BÀI 30. KHAI THÁC THẾ MẠNH ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở TÂY NGUYÊN
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Tây Nguyên là địa bàn cư trú của nhiều thành phần dân tộc. Vùng có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng đối với cả nước. Tây Nguyên có vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và đặc điểm dân số như thế nào? Vùng có các thế mạnh gì để phát triển kinh tế và việc khai thác các thế mạnh đó ra sao?
I. KHÁI QUÁT
CH: Dựa vào hình 30.1 và thông tin trong bài, hãy:
- Trình bày vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ của Tây Nguyên.
- Nêu một số đặc điểm về dân số của vùng.
II. THẾ MẠNH, HẠN CHẾ VÀ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ
CH1: Dựa vào các hình 30.1, 30.2 và thông tin trong bài, hãy:
- Phân tích thế mạnh và hạn chế đối với phát triển cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên.
- Trình bày tình hình phát triển và phân bố cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên.
CH2: Dựa vào các hình 30.1, 30.2 và thông tin trong bài, hãy:
- Phân tích thế mạnh và hạn chế đối với phát triển thuỷ điện, khai thác khoáng sản ở Tây Nguyên.
- Trình bày tình hình phát triển thuỷ điện, khai thác khoáng sản ở Tây Nguyên.
CH3: Dựa vào các hình 30.1, 30.2 và thông tin trong bài, hãy:
- Phân tích thế mạnh và hạn chế đối với phát triển lâm nghiệp ở Tây Nguyên.
- Trình bày hoạt động lâm nghiệp và bảo vệ rừng ở Tây Nguyên.
CH4: Dựa vào các hình 30.1, 30.2 và thông tin trong bài, hãy:
- Phân tích thế mạnh và hạn chế đối với phát triển du lịch ở Tây Nguyên.
- Trình bày tình hình phát triển du lịch ở Tây Nguyên.
LUYỆN TẬP
CH: Dựa vào hình 30.1, kể tên các vườn quốc gia và các khu dự trữ sinh quyển thế giới của Tây Nguyên. Phân tích vai trò của tài nguyên rừng đối với phát triển lâm nghiệp và du lịch ở Tây Nguyên.
VẬN DỤNG
CH: Sưu tầm thông tin và hình ảnh về Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên hoặc Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông.
PHẦN II .Lời giải tham khảo
Tây Nguyên là một vùng lãnh thổ đặc biệt quan trọng của Việt Nam cả về mặt kinh tế, chính trị và an ninh quốc phòng. Việc khai thác hợp lý các thế mạnh của vùng không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn bảo vệ vùng lãnh thổ chiến lược này. Dưới đây là lời giải chi tiết cho các câu hỏi trong bài học 30 về khai thác thế mạnh để phát triển kinh tế ở Tây Nguyên.
MỞ ĐẦU Câu hỏi đặt ra là: Tây Nguyên có vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ và đặc điểm dân số như thế nào? Vùng có các thế mạnh gì để phát triển kinh tế và việc khai thác các thế mạnh đó ra sao? Tây Nguyên có vai trò quan trọng về địa lý và kinh tế, bao gồm các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng, với địa hình chủ yếu là cao nguyên rộng lớn, đất đỏ bazan phì nhiêu và khí hậu nhiệt đới gió mùa. Đây là vùng đất cư trú của nhiều dân tộc thiểu số, tạo nên bản sắc văn hóa đa dạng và độc đáo. Các thế mạnh lớn của Tây Nguyên là trồng cây công nghiệp lâu năm (cà phê, cao su, hồ tiêu), phát triển thủy điện nhờ hệ thống sông ngòi dày đặc và du lịch nhờ các cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, văn hóa truyền thống độc đáo.
I. KHÁI QUÁT
Trình bày vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ của Tây Nguyên: Tây Nguyên nằm ở phía Tây Nam của miền Trung Việt Nam, giáp với Lào và Campuchia. Vị trí này rất thuận lợi cho việc phát triển kinh tế và giao thương quốc tế, đồng thời có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền biên giới. Về phạm vi lãnh thổ, Tây Nguyên gồm 5 tỉnh và có diện tích khoảng 54.474 km², là vùng đất có diện tích lớn thứ hai trong các vùng kinh tế của Việt Nam.
