1. SỰ HÌNH THÀNH VÀ TỒN TẠI CỦA TRẬT TỰ THẾ GIỚI HAI CỰC I-AN-TA.
CH: Trình bày quá trình hình thành của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
CH: Trình bày sự tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
2. NGUYÊN NHÂN, TÁC ĐỘNG CỦA SỰ SỤP ĐỔ TRẬT TỰ THẾ GIỚI HAI CỰC I-AN-TA.
CH: Nêu nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
CH: Phân tích tác động của sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta với tình hình thế giới.
LUYỆN TẬP
CH1: Trình bày ảnh hưởng của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta với thế giới (1945- 1991).
VẬN DỤNG
CH2: Làm sáng tỏ tác động của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đối với Việt Nam.
PHẦN II .Lời giải tham khảo
BÀI 2: TRẬT TỰ THẾ GIỚI TRONG CHIẾN TRANH LẠNH
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. SỰ HÌNH THÀNH VÀ TỒN TẠI CỦA TRẬT TỰ THẾ GIỚI HAI CỰC I-AN-TA
Câu hỏi 1: Trình bày quá trình hình thành của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Hoàn cảnh lịch sử: Vào cuối Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đồng minh (Liên Xô, Mỹ, Anh) nhận thấy cần thiết phải bàn thảo để tổ chức lại thế giới, đảm bảo trật tự sau chiến tranh và ngăn chặn những cuộc chiến tương tự.
Hội nghị I-an-ta (2/1945): Hội nghị diễn ra từ ngày 4 đến 11/2/1945 tại I-an-ta (Liên Xô) với sự tham gia của lãnh đạo ba cường quốc: I. Stalin (Liên Xô), F. Roosevelt (Mỹ), và W. Churchill (Anh). Nội dung chính của hội nghị gồm:Phân chia phạm vi ảnh hưởng: Liên Xô và Mỹ thỏa thuận phân chia thế giới thành hai khu vực ảnh hưởng.Giải quyết hậu chiến: Đưa ra các giải pháp đối với Đức, Nhật, Ý, và thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc.Quyền lợi tại châu Âu và châu Á: Liên Xô kiểm soát Đông Âu, Mỹ và Anh kiểm soát Tây Âu.Thành lập Liên Hợp Quốc: Nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
Kết quả: Hội nghị I-an-ta chính thức đặt nền móng cho Trật tự thế giới hai cực, với hai cực lớn là Liên Xô và Mỹ, mỗi bên có hệ tư tưởng và phạm vi ảnh hưởng riêng biệt.
Câu hỏi 2: Trình bày sự tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Trật tự thế giới hai cực I-an-ta tồn tại từ năm 1945 đến năm 1991.
Các giai đoạn chính:1945-1949: Hình thành trật tự với việc các nước xã hội chủ nghĩa ra đời và hình thành khối xã hội chủ nghĩa do Liên Xô dẫn đầu.
1949-1991: Chiến tranh Lạnh diễn ra gay gắt giữa hai cực Liên Xô (chủ nghĩa xã hội) và Mỹ (chủ nghĩa tư bản), với các cuộc đối đầu trên nhiều lĩnh vực: quân sự, kinh tế, chính trị.
Công cụ duy trì trật tự:Các khối quân sự: NATO (1949), Hiệp ước Warszawa (1955).Chiến tranh Lạnh và các cuộc xung đột khu vực như chiến tranh Triều Tiên, Việt Nam, Afghanistan.Chính sách ngăn chặn của Mỹ và đối trọng của Liên Xô.
2. NGUYÊN NHÂN, TÁC ĐỘNG CỦA SỰ SỤP ĐỔ TRẬT TỰ THẾ GIỚI HAI CỰC I-AN-TA
Câu hỏi 3: Nêu nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Nguyên nhân bên trong:Khủng hoảng kinh tế - chính trị của các nước trong phe xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là Liên Xô.Cải cách không hiệu quả tại Liên Xô, như chính sách perestroika và glasnost.Mâu thuẫn nội tại trong hệ thống xã hội chủ nghĩa.
Nguyên nhân bên ngoài:Mỹ và các nước phương Tây gia tăng áp lực kinh tế, quân sự đối với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.Các phong trào dân chủ và độc lập dân tộc trỗi dậy tại Đông Âu, dẫn đến sự sụp đổ của các chính quyền cộng sản tại đây.
Câu hỏi 4: Phân tích tác động của sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta với tình hình thế giới.
Tích cực:Kết thúc Chiến tranh Lạnh, thế giới giảm bớt nguy cơ chiến tranh hạt nhân.Các quốc gia độc lập có cơ hội phát triển trong môi trường hòa bình tương đối.Mở ra trật tự thế giới đa cực với sự vươn lên của các trung tâm quyền lực mới (EU, Trung Quốc, Ấn Độ)
Tiêu cực:Xung đột khu vực gia tăng, ví dụ tại Trung Đông, Nam Tư cũ, châu Phi.Mất cân bằng quyền lực toàn cầu khi Mỹ trở thành siêu cường duy nhất.Các vấn đề mới xuất hiện như khủng bố, biến đổi khí hậu, bất bình đẳng kinh tế toàn cầu.
LUYỆN TẬP
Câu hỏi 1: Trình bày ảnh hưởng của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta với thế giới (1945-1991).
Trật tự thế giới hai cực đã chia thế giới thành hai khối: tư bản chủ nghĩa do Mỹ lãnh đạo và xã hội chủ nghĩa do Liên Xô lãnh đạo.
Hình thành các tổ chức quốc tế và khu vực để phục vụ lợi ích của từng cực như NATO, SEATO, Hiệp ước Warszawa.
Chiến tranh Lạnh chi phối mọi khía cạnh của đời sống quốc tế:Kinh tế: Các khối kinh tế như CMEA, G7.Quân sự: Chạy đua vũ trang, phát triển vũ khí hạt nhân.Xung đột khu vực: Chiến tranh Triều Tiên, Việt Nam, Afghanistan.
Mặc dù đối đầu, cả hai cực đều tránh chiến tranh trực tiếp, nhờ đó hạn chế nguy cơ hủy diệt hạt nhân toàn cầu.
VẬN DỤNG
Câu hỏi 2: Làm sáng tỏ tác động của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đối với Việt Nam.
1945-1954:Trật tự hai cực khiến Việt Nam trở thành chiến trường của cuộc đối đầu giữa hai phe: khối xã hội chủ nghĩa ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trong khi Mỹ và phương Tây ủng hộ Pháp.Chiến thắng Điện Biên Phủ (1954) có ý nghĩa quan trọng trong việc phá vỡ âm mưu tái chiếm thuộc địa của thực dân Pháp.
1954-1975:Chiến tranh Việt Nam là điểm nóng trong Chiến tranh Lạnh, với Mỹ can thiệp mạnh mẽ và Liên Xô, Trung Quốc ủng hộ miền Bắc.Chiến thắng 1975 không chỉ là chiến thắng của dân tộc Việt Nam mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
Sau 1975:Việt Nam phải đối mặt với các chính sách cấm vận từ Mỹ và phương Tây.Trật tự hai cực sụp đổ (1991) mở ra cơ hội để Việt Nam bình thường hóa quan hệ với Mỹ (1995) và hội nhập quốc tế.
