Giải BT SGK môn Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 7: Giới thiệu về phân bón

Bài 7: Giới thiệu về phân bón

Mở đầu trang 41 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Phân bón là gì? Phân bón có vai trò như thế nào trong trồng trọt? Các loại phân bón có đặc điểm gì giống và khác nhau?

Phân bón là các hợp chất hóa học hoặc hữu cơ được cung cấp cho cây trồng để bổ sung các dưỡng chất thiết yếu, giúp cây sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh. Phân bón có thể được cung cấp qua đất, qua lá hoặc qua các hệ thống tưới tiêu đặc biệt. Phân bón là một yếu tố quan trọng trong nông nghiệp hiện đại, giúp tăng năng suất cây trồng và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Vai trò của phân bón trong trồng trọt:

Phân bón có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cây trồng. Các chất dinh dưỡng trong phân bón giúp cây sinh trưởng, phát triển bộ rễ, cải thiện khả năng ra hoa và đậu quả, tăng sức chống chịu với sâu bệnh và điều kiện môi trường khắc nghiệt. Phân bón không chỉ cung cấp dinh dưỡng trực tiếp mà còn cải thiện cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp, thoáng khí và có khả năng giữ nước tốt. Khi cây trồng thiếu dinh dưỡng, sẽ dẫn đến sự phát triển kém, lá vàng, thân yếu và giảm năng suất. Phân bón giúp khắc phục tình trạng này, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao.

Các loại phân bón và đặc điểm của chúng:

Phân bón được chia thành các loại cơ bản: phân bón hóa học, phân bón hữu cơ và phân bón vi sinh.

Phân bón hóa học: Là các phân bón được sản xuất từ các hợp chất hóa học như đạm, lân, kali. Phân bón hóa học có ưu điểm là dễ dàng cung cấp dưỡng chất cho cây ngay lập tức, giúp cây phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón hóa học quá mức có thể làm giảm độ phì nhiêu của đất và gây ô nhiễm môi trường.

Phân bón hữu cơ: Là các phân bón được làm từ các chất hữu cơ như phân chuồng, phân compost, mùn cưa, vỏ dừa... Phân bón hữu cơ giúp cải tạo đất, cung cấp dinh dưỡng lâu dài cho cây trồng. Phân bón hữu cơ giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước, đồng thời cung cấp chất dinh dưỡng một cách bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón hữu cơ có thể chậm và tốn kém hơn so với phân bón hóa học.

Phân bón vi sinh: Là các chế phẩm chứa vi sinh vật có lợi như vi khuẩn, nấm đối kháng, giúp cải thiện chất lượng đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Phân bón vi sinh giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ mà không gây hại đến môi trường. Nó giúp tăng cường sức đề kháng của cây, chống lại sâu bệnh và giúp đất trở nên phì nhiêu hơn.

Kết nối năng lực trang 41 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Sử dụng internet, sách, báo, … để tìm hiểu về phân bón lá và vai trò của phân bón lá đối với cây trồng?

Phân bón lá là một dạng phân bón được phun lên lá cây để cung cấp dinh dưỡng trực tiếp qua lá. Phân bón lá được sử dụng để cung cấp các chất dinh dưỡng mà cây cần nhưng không thể hấp thu qua rễ một cách hiệu quả, hoặc khi cây cần bổ sung dinh dưỡng nhanh chóng trong một số giai đoạn quan trọng như ra hoa, kết quả.

Vai trò của phân bón lá đối với cây trồng:

Cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng: Phân bón lá cung cấp các chất dinh dưỡng trực tiếp vào lá, giúp cây hấp thu nhanh chóng. Điều này rất hữu ích trong các giai đoạn cây cần dinh dưỡng kịp thời như khi ra hoa, kết quả hoặc khi cây bị thiếu dinh dưỡng do điều kiện đất nghèo.

Giảm thiểu tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng: Phân bón lá giúp bổ sung kịp thời các chất dinh dưỡng thiếu hụt mà cây không thể lấy từ đất, đặc biệt là các yếu tố vi lượng như kẽm, sắt, mangan.

Tăng cường sức đề kháng: Một số loại phân bón lá còn chứa các thành phần giúp cây tăng sức đề kháng với sâu bệnh và điều kiện môi trường khắc nghiệt. Phân bón lá có thể giúp cây chống lại các yếu tố như bệnh nấm, virus và sự xâm nhập của côn trùng.

