Ai cũng muốn hướng đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Để đạt được điều đó, chúng ta cần tôn trọng và bảo vệ lẽ phải.
Em hãy kể tên những việc làm đúng, sai của học sinh trong việc thực hiện nội quy của trường học. Theo em, với những việc làm đúng, làm sai đó, chúng ta cần có thái độ như thế nào?
KHÁM PHÁ
1. Sự cần thiết phải bảo vệ lẽ phải.
Em hãy quan sát hình ảnh, đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi.
CHU VĂN AN VÀ THẤT TRĂM SỐ
Chu Văn An (1292 – 1370), người Thanh Đàm (nay là làng Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội), là nhà giáo, thầy thuốc, đại quan dưới triều Trần. Chu Văn An tỉnh cương nghị, thẳng thắn, sửa mình trong sạch, không cầu lợi lộc. Ông được vua Minh Tông mời làm Quốc Tử giám từ nghiệp, dạy thái tử học. Đến đời vua Dụ Tông, vua ham chơi, lười chính sự, quyền thần nhiều kẻ làm trái phép nước. Chu Văn An khuyên can nhưng vua không nghe, bèn dâng sớ xin chém bảy tên nịnh thần, đều là những kẻ quyền thế được vua yêu. Người bấy giờ gọi là "Thất trảm sớ.
Sau khi dâng “Thất trảm sớ" nhưng không được vua trả lời, Chu Văn An rời kinh thành về vùng đất Chi Linh (Hải Dương) mở trường tiếp tục dạy học. Dù ở xa, nhiều học trò cũ làm quan vẫn về thăm ông. Khi học trò về thăm, ai làm điều gì chưa đúng phép, ông vẫn nghiêm khắc dạy bảo. Điều này khiến học trò càng thêm kính mến.
(Theo Đại Việt sử ký toàn thư: Bản in Nội các quan bản – Mộc bản khắc năm Chính Hoà thứ 18 (1697), NXB Khoa học xã hội và Công ty Văn hoá Đông Á, 2010, quyền VII Đại Việt sử ký bản kí toàn thư, tr.300)
Câu hỏi:
a) Em hãy chỉ rõ hành động, việc làm, lời nói thể hiện việc bảo vệ lẽ phải của các nhân vật trong mỗi hình ảnh trên.
b) Em hãy cho biết tại sao thầy giáo Chu Văn An lại dâng "Thất trảm sớ". Theo em, việc làm đó có phải là bảo vệ lẽ phải không?
c) Em hiểu thế nào là bảo vệ lẽ phải? Vì sao chúng ta cần bảo vệ lẽ phải?
2. Thực hiện bảo vệ lẽ phải.
Em hãy đọc các trường hợp, tình huống và trả lời câu hỏi
Trường hợp. Vào năm 2020, khi tình hình dịch bệnh COVID-19 có những diễn biến phức tạp cả trong nước và trên thế giới, nhiều kẻ xấu đã lợi dụng mạng xã hội để tung tin bịa đặt về số lượng người bị nhiễm bệnh, thậm chí là những ca tử vong tại Việt Nam. Thấy nhiều bạn của mình chia sẻ tin tức sai lệch về tình hình dịch bệnh trên mạng xã hội, X nhắc nhở mọi người không nên chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng.
Tình huống 1. Phát hiện cửa hàng của bà K sử dụng các chất độc hại trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm, ảnh hưởng đến sức khoẻ của người tiêu dùng, bạn P định báo lên các cơ quan có thẩm quyền thì người thân khuyên không nên làm như vậy, vì việc đó không liên quan đến mình.
Tình huống 2. Biết bạn thân của mình dạo gần đây bỏ bê học tập, có lần còn bỏ tiết đi chơi nhưng H vẫn coi như không biết gì. Khi cô giáo chủ nhiệm hỏi về tình hình của bạn, H đã trả lời: “Em không biết ạ!”.
Câu hỏi:
a) Em hãy nhận xét cách ứng xử của các bạn học sinh trong mỗi trường hợp và tình huống trên.
b) Nếu là bạn của P và H, em sẽ làm gì để bảo vệ lẽ phải?
LUYỆN TẬP
CH 1: Em hãy kể những việc làm thể hiện việc bảo vệ lẽ phải trong gia đình, nhà trường và xã hội.
CH 2: Em đồng tình hay không đồng tình với việc làm nào dưới đây? Vì sao?
