BÀI 4. NHÂN GIỐNG CÂY TRỒNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GIÂM CÀNH
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. Khái niệm giâm cành
CH1: Quan sát hình 4.1 và cho biết bộ phận nào của cây được sử dụng làm nguyên liệu nhân giống?
CH2: Cây tạo ra bằng phương pháp giâm cành có ưu điểm gì so với cây được nhân giống từ hạt?
CH3: Các loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành ở hình 4.2 có những đặc điểm gì?
CH4: Hãy kể thêm những loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành.
2. Quy trình nhân giống cây trồng bằng phương pháp giâm cành
CH1: Hãy sắp xếp các công việc nhân giống cây trồng ở Hình 4.3 theo thứ tự phù hợp
CH2: Vì sao đoạn cành giâm nên cắt vát và tỉa bớt lá?
CH3: Cho biết ưu điểm và nhược điểm của từng cách cắm cành giâm vào giá thể.
CH4: Hãy cho biết mỗi công việc ở Hình 4.3 tương ứng với bước nào trong quy trình giâm cành.
CH5: Em hãy thực hiện theo quy trình đã học để nhân giống cây rau muốn bằng phương pháp giâm cành
LUYỆN TẬP
CH1: Quan sát Hình 4.4 và trả lời các câu hỏi sau:
a. Hình a, b hay c mô tả phương pháp giâm cành?
b. Phương pháp giâm cành khác với phương pháp còn lại như thế nào?
CH2: Thân cây sắn sau khi thu hoạch sẽ được cắt thành các đoạn ngắn để làm giống cho vụ tiếp theo. Đoạn thân sắn nào trong Hình 4.5 đạt yêu cầu kĩ thuật làm cành giâm? Vì sao?
VẬN DỤNG
CH1: Em hãy chọn một loại rau mà gia đình em thường sử dụng và nhân giống cây rau này bằng phương pháp giâm cành. Ghi nhận lại quá trình phát triển của cây từ khi giảm đến khi cây có 3 chồi non.
PHẦN II: LỜI GIẢI THAM KHẢO
1. Khái niệm giâm cành
CH1: Quan sát hình 4.1 và cho biết bộ phận nào của cây được sử dụng làm nguyên liệu nhân giống?
Giâm cành là một phương pháp nhân giống vô tính, trong đó một phần của cây, thường là đoạn cành, được cắt ra và đem trồng vào đất để phát triển thành cây con mới. Bộ phận của cây được sử dụng làm nguyên liệu nhân giống là cành non hoặc đoạn thân có khả năng phát triển rễ và sinh trưởng thành cây mới. Cành giâm thường được chọn từ những cây khỏe mạnh, không có bệnh tật, với chiều dài và độ tuổi phù hợp để đảm bảo khả năng sinh trưởng tốt nhất.
CH2: Cây tạo ra bằng phương pháp giâm cành có ưu điểm gì so với cây được nhân giống từ hạt?
Cây tạo ra bằng phương pháp giâm cành có một số ưu điểm rõ rệt so với cây nhân giống từ hạt. Một trong những ưu điểm lớn nhất là cây giâm cành giữ nguyên được đặc tính di truyền của cây mẹ. Điều này có nghĩa là nếu cây mẹ có đặc điểm tốt như năng suất cao, chất lượng quả tốt hoặc khả năng kháng bệnh tốt, cây con cũng sẽ có những đặc điểm tương tự. Hơn nữa, quá trình giâm cành cho kết quả nhanh hơn, vì cành giâm sẽ phát triển nhanh chóng thành cây con, trong khi cây nhân giống từ hạt cần thời gian dài để nảy mầm và phát triển. Cây giâm cành còn có thể phát triển tốt hơn, ít bị chết do điều kiện môi trường và dễ dàng kiểm soát được các yếu tố như độ ẩm và nhiệt độ.
CH3: Các loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành ở hình 4.2 có những đặc điểm gì?
Các loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành thường có những đặc điểm đặc trưng như khả năng phát triển rễ mạnh mẽ và dễ dàng khi được cắt từ cây mẹ. Cây giâm cành thường có cành hoặc thân mềm, không quá già cũng không quá non, vì cành quá non sẽ dễ bị thối và cành quá già sẽ khó phát triển rễ. Các cây như mâm xôi, ổi, dưa hấu, và các loại hoa như hoa hồng hay hoa cúc thường dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành do chúng có khả năng ra rễ mạnh mẽ và không cần chăm sóc quá phức tạp.
CH4: Hãy kể thêm những loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành.
Ngoài các cây đã được nhắc đến trong hình 4.2, còn rất nhiều loại cây dễ nhân giống bằng phương pháp giâm cành, chẳng hạn như cây táo, bưởi, cam, dâu tây, thảo mộc như rau húng quế, húng chanh, hay cây hoa lan. Đặc điểm chung của những cây này là chúng có khả năng ra rễ mạnh khi được giâm cành và không đòi hỏi quá nhiều điều kiện phức tạp trong quá trình giâm.
2. Quy trình nhân giống cây trồng bằng phương pháp giâm cành
CH1: Hãy sắp xếp các công việc nhân giống cây trồng ở Hình 4.3 theo thứ tự phù hợp.
