Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá là một trong những thành tựu nổi bật của nước ta trong công cuộc đổi mới đất nước. Quá trình chuyển dịch này góp phần phát huy tiềm năng và lợi thế của các ngành kinh tế, thành phần kinh tế và vùng lãnh thổ. Vậy, tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta đang diễn ra như thế nào?
I. Ý NGHĨA CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở NƯỚC TA
CH: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.
II. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
CH1: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh sự chuyển dịch cơ cấu theo kinh tế của nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
CH2: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở nước ta.
CH3: Dựa vào hình 11 và thông tin trong bài, hãy:
- Chứng minh cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế nước ta đang có sự chuyển dịch.
- Trình bày vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế nước ta hiện nay.
CH4: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ nước ta.
LUYỆN TẬP
CH: Dựa vào bảng 11.1, vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu GDP phân theo ngành kinh tế ở nước ta, năm 2010 và 2021. Rút ra nhận xét.
VẬN DỤNG
CH: Sưu tầm thông tin và tìm hiểu xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế tại địa phương em sinh sống.
PHẦN II .Lời giải tham khảo
BÀI 11. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
MỞ ĐẦU
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa là một trong những thành tựu nổi bật của nước ta trong công cuộc đổi mới đất nước. Quá trình chuyển dịch này góp phần phát huy tiềm năng và lợi thế của các ngành kinh tế, thành phần kinh tế và vùng lãnh thổ. Vậy, tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta đang diễn ra như thế nào?
I. Ý NGHĨA CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở NƯỚC TA
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.
Trả lời: Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta có ý nghĩa rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Trước hết, nó góp phần phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế sẵn có của từng ngành kinh tế, từng thành phần kinh tế và từng vùng lãnh thổ. Quá trình chuyển dịch này còn là nhân tố thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo việc làm và cải thiện thu nhập cho người dân. Ngoài ra, nó còn góp phần làm cho nền kinh tế trở nên năng động, giảm sự phụ thuộc vào các ngành kinh tế truyền thống, từ đó từng bước hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới.
II. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
Câu hỏi 1: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Trả lời: Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa được thể hiện ở các điểm sau:
Tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ tăng: Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP giảm dần, nhường chỗ cho sự gia tăng của các khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Đây là đặc điểm cơ bản của quá trình công nghiệp hóa.
Phát triển các ngành công nghệ cao: Nhiều ngành công nghiệp hiện đại như công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghệ thông tin, viễn thông đang được đầu tư và phát triển mạnh mẽ.
Ứng dụng khoa học - công nghệ: Quá trình sản xuất và kinh doanh ở các ngành kinh tế đều ứng dụng khoa học - công nghệ, góp phần nâng cao hiệu quả lao động.
Câu hỏi 2: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở nước ta.
Trả lời: Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở nước ta thể hiện qua:
Khu vực nông - lâm - ngư nghiệp giảm tỷ trọng: Tỷ trọng của khu vực này giảm trong tổng GDP từ 20,6% (năm 2010) xuống còn 14,2% (năm 2021). Nguyên nhân là do quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa nông nghiệp, ứng dụng khoa học kỹ thuật và giảm bớt lao động trong ngành này.
Khu vực công nghiệp - xây dựng tăng tỷ trọng: Khu vực này tăng từ 38,2% (năm 2010) lên 43,2% (năm 2021). Điều này phản ánh xu thế đầu tư mạnh mẽ vào công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng cơ sở hạ tầng.
Khu vực dịch vụ tăng tỷ trọng: Ngành dịch vụ tăng từ 41,2% (năm 2010) lên 42,6% (năm 2021), cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của các ngành thương mại, du lịch, tài chính và logistics trong nền kinh tế.
Câu hỏi 3: Dựa vào hình 11 và thông tin trong bài, hãy:
Chứng minh cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế nước ta đang có sự chuyển dịch.
Trình bày vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế nước ta hiện nay.
Trả lời:
Chứng minh: Cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế của nước ta đang có sự chuyển dịch rõ rệt:
Kinh tế Nhà nước giảm tỷ trọng trong GDP nhưng vẫn giữ vai trò chủ đạo trong các lĩnh vực trọng yếu như năng lượng, quốc phòng, an ninh.Kinh tế ngoài Nhà nước (bao gồm tư nhân và cá thể) tăng mạnh, trở thành động lực chính của nền kinh tế nhờ khả năng thu hút vốn đầu tư và tạo việc làm.Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tăng nhanh, đóng góp quan trọng vào xuất khẩu và chuyển giao công nghệ hiện đại.
Vai trò:
Kinh tế Nhà nước: Bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, quản lý và điều hành vĩ mô.Kinh tế ngoài Nhà nước: Tạo việc làm, thúc đẩy sản xuất hàng hóa và tiêu dùng nội địa.Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: Thúc đẩy hội nhập quốc tế, tăng cường xuất khẩu, và hiện đại hóa công nghệ sản xuất.
Câu hỏi 4: Dựa vào thông tin trong bài, hãy chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ nước ta.
Trả lời: Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ ở nước ta được thể hiện rõ qua:
Phát triển các vùng kinh tế trọng điểm: Các vùng kinh tế trọng điểm (như Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ) đã thu hút nhiều dự án công nghiệp, dịch vụ quy mô lớn, trở thành động lực tăng trưởng của cả nước.
Phát triển đô thị và khu công nghiệp: Các khu công nghiệp, khu chế xuất được xây dựng tập trung gần các thành phố lớn, hình thành các trung tâm công nghiệp và dịch vụ hiện đại.
Hướng ra biển và quốc tế hóa: Các tỉnh ven biển đầu tư mạnh vào kinh tế biển, cảng biển và du lịch biển, tạo sự phát triển cân đối hơn giữa các vùng lãnh thổ.
Nguyên nhân của sự chuyển dịch này là nhờ chính sách đầu tư đúng hướng, phát huy lợi thế so sánh của từng vùng và xu thế hội nhập quốc tế.
LUYỆN TẬP
Câu hỏi: Dựa vào bảng 11.1, vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu GDP phân theo ngành kinh tế ở nước ta, năm 2010 và 2021. Rút ra nhận xét.
Trả lời:
Vẽ biểu đồ: Biểu đồ tròn thể hiện cơ cấu GDP của ba khu vực kinh tế (nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp - xây dựng, dịch vụ) năm 2010 và 2021.
Nhận xét:Tỷ trọng khu vực nông - lâm - ngư nghiệp giảm rõ rệt.Khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ tăng tỷ trọng, phản ánh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
VẬN DỤNG
Câu hỏi: Sưu tầm thông tin và tìm hiểu xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế tại địa phương em sinh sống.
Trả lời: Học sinh tìm kiếm thông tin từ các nguồn địa phương như báo đài, báo cáo kinh tế - xã hội của tỉnh hoặc thành phố. Tập trung vào các điểm sau:
Sự phát triển của các khu công nghiệp, khu kinh tế tại địa phương.
Tình hình phát triển của các thành phần kinh tế Nhà nước, tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài.
Xu hướng chuyển dịch lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.
