CH1: Các loại cây trồng trong Hình 2.1 thuộc những nhóm cây trồng nào?
CH2: Vì sao mỗi vùng miền lại có những loại cây trồng đặc trưng hoặc những giống cây trồng khác nhau?
2. Một số phương thức trồng trọt ở Việt Nam
CH1: Quan sát Hình 2.2 và trình bày điểm khác nhau giữa độc canh và trồng xen canh.
CH2: Luân canh có gì khác nhau so với độc canh và xen canh?
CH3: Hãy nêu ưu điểm và nhược điểm của từng phương thức trồng trọt.
CH4: Số vụ gieo trồng trong năm phụ thuộc vào yếu tố nào?
3. Trồng trọt công nghệ cao
CH1: Ứng dụng công nghệ cao trong môi trường hợp ở Hình 2.3 mang lại lợi ích gì cho việc trồng trọt?
CH2: Hãy nêu ưu điểm và nhược điểm của trồng trọt công nghệ cao?
LUYỆN TẬP
CH1: Giả sử có một khuôn viên để trồng cây ở gia đình, em dự định trồng nhóm cây nào, loại cây nào? Với những loại cây đã chọn em sẽ trồng theo phương thức trồng trọt nào?
CH2: Quan sát Hình 2.4, cho biết hình ảnh nào thể hiện trồng trọt công nghệ cao? Vì sao?
CH3: Em hãy kể về các ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt mà em từng thấy hoặc từng trải nghiệm.
VẬN DỤNG
CH1: Địa phương em có những loại cây trồng nào phổ biến? Những phương thức canh tác và ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt được áp dụng ở địa phương em như thế nào?
PHẦN II: LỜI GIẢI THAM KHẢO
1. Các nhóm cây trồng phổ biến ở Việt Nam
CH1: Các loại cây trồng trong Hình 2.1 thuộc những nhóm cây trồng nào?
Hình 2.1 trong SGK Công nghệ 7 mô tả một số loại cây trồng điển hình ở Việt Nam. Những cây này thuộc vào các nhóm cây trồng phổ biến như cây lương thực, cây công nghiệp, cây ăn quả và cây lấy gỗ. Cây lương thực chủ yếu gồm lúa, ngô và khoai lang, là những loại cây trồng đóng vai trò quan trọng trong cung cấp thực phẩm hàng ngày cho người dân. Cây công nghiệp gồm các loại cây trồng như cà phê, cao su, hạt điều, tiêu và mía, chúng không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu ra thế giới. Cây ăn quả, như cam, bưởi, xoài, và chuối, là nguồn cung cấp trái cây tươi ngon cho người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Cuối cùng, cây lấy gỗ như thông, keo và các loại cây khác phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến gỗ và xuất khẩu.
CH2: Vì sao mỗi vùng miền lại có những loại cây trồng đặc trưng hoặc những giống cây trồng khác nhau?
Sự phân bố các loại cây trồng ở Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn từ điều kiện tự nhiên, đặc biệt là khí hậu, đất đai và hệ sinh thái của từng vùng miền. Mỗi vùng miền có đặc điểm khí hậu và thổ nhưỡng riêng biệt, tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của một số loại cây trồng nhất định. Ví dụ, ở miền Bắc, khí hậu ôn đới và đất đai phù hợp với việc trồng lúa, ngô, khoai, đậu, trong khi miền Nam với khí hậu nhiệt đới nóng ẩm lại thuận lợi cho việc trồng cây công nghiệp như cao su, cà phê, tiêu, cũng như cây ăn quả như sầu riêng, xoài, cam. Ngoài ra, các giống cây trồng cũng được lựa chọn dựa trên sự thích nghi với môi trường và yêu cầu của từng vùng, giúp tối ưu hóa năng suất và chất lượng cây trồng. Mỗi vùng miền phát triển những giống cây trồng đặc trưng, không chỉ phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng mà còn để xuất khẩu, tạo ra các sản phẩm nông sản có giá trị kinh tế cao.
2. Một số phương thức trồng trọt ở Việt Nam
CH1: Quan sát Hình 2.2 và trình bày điểm khác nhau giữa độc canh và trồng xen canh.