Tăng hiệu quả sinh trưởng và năng suất: Phân bón lá giúp cây phát triển nhanh chóng, ra hoa đều đặn và đạt năng suất cao. Phân bón lá có thể giúp tăng tỷ lệ đậu quả, cải thiện chất lượng quả và giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ trong suốt mùa vụ.

Khám phá 1 trang 42 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kể tên một số loại phân bón hóa học đang được sử dụng ở địa phương em. Hãy cho biết chúng thuộc loại phân bón hóa học nào?

Các loại phân bón hóa học phổ biến thường được sử dụng ở các địa phương có thể bao gồm:

Phân đạm ure: Đây là loại phân bón chứa hàm lượng đạm cao, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng và phát triển lá. Phân đạm ure thuộc loại phân đạm.

Phân super lân: Đây là loại phân bón chứa phốt pho, giúp kích thích sự ra hoa, kết quả, và phát triển rễ cây. Phân super lân thuộc loại phân lân.

Phân kali clorua: Đây là loại phân bón cung cấp kali, giúp cây tăng cường sức đề kháng và cải thiện chất lượng quả. Phân kali clorua thuộc loại phân kali.

Kết nối năng lực 1 trang 42 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Tìm hiểu về vai trò của phân đạm, phân lân, phân kali đối với sinh trưởng và phát triển của cây trồng?

Phân đạm (N): Phân đạm là nguồn cung cấp nitơ, một trong những yếu tố dinh dưỡng quan trọng giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ. Nitơ là thành phần chính của các axit amin và protein trong cây, giúp cây tạo ra các enzyme và chất diệp lục. Phân đạm giúp cây phát triển bộ lá, tăng trưởng chiều cao và tạo ra các mầm non.

Phân lân (P): Phân lân cung cấp phốt pho, một yếu tố quan trọng trong việc hình thành các hợp chất năng lượng như ATP, giúp cây chuyển hóa năng lượng, tạo ra các hạt giống và phát triển rễ. Phân lân giúp cây ra hoa, kết quả và cải thiện sức sống của rễ cây.

Phân kali (K): Phân kali cung cấp kali, giúp cây chống lại các yếu tố bất lợi từ môi trường như hạn hán, sâu bệnh. Kali cũng giúp điều hòa quá trình hút nước và chất dinh dưỡng từ đất, làm tăng khả năng quang hợp của cây và cải thiện chất lượng quả.

Kết nối năng lực 2 trang 42 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Sử dụng internet, sách, báo, .. để tìm hiểu thêm về đặc điểm của các loại phân bón hóa học?

Phân bón hóa học có những đặc điểm sau:

Phân bón đạm (N): Thường có tỷ lệ N cao, cung cấp dinh dưỡng cho cây trong giai đoạn sinh trưởng và phát triển bộ lá. Ví dụ: Ure, amoni nitrat, đạm urê.

Phân bón lân (P): Cung cấp phốt pho giúp cây phát triển rễ và ra hoa, kết quả. Các loại phân bón lân phổ biến bao gồm super lân, lân vôi, lân nung chảy.

Phân bón kali (K): Cung cấp kali giúp cây tăng khả năng chống chịu bệnh tật và tăng cường chất lượng quả. Ví dụ: Kali clorua, kali sunphat.

Khám phá 2 trang 42 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Nêu đặc điểm giống và khác nhau của phân bón vô cơ và phân bón hữu cơ?

Giống nhau: Cả phân bón vô cơ và hữu cơ đều có vai trò bổ sung dinh dưỡng cho cây trồng, giúp cây phát triển mạnh mẽ và đạt năng suất cao.

Khác nhau:

Phân bón vô cơ: Là phân bón được sản xuất từ các hợp chất hóa học, chứa các nguyên tố dinh dưỡng như đạm, lân, kali ở dạng vô cơ. Phân bón vô cơ giúp cây hấp thu dinh dưỡng nhanh chóng nhưng có thể gây ô nhiễm môi trường nếu sử dụng quá mức.

Phân bón hữu cơ: Là phân bón từ các chất hữu cơ như phân chuồng, phân compost, giúp cải tạo đất, làm tăng độ màu mỡ của đất. Phân bón hữu cơ giúp cải thiện cấu trúc đất và tạo môi trường sống bền vững cho cây trồng.

Kết nối năng lực 1 trang 43 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kể tên các loại phân bón hữu cơ thường được sử dụng ở gia đình và địa phương em. Tìm hiểu cách sử dụng các loại phân bón hữu cơ đó?