A. Thấy nhà hàng xóm tổ chức đánh bạc, anh S báo cáo với chính quyền.
B. Biết người thân tàng trữ ma tuý trái phép, chị H đã che giấu khi cơ quan công an đến điều tra.
C. Biết cửa hàng của bà X thường xuyên cân hàng thiếu cho khách, chị P đã nhắc nhở bà X.
D. Biết ngày mai là thi cuối kì, D không ôn bài mà chuẩn bị tài liệu dễ mang vào phòng thi.
CH 3: Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi
a. Gần đây; H thường bỏ tiết để đi chơi điện tử. Nhiều lần, H rủ bạn thân là K đi cùng nhưng K không đi. K khuyên bạn không nên bỏ học và chơi các trò chơi điện tử bạo lực nhưng H không nghe.
Em hãy nhận xét việc làm của các bạn học sinh trên. Nếu chứng kiến việc làm của H, em sẽ khuyên H như thế nào?
b. Hàng xóm nhà T thường gây ồn ào, to tiếng, ảnh hưởng đến cuộc sống của gia đình T và mọi người xung quanh. Bố mẹ của T không dám góp ý vì sợ mất lòng.
Nếu là T, em sẽ làm gì?
VẬN DỤNG
CH 1:Em hãy sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ nói về việc bảo vệ lẽ phải và chia sẻ ý nghĩa của mỗi câu ca dao, tục ngữ đó.
CH 2:Em hãy vẽ một bức tranh hoặc xây dựng tiểu phẩm theo chủ đề: Bảo vệ lẽ phải.
PHẦN II: LỜI GIẢI
MỞ ĐẦU
Ai cũng muốn hướng đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Để đạt được điều đó, chúng ta cần tôn trọng và bảo vệ lẽ phải.
Hãy kể tên những công việc đúng, sai của sinh viên trong công việc thực hiện nội quy của trường học. Theo em, với những công việc đúng, làm sai đó, chúng ta cần có thái độ như thế nào?
Việc làm đúng của sinh viên trong công việc thực hiện nội quy trường học bao gồm các hoạt động như: đi học đúng giờ, Tặng thủ quy định về trang phục, làm bài tập đầy đủ và giờ, tham gia các hoạt động của trường lớp một cách túc túc, giữ võ sinh chung và tôn trọng thầy cô, các bạn. Những hành động này có thể thể hiện sự tôn trọng nội quy, sự nghiêm túc và trách nhiệm trong công việc học tập cũng như trong các mối quan hệ tại trường học.
Ngược lại, những công việc sai lầm của sinh viên có thể là: đi học chậm, sử dụng điện thoại trong lớp học, làm mất trật tự trong lớp học, không làm bài tập về nhà, sử dụng đồ vật của trường vào những công việc không được phép, không có quy định về trang phục hoặc đi vào các phòng học mà học sinh không cho phép. Những hành động này không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn tác động đến môi trường học tập chung của cả lớp, ảnh hưởng đến sự phát triển của từng cá nhân trong môi trường giáo dục.
Với những công việc đúng đắn, chúng tôi cần duy trì và phát huy để làm gương cho bạn bè. Ngoài những công việc sai trái, chúng ta cần phải xác định rõ ràng về sai sót của mình, sửa chữa kịp thời và không tái phạm. Thái độ cần thiết là nhận thức đúng đắn về hành động của mình, luôn trung thực trong công việc nhận lỗi và học hỏi từ những sai sót để không phạm phải trong tương lai.
KHÁM PHÁ
1. Sự cần thiết phải bảo vệ phải.
a) Hãy chỉ định hành động, công việc, lời nói có thể thực hiện công việc bảo vệ phải có của các nhân vật trong mỗi hình ảnh trên.
Hình 1: Tuyên truyền mọi người chấp hành quy định về một toàn giao thông, đây là hành động bảo vệ phải vì nó liên quan đến sự an toàn và tính mạng của con người, giúp mọi người tận dụng luật giao thông , giữ trật tự xã hội.
Hình 2: "Sao bạn không liên hệ với cơ quan điều tra để cung cấp thông tin về dịch vụ tai nạn giao thông mà bạn chứng kiến hôm nay qua?" Đây là lời nói có thể hiện sự bảo vệ lẽ phải, vì việc cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng sẽ giúp giải quyết công việc một cách minh bạch và đúng đắn, đảm bảo sự công bằng.
b) Thầy giáo Chu Văn An dâng "Thất trảm sớ" bởi vì chứng kiến cảnh vua ham chơi, lười chính sự, quyền thần nhiều kẻ làm trái phép nước, ông khuyên can vua nhưng vua không nghệ.
