử dụng các cây chịu mặn là cần thiết.
Việc xác định và điều chỉnh độ chua, độ mặn của đất là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển của cây trồng và nâng cao năng suất.