Đặc điểm về dân số của vùng: Tây Nguyên là nơi sinh sống của khoảng 6 triệu người, trong đó có sự hiện diện của nhiều dân tộc thiểu số như Ê-đê, Ba Na, Gia Rai, K'ho... Điều này làm nên sự đa dạng trong văn hóa và phong tục tập quán, đồng thời cũng là một yếu tố quan trọng cho sự phát triển du lịch văn hóa.
II. THẾ MẠNH, HẠN CHẾ VÀ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ
CH1: Về phát triển cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên: Thế mạnh của Tây Nguyên là đất đỏ bazan phì nhiêu, thích hợp cho việc trồng các loại cây công nghiệp lâu năm như cà phê, cao su, hồ tiêu và chè. Khí hậu phân chia thành hai mùa rõ rệt, mùa khô thuận lợi cho thu hoạch và mùa mưa hỗ trợ quá trình sinh trưởng của cây. Tuy nhiên, hạn chế lớn là sự biến đổi khí hậu và tình trạng thiếu nước trong mùa khô kéo dài, làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng giao thông và chế biến sau thu hoạch còn hạn chế. Về tình hình phát triển, Tây Nguyên là vùng sản xuất cà phê lớn nhất cả nước, góp phần vào việc đưa Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu cà phê hàng đầu thế giới.
CH2: Về phát triển thủy điện và khai thác khoáng sản: Tây Nguyên có hệ thống sông lớn như sông Sê San, Sêrêpôk, Krông Ana... cung cấp tiềm năng lớn cho phát triển thủy điện. Các công trình như Thủy điện Yaly và Thủy điện Buôn Kuốp đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho cả vùng Tây Nguyên và miền Trung. Tuy nhiên, việc phát triển thủy điện cũng đi kèm với nguy cơ suy giảm tài nguyên nước và tác động đến môi trường sinh thái. Trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, Tây Nguyên có bauxite - nguyên liệu sản xuất nhôm - lớn nhất cả nước, nhưng công nghệ khai thác chưa tiên tiến, ảnh hưởng đến môi trường và đời sống người dân.
CH3: Về lâm nghiệp: Thế mạnh của Tây Nguyên là diện tích rừng lớn, với nhiều loại gỗ quý và động thực vật đa dạng. Tuy nhiên, tình trạng khai thác rừng bừa bãi và cháy rừng vẫn là hạn chế lớn. Hiện nay, các hoạt động lâm nghiệp ở Tây Nguyên tập trung vào việc tái sinh rừng, bảo vệ các khu rừng đặc dụng như Vườn Quốc gia Yok Đôn, Vườn Quốc gia Chư Yang Sin... Chính sách bảo vệ rừng cũng đang được tăng cường để giữ gìn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học.
CH4: Về phát triển du lịch: Thế mạnh du lịch ở Tây Nguyên bao gồm cảnh quan thiên nhiên đẹp như hồ Lắk, thác Dray Nur, cao nguyên M’Đrắk và các khu bảo tồn thiên nhiên. Tây Nguyên cũng nổi tiếng với Không gian văn hóa Cồng chiêng được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, hạn chế là cơ sở hạ tầng du lịch còn yếu, thiếu các dịch vụ hỗ trợ và quảng bá chưa hiệu quả. Hiện nay, các lễ hội truyền thống, du lịch cộng đồng và các hoạt động thám hiểm rừng đang dần thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước.
LUYỆN TẬP Dựa vào hình 30.1, các vườn quốc gia lớn ở Tây Nguyên gồm Vườn Quốc gia Yok Đôn, Chư Yang Sin, Kon Ka Kinh, Bidoup - Núi Bà và khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng. Vai trò của tài nguyên rừng không chỉ giúp phát triển lâm nghiệp bền vững mà còn là điểm đến du lịch sinh thái quan trọng, thu hút du khách và đóng góp vào phát triển kinh tế.
VẬN DỤNG Về Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, đây là một di sản phi vật thể nổi tiếng thể hiện tâm hồn, tín ngưỡng và đời sống của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Không gian văn hóa này thường xuất hiện trong các lễ hội, nghi lễ cộng đồng và là biểu tượng đặc trưng của nền văn hóa Tây Nguyên. Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông là một địa điểm du lịch độc đáo với cảnh quan núi lửa, thác nước và hang động, góp phần làm phong phú thêm tiềm năng phát triển du lịch của vùng