Công việc của Chu Văn An là hành động bảo vệ phải. Chu Văn An không thể đứng im khi thấy những kẻ quyền thế hành hành, làm trái phép nước. Ông đã dâng "Thất trảm sớ" để cảnh báo nhà vua về những nguy hiểm của việc làm sai trái, đồng thời có thể hiện thực trung thực và lòng yêu nước.
c) Bảo vệ phải được công nhận, hỗ trợ, theo dõi và bảo vệ đúng đắn. Chúng ta cần bảo vệ phải vì bảo vệ phải giúp người có cách xử lý phù hợp; làm lành các mối quan hệ xã hội; góp phần cung cấp xã hội ổn định và phát triển.
Bảo vệ có thể phải giúp duy trì công việc, tạo ra công cụ trong xã hội. Khi mọi người góp theo và bảo vệ phải, sẽ tạo ra một môi trường xã hội lành mạnh, nơi mọi người có thể sống và làm việc trong sự tôn trọng, công bằng, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội hội.
2. Thực hiện bảo vệ phải.
a) Hãy thử nhận xét cách xử lý của các bạn học sinh trong từng trường hợp và tình huống trên.
Trường hợp 1: Việc làm của bạn X là đúng vì bạn đã nhắc nhở mọi người không chia sẻ thông tin sai lệch về tình hình dịch bệnh, giúp bảo vệ sự thật và bảo vệ cộng đồng khỏi thông tin sai lệch. Tuy nhiên, nếu P nghe theo lời người thân và không báo cáo việc sử dụng chất độc hại trong thực phẩm thì hành động của P sẽ sai, bởi việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng là trách nhiệm của mỗi người.
Tình huống 2: Việc làm của H là sai. Khi thấy bạn bỏ bê học tập và vi phạm nội quy trường lớp mà không lên tiếng can ngăn, H đã không bảo vệ đúng. Việc im lặng khi cô giáo hỏi về bạn cũng là một hành động sai. Trong trường hợp này, H cần phải khuyên bạn sửa đổi hành vi và nói thật với cô giáo.
b) Nếu bạn là P và H, em sẽ làm gì để bảo vệ lẽ phải?
Nếu là bạn của P, em sẽ khuyên P báo cáo tình trạng vi phạm về chất độc hại trong sản phẩm để bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng. Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H nói thật với cô giáo và khuyên bạn nên chú ý học tập, cải thiện hành vi để không vi phạm nội quy.
LUYỆN TẬP
CH 1: Hãy kể những công việc có thể làm bảo vệ lẽ phải trong gia đình, nhà trường và xã hội.
Trong gia đình, bảo vệ lẽ phải có thể là lời nhắc nhở anh chị em không làm điều trái trái, giúp đỡ cha mẹ khi họ cần, tôn trọng người lớn tuổi và làm bổn phận của mình. Trong nhà, bảo vệ lẽ phải là một phần của quy định, giúp bạn giúp đỡ bạn bè khi họ gặp khó khăn, không gian nan trong học tập và luôn xử lý chuẩn mực. Trong xã hội, người bảo vệ có thể phải là người tố cáo hành vi vi phạm pháp luật, giúp đỡ những người cần giúp đỡ và không tham gia vào những công việc sai trái.
CH 2: Em đồng tình hay không đồng tình với công việc nào dưới đây? Vì sao?
A. Tìm nhà hàng xóm tổ chức đánh bạc, anh S báo cáo chính quyền. Đồng thời, tình trạng đánh bạc là hành vi vi phạm pháp luật, cần phải được lặp lại để bảo vệ công bằng.
B. Biết người bảo quản ma linh trái phép, chị H đã che giấu khi cơ quan công an đến điều tra. Không đồng ý vì công việc này tiếp tục cho phép hành vi phạm pháp, ảnh hưởng đến xã hội.
C. Biết cửa hàng của bà X thường xuyên cân hàng thiếu cho khách, chị P đã nhắc nhở bà X. Đồng tình vì nhắc nhở là hành động bảo vệ phải và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
D. Biết ngày mai là kỳ cuối kỳ, D không ôn bài mà chuẩn bị tài liệu dễ dàng mang vào phòng này. Không đồng tình vì đây là hành vi gian nan, không tôn trọng phải.