Quy trình giâm cành được thực hiện theo các bước sau: đầu tiên, cần chọn cành giống từ cây mẹ, sau đó cắt đoạn cành sao cho có chiều dài và độ tuổi thích hợp. Tiếp theo, cành giâm sẽ được tỉa bớt lá và cắt vát để tăng khả năng ra rễ. Sau khi xử lý, cành sẽ được cắm vào giá thể (đất hoặc cát) để phát triển. Cuối cùng, cành giâm cần được tưới nước đều đặn và theo dõi sự phát triển của cây con.
CH2: Vì sao đoạn cành giâm nên cắt vát và tỉa bớt lá?
Đoạn cành giâm nên cắt vát và tỉa bớt lá vì những lý do sau: cắt vát giúp tăng diện tích tiếp xúc giữa cành giâm và giá thể, từ đó giúp cành ra rễ nhanh hơn. Cắt vát cũng giúp giảm thiểu sự mất nước qua bề mặt cành, đặc biệt là khi cành chưa ra rễ. Tỉa bớt lá giúp giảm thiểu sự bay hơi nước từ lá, giúp cành giâm không bị mất nước quá nhiều trong thời gian đầu, khi chưa phát triển rễ.
CH3: Cho biết ưu điểm và nhược điểm của từng cách cắm cành giâm vào giá thể.
Có một số cách cắm cành giâm vào giá thể, bao gồm việc cắm thẳng đứng hoặc nghiêng. Cách cắm thẳng đứng giúp cây dễ dàng phát triển rễ trực tiếp xuống đất, tuy nhiên có thể gặp phải khó khăn khi giá thể không đủ độ tơi xốp để hỗ trợ cây phát triển. Cách cắm nghiêng giúp rễ phát triển mạnh hơn vì cành tiếp xúc với giá thể nhiều hơn, nhưng có thể khiến cành giâm dễ bị nghiêng và không ổn định trong giai đoạn đầu. Cả hai cách đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng, và việc chọn phương pháp nào phụ thuộc vào loại cây trồng và điều kiện thực tế.
CH4: Hãy cho biết mỗi công việc ở Hình 4.3 tương ứng với bước nào trong quy trình giâm cành.
Mỗi công việc trong hình 4.3 có một bước cụ thể trong quy trình giâm cành. Cắt cành giống từ cây mẹ là bước đầu tiên, chuẩn bị giá thể và xử lý cành giống là bước tiếp theo. Sau đó, cành giâm được cắm vào giá thể và chăm sóc bằng cách giữ độ ẩm cho cây. Cuối cùng, khi cành giâm đã ra rễ và phát triển tốt, chúng sẽ được chuyển sang các điều kiện môi trường khác hoặc trồng ở đất vườn.
CH5: Em hãy thực hiện theo quy trình đã học để nhân giống cây rau muốn bằng phương pháp giâm cành.
Để thực hiện quy trình nhân giống cây rau muốn bằng phương pháp giâm cành, đầu tiên bạn cần chuẩn bị cành rau muốn có chiều dài thích hợp, tỉa bớt lá và cắt vát phần đầu cành. Sau đó, bạn chuẩn bị giá thể (đất hoặc cát) để cắm cành giâm. Sau khi cắm cành vào giá thể, bạn cần tưới nước đều đặn và giữ độ ẩm cho cành giâm. Theo dõi sự phát triển của cành giâm hàng ngày và sau một thời gian, bạn sẽ thấy cành giâm bắt đầu ra rễ và phát triển thành cây con.
LUYỆN TẬP
CH1: Quan sát Hình 4.4 và trả lời các câu hỏi sau:
a. Hình a, b hay c mô tả phương pháp giâm cành?
Để trả lời câu hỏi này, bạn cần xác định hình ảnh nào trong ba hình vẽ mô tả đúng phương pháp giâm cành. Phương pháp giâm cành thường liên quan đến việc cắt một đoạn cành và cắm vào giá thể để phát triển rễ.
b. Phương pháp giâm cành khác với phương pháp còn lại như thế nào?
Phương pháp giâm cành khác với các phương pháp nhân giống khác, chẳng hạn như phương pháp gieo hạt hoặc chiết cành. Giâm cành không yêu cầu phải gieo hạt mà sử dụng một đoạn cành hoặc thân cây đã có sẵn để phát triển thành cây con.
CH2: Thân cây sắn sau khi thu hoạch sẽ được cắt thành các đoạn ngắn để làm giống cho vụ tiếp theo. Đoạn thân sắn nào trong Hình 4.5 đạt yêu cầu kĩ thuật làm cành giâm? Vì sao?
Đoạn thân sắn đạt yêu cầu kĩ thuật làm cành giâm thường có những đặc điểm sau: đoạn thân cần đủ độ dài và có ít mắt cây để đảm bảo khả năng phát triển. Mỗi đoạn cành giâm phải có ít nhất một mắt để cây có thể nảy mầm và phát triển rễ.
VẬN DỤNG
CH1: Em hãy chọn một loại rau mà gia đình em thường sử dụng và nhân giống cây rau này bằng phương pháp giâm cành. Ghi nhận lại quá trình phát triển của cây từ khi giâm đến khi cây có 3 chồi non.
Chọn một loại rau như rau muốn hoặc rau mùi, bạn sẽ thực hiện quy trình giâm cành giống như đã học. Sau khi cắm cành vào giá thể, bạn cần theo dõi sự phát triển của cây qua từng giai đoạn, ghi chép lại sự phát triển của cây, từ việc cành giâm ra rễ đến khi cây bắt đầu mọc chồi non.