Các loại phân bón hữu cơ thường được sử dụng ở gia đình và địa phương có thể bao gồm phân chuồng, phân compost, phân từ vỏ trấu, phân hữu cơ từ mùn cưa, phân cá, và phân bón hữu cơ sinh học. Dưới đây là các loại phân bón hữu cơ này và cách sử dụng chúng trong trồng trọt.

1. Phân chuồng:

Phân chuồng là loại phân bón hữu cơ phổ biến được lấy từ phân của gia súc, gia cầm (như phân bò, phân lợn, phân gà) và các chất thải từ động vật khác. Phân chuồng giàu các chất dinh dưỡng như đạm, lân và kali, là nguồn cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây trồng.

Cách sử dụng phân chuồng:

Phân chuồng cần được ủ hoai mục trước khi sử dụng để giảm bớt mùi và các tác nhân gây bệnh. Phân chưa hoai có thể gây hại cho cây trồng do chứa vi khuẩn gây bệnh và có thể làm cháy rễ cây.

Phân chuồng có thể được bón trực tiếp vào đất, đặc biệt là đất cạn, nghèo dinh dưỡng, giúp cải tạo độ tơi xốp và giữ ẩm tốt hơn.

Thường bón phân chuồng vào mùa thu hoặc mùa đông để đất có thời gian phân hủy trước khi bước vào mùa trồng trọt.

2. Phân compost:

Phân compost là loại phân bón hữu cơ được làm từ các chất thải hữu cơ như rơm, lá cây, phân gia súc, vỏ trái cây, rau củ thải bỏ... Sau khi các chất này được ủ trong điều kiện có oxy và nhiệt độ thích hợp, chúng sẽ phân hủy và biến thành phân bón giàu dinh dưỡng.

Cách sử dụng phân compost:

Phân compost có thể được bón trực tiếp vào đất, giúp cải tạo đất, cung cấp các vi sinh vật có lợi, làm tăng độ tơi xốp của đất và giữ ẩm.

Compost có thể được trộn vào đất trước khi gieo hạt hoặc trồng cây. Đặc biệt, nó rất hữu ích cho việc trồng các loại cây như rau, hoa, cây ăn quả nhỏ.

Phân compost thường được sử dụng trong các khu vườn gia đình, trồng cây cảnh hoặc trồng rau trong các hệ thống nhà kính.

3. Phân từ vỏ trấu:

Vỏ trấu là sản phẩm phụ từ ngành chế biến gạo, thường được sử dụng trong sản xuất phân bón hữu cơ. Phân từ vỏ trấu cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là silic và các khoáng chất có lợi cho cây trồng. Vỏ trấu có tính chất thoáng khí, giúp cải thiện cấu trúc đất, làm cho đất tơi xốp và tăng cường khả năng thoát nước.

Cách sử dụng phân từ vỏ trấu:

Vỏ trấu có thể được trộn vào đất để cải thiện độ tơi xốp, giữ ẩm cho đất, giúp cây phát triển rễ mạnh mẽ. Đây là phân bón tự nhiên rất phù hợp với các loại cây trồng như rau, hoa và các cây ăn quả.

Vỏ trấu có thể được sử dụng trong các hệ thống thủy canh hoặc khí canh để tạo giá thể cho cây phát triển.

4. Phân mùn cưa:

Mùn cưa là một dạng phân bón hữu cơ được làm từ gỗ và các chất liệu thực vật khác. Mùn cưa có khả năng giữ ẩm rất tốt, giúp cải thiện cấu trúc đất, đồng thời cung cấp một lượng nhỏ các khoáng chất cho cây trồng.

Cách sử dụng phân mùn cưa:

Mùn cưa thường được trộn vào đất để cải thiện cấu trúc đất, tăng cường khả năng thoát nước và giữ ẩm. Nó rất hữu ích trong các khu vườn trồng rau, cây ăn quả nhỏ hoặc trồng hoa.

Mùn cưa có thể sử dụng để phủ mặt đất, đặc biệt trong các vườn cây ăn quả hoặc khu vực cây trồng trong chậu để giữ độ ẩm cho đất.

5. Phân cá:

Phân cá là một dạng phân bón hữu cơ được chế biến từ cá hoặc các phụ phẩm của cá, có hàm lượng đạm và khoáng chất cao. Phân cá rất giàu nitơ, phốt pho và kali, giúp thúc đẩy sự phát triển của cây trồng, đặc biệt là trong giai đoạn sinh trưởng và ra hoa.