Độc canh và xen canh là hai phương thức trồng trọt có sự khác biệt rõ rệt về cách thức canh tác. Phương thức độc canh là việc trồng một loại cây trên một diện tích đất lớn trong suốt một chu kỳ canh tác. Cây trồng sẽ được gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch theo một chu kỳ nhất định, ví dụ như trồng lúa hoặc ngô. Phương thức này dễ dàng kiểm soát về kỹ thuật canh tác, nhưng lại có thể làm cho đất dễ bị thoái hóa vì không có sự thay đổi giống cây trồng, dẫn đến thiếu sự đa dạng sinh học và độ phì nhiêu của đất giảm đi theo thời gian.
Trong khi đó, phương thức xen canh là trồng nhiều loại cây khác nhau trên cùng một diện tích đất trong cùng một thời gian. Các cây trồng có thể là cây lương thực, cây công nghiệp, cây ăn quả hoặc cây trồng khác. Phương thức này giúp duy trì độ màu mỡ của đất vì mỗi loại cây trồng sẽ có nhu cầu dinh dưỡng và đặc tính sinh trưởng khác nhau. Xen canh cũng giúp giảm thiểu rủi ro nếu một loại cây bị mất mùa hoặc gặp phải dịch bệnh. Tuy nhiên, phương thức này đòi hỏi kỹ thuật canh tác phức tạp hơn và cần nhiều công sức trong việc chăm sóc các loại cây trồng khác nhau.
CH2: Luân canh có gì khác nhau so với độc canh và xen canh?
Luân canh là phương thức trồng trọt luân phiên các loại cây trồng khác nhau trên cùng một mảnh đất theo từng mùa vụ. Đặc điểm của luân canh là mỗi mùa vụ, người nông dân sẽ thay đổi giống cây trồng, từ lúa sang ngô, khoai, đậu, hay thậm chí cây công nghiệp. Điều này giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất và hạn chế sự tích tụ sâu bệnh hay cỏ dại. Luân canh khác với độc canh ở chỗ không trồng một loại cây duy nhất trên diện tích đó, và khác với xen canh ở chỗ không trồng nhiều loại cây cùng lúc, mà là thay đổi giống cây theo từng thời kỳ. Một trong những ưu điểm nổi bật của luân canh là giúp giảm thiểu sự suy thoái đất và làm tăng độ bền vững của hệ sinh thái nông nghiệp.
CH3: Hãy nêu ưu điểm và nhược điểm của từng phương thức trồng trọt.
Mỗi phương thức trồng trọt có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Đối với phương thức độc canh, ưu điểm là dễ dàng quản lý và áp dụng kỹ thuật canh tác cho một loại cây, việc thu hoạch cũng đơn giản và không gặp phải sự phức tạp trong việc chăm sóc đa dạng cây trồng. Tuy nhiên, nhược điểm của phương thức này là đất dễ bị suy thoái, mất độ màu mỡ, và dễ bị tấn công bởi dịch bệnh, vì cây trồng cùng loại tạo điều kiện cho dịch hại phát triển.
Phương thức xen canh mang lại ưu điểm là duy trì được sự đa dạng sinh học và giúp đất không bị cạn kiệt dinh dưỡng do các cây trồng có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Đồng thời, nó cũng giảm rủi ro do thiên tai hoặc dịch bệnh, vì nếu một loại cây gặp khó khăn thì các cây khác vẫn có thể phát triển. Tuy nhiên, nhược điểm của phương thức xen canh là yêu cầu kỹ thuật canh tác phức tạp và đòi hỏi nhiều công sức trong việc chăm sóc các loại cây khác nhau.
Luân canh có ưu điểm nổi bật là giúp duy trì độ phì nhiêu của đất, giảm thiểu sự tích tụ dịch bệnh và cỏ dại, đồng thời giúp tối ưu hóa năng suất cây trồng. Nhược điểm của luân canh là người nông dân cần phải thay đổi giống cây trồng theo mùa vụ, đòi hỏi sự hiểu biết và khả năng điều chỉnh kỹ thuật canh tác phù hợp với từng loại cây.
CH4: Số vụ gieo trồng trong năm phụ thuộc vào yếu tố nào?
Số vụ gieo trồng trong năm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như khí hậu, điều kiện đất đai, và giống cây trồng. Các vùng miền có khí hậu nhiệt đới, như miền Nam Việt Nam, có thể thực hiện nhiều vụ gieo trồng trong