CH 3: Hãy đọc các vấn đề dưới đây và trả lời câu hỏi
Một. Công việc của H là vi phạm nội quy học sinh, hơn nữa lại làm bạn khác cùng tham gia. Công việc của K là đúng, là tôn trọng phải, ép thủ và chấp hành nghiêm chỉnh nội quy học sinh. Nếu bằng chứng kiến trúc của H, em sẽ nói chuyện với cô giáo chủ hoặc phụ huynh bạn sống để khuyên bạn.
b. Nếu là T, em sẽ gợi ý trực tiếp tiếp với hàng xóm nếu không giải quyết được em sẽ thông báo với chính quyền địa phương.
VẬN DỤNG
CH 1:
"Vàng thật không sợ lửa": Đề cao sự trung thực của con người, Khuyên chúng ta sống thật và ngay thẳng.
"Nói phải cải cũng nghe": Nói phải, đúng lý lẽ thì ai cũng chấp nhận.
“Khôn tạo qua lẽ, khỏe ý qua lời”: Lời khuyên trong mọi trường hợp chỉ nên phân tích phải chăng, chứ không nên dùng bánh khoé hay vũ lực.
“Dù ai nói ngả nghiêng, xin ta vẫn vững như kiềng ba chân”: Kiên định, giữ vững lập trường, tinh thần không bị lung lay trước lời nói của người khác. Đồng thời, hãy quyết tâm theo đuổi những mục tiêu mà thân máy đã đặt ra.
CH 2: (*) Tham khảo tiểu phẩm: Trung thực trong học tập.
[Giờ ra chơi tiết 3]
Nam (lớp trưởng): Long ơi, cậu làm bài tập về nhà chưa? Mà tuần này cậu mắc 2 lỗi đi học muộn rồi đó, Long chú ý lần sau đi học sớm hơn nhé.
Long: Thôi chết, tối qua mải xem phim, tớ quên làm bài tập về nhà mất rồi. Còn chuyện đi muộn ấy, cậu thông cảm cho tớ đi, mùa đông lạnh thế này, nhà tớ lại xa nữa.
Nam: Nhà cậu cách trường có mấy bước chân mà kêu xa.
Long: Ầy, mấy bước cũng là xa rồi. Thôi, lát vào giờ sinh hoạt lớp, cậu báo cáo với cô là tớ làm bài tập rồi được không? Cũng báo cáo với cô là tớ đi muộn có 1 lần thôi nhé.
Nam: Không được đâu, cô phát hiện ra, cô sẽ trách tớ vì không hoàn thành nhiệm vụ đó.
Long: Ôi, cậu là học sinh ngoan lại học giỏi nhất lớp, cậu báo cáo thế nào cô cũng tin, cô không kiểm tra lại đâu mà lo. Cậu giúp tớ với nhé, tớ năn nỉ cậu đấy. Cậu giúp tớ xong cuối giờ tớ mời cậu đi ăn nhé!
Nam: Long ơi, tớ không thể giúp cậu được đâu. Khi phạm lỗi sai, tớ nghĩ cậu nên dũng cảm nhận khuyết điểm và sửa chữa, chứ không thể nhờ người khác bao che cho mình được.
Long: Gì mà khó tính thế, tớ nhận khuyết điểm với cậu, lần sau tớ hứa sẽ chăm ngoan, đi học sớm, được chưa nào! Thôi, bạn bè với nhau, cậu lại nỡ để tớ bị cô giáo trách sao?
Nam: Cậu nên nhận khuyết điểm với cô chủ nhiệm và nên chú tâm sửa đổi những khuyết điểm ấy. Cô Mai rất hiền và yêu thương chúng ta, cô sẽ không trách phạt khi cậu đã dũng cảm nhận lỗi đâu. Tớ được cô và các bạn tin tưởng vì tớ luôn hoàn thành đúng nhiệm vụ của mình, nên tớ không thể bao che giúp cậu được. Nếu giúp cậu thì tớ sẽ khiến cô giáo và các bạn buồn, thất vọng về mình!
Long: Ừ, tớ hiểu rồi! Lát tớ sẽ nhận lỗi và mong cô tha thứ, tớ cũng cảm ơn cậu vì đã giúp tớ nhận ra được nhiều điều!