Cách sử dụng phân cá:

Phân cá có thể được sử dụng ở dạng lỏng hoặc dạng khô. Phân cá dạng lỏng có thể được pha loãng với nước và tưới vào gốc cây, giúp cây hấp thu nhanh chóng các dưỡng chất.

Phân cá dạng khô có thể được trộn vào đất hoặc bón xung quanh gốc cây. Phân cá rất hữu ích cho các loại cây trồng như rau, cây cảnh và cây ăn quả.

6. Phân bón hữu cơ sinh học:

Phân bón hữu cơ sinh học là loại phân bón được chế tạo từ các chế phẩm vi sinh vật có lợi, giúp phân hủy các chất hữu cơ và cải tạo đất. Các vi sinh vật này thúc đẩy sự phát triển của cây trồng và làm đất tơi xốp, dễ thoát nước.

Cách sử dụng phân bón hữu cơ sinh học:

Phân bón hữu cơ sinh học thường được bón vào đất theo định kỳ để bổ sung các vi sinh vật có lợi cho cây. Nó cũng có thể được sử dụng trong các hệ thống thủy canh để giúp tăng trưởng và cải thiện chất lượng nước.

Phân bón hữu cơ sinh học giúp duy trì sức khỏe đất và hỗ trợ cây phát triển mạnh mẽ mà không gây hại cho môi trường.

Tóm tắt cách sử dụng phân bón hữu cơ:

Phân bón hữu cơ có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau tùy vào loại phân và mục đích sử dụng. Việc sử dụng phân bón hữu cơ không chỉ giúp cải tạo đất mà còn giúp cây trồng phát triển bền vững và tạo ra một môi trường sống lành mạnh cho cây. Các loại phân như phân chuồng, phân compost, phân cá hay mùn cưa đều có ưu điểm riêng, hỗ trợ cây trồng trong việc cung cấp dinh dưỡng, cải thiện cấu trúc đất và giữ ẩm, đồng thời bảo vệ môi trường. Sử dụng phân bón hữu cơ trong trồng trọt cũng giúp giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và duy trì độ phì nhiêu của đất trong dài hạn.

Kết nối năng lực 2 trang 43 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Sử dụng internet, sách, báo, .. để tìm hiểu thêm về các loại phân bón vi sinh?

Phân bón vi sinh là loại phân bón chứa vi sinh vật có lợi cho cây trồng, giúp cải thiện chất lượng đất và tăng cường sức đề kháng của cây. Các vi sinh vật như vi khuẩn đối kháng, nấm đối kháng được sử dụng để giúp cây chống lại bệnh tật, thúc đẩy quá trình phân hủy chất hữu cơ trong đất và cải thiện độ phì nhiêu của đất.

Luyện tập trang 43 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Dựa vào đặc điểm của từng loại phân bón, nêu ưu và nhược điểm của mỗi loại bằng cách hoàn thành bảng theo mẫu sau:

Dưới đây là bảng hoàn chỉnh với ưu điểm và nhược điểm của ba loại phân bón:

Giải thích:

Phân bón hóa học: Là loại phân bón cung cấp chất dinh dưỡng nhanh chóng, nhưng nếu sử dụng quá nhiều sẽ làm giảm độ màu mỡ của đất và gây ô nhiễm môi trường.

Phân bón hữu cơ: Được làm từ chất hữu cơ, giúp cải tạo đất và cung cấp dưỡng chất lâu dài. Tuy nhiên, cần thời gian lâu hơn để phân hủy và cây hấp thụ dưỡng chất.

Phân bón vi sinh: Cung cấp vi sinh vật có lợi cho đất, giúp cải thiện chất lượng đất và môi trường sống cho cây trồng. Tuy nhiên, chi phí có thể cao và cần một thời gian dài để phát huy hiệu quả.

Vận dụng 1 trang 43 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Mô tả đặc điểm của một số loại phân bón đang được sử dụng ở gia đình, địa phương em?

Ở nhiều gia đình và địa phương tại Việt Nam, việc sử dụng các loại phân bón để cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng là rất phổ biến. Dưới đây là một số loại phân bón thường được sử dụng tại các địa phương:

1. Phân chuồng (phân hữu cơ):

Đặc điểm: Phân chuồng là phân bón hữu cơ được làm từ phân của gia súc (như bò, lợn, gà,...) hoặc gia cầm, đã được ủ hoai mục. Phân chuồng có hàm lượng chất hữu cơ cao và cung cấp nhiều vi sinh vật có lợi cho đất.

Ưu điểm:

Cải thiện cấu trúc đất, làm đất tơi xốp và tăng khả năng giữ nước.

Cung cấp dinh dưỡng lâu dài cho cây trồng và giúp tăng độ màu mỡ cho đất.

An toàn và không gây ô nhiễm môi trường.

Nhược điểm:

Cung cấp dinh dưỡng chậm, không mang lại hiệu quả ngay lập tức.

Cần có thời gian phân hủy và có thể gây mùi khó chịu khi chưa hoai mục hoàn toàn.

2. Phân xanh (phân từ cây trồng):

Đặc điểm: Phân xanh là các loại cây trồng như cây đậu, cỏ, hay cây phân xanh khác được trồng và sau đó cắt bỏ, ủ thành phân bón. Phân xanh giúp cải tạo đất và bổ sung đạm tự nhiên.

Ưu điểm:

Cải tạo đất, bổ sung chất dinh dưỡng đặc biệt là đạm cho đất.

Thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm.

Nhược điểm:

Cần phải có diện tích đất để trồng và ủ phân.

Cung cấp dinh dưỡng chậm và hiệu quả không cao như phân hóa học.

3. Phân NPK (phân hóa học):

Đặc điểm: Phân NPK là loại phân bón hóa học phổ biến, cung cấp ba loại dưỡng chất chính là Nitơ (N), Phốt pho (P) và Kali (K), giúp cây trồng phát triển toàn diện. Phân NPK có thể được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau như phân bột, phân viên.

Ưu điểm:

Cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng, giúp cây phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng.

Dễ sử dụng và kiểm soát được lượng bón.

Nhược điểm:

Dễ làm cạn kiệt chất hữu cơ trong đất và làm đất thoái hóa nếu sử dụng lâu dài.

Có thể gây ô nhiễm môi trường nếu sử dụng quá mức hoặc không đúng cách.

4. Phân vi sinh (phân bón vi sinh):

Đặc điểm: Phân vi sinh là phân bón chứa các vi sinh vật có lợi như vi khuẩn, nấm, hay các vi sinh vật giúp phân giải các chất hữu cơ trong đất. Phân vi sinh không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn cải thiện cấu trúc đất và hoạt động sinh học của đất.

Ưu điểm:

Cải thiện sức khỏe đất và giúp cây trồng chống lại bệnh tật.

An toàn, thân thiện với môi trường.

Nhược điểm:

Hiệu quả chậm, cần thời gian để các vi sinh vật hoạt động.

Chi phí có thể cao hơn so với phân hóa học.

5. Tro trấu:

Đặc điểm: Tro trấu là sản phẩm phụ của quá trình đốt trấu, thường được sử dụng như phân bón cải tạo đất. Tro trấu chứa nhiều khoáng chất, đặc biệt là Kali và canxi.

Ưu điểm:

Cải thiện độ pH của đất (làm đất ít chua hơn).

Tăng khả năng giữ nước và cải tạo đất cát, đất bạc màu.

Nhược điểm:

Không cung cấp đủ dưỡng chất như phân hữu cơ hay phân hóa học.

Nếu sử dụng quá nhiều, có thể gây ảnh hưởng đến độ pH của đất.

6. Phân bón sinh học từ chế phẩm hữu cơ:

Đặc điểm: Đây là loại phân bón được sản xuất từ chế phẩm sinh học, chứa các vi sinh vật có lợi, giúp phân giải chất hữu cơ và cải tạo đất. Phân bón sinh học này giúp duy trì độ màu mỡ của đất và cải thiện chất lượng đất lâu dài.

Ưu điểm:

An toàn cho sức khỏe và môi trường, không gây ô nhiễm.

Tăng cường sức khỏe của cây trồng, giúp cây phát triển bền vững.

Nhược điểm:

Giá thành cao hơn phân hóa học.

Cần có thời gian để phân bón phát huy tác dụng.

Tóm lại:

Các loại phân bón như phân chuồng, phân xanh, phân NPK, phân vi sinh và tro trấu đều có vai trò quan trọng trong việc cải tạo đất và cung cấp dưỡng chất cho cây trồng. Tuy nhiên, việc lựa chọn và sử dụng phân bón cần phải phù hợp với từng loại cây trồng và điều kiện đất đai để đạt hiệu quả tốt nhất. Sử dụng phân bón hợp lý và kết hợp các phương pháp bón phân sẽ giúp đất trồng giữ được độ màu mỡ và cây trồng phát triển bền vững.

Tìm kiếm học tập môn Công nghệ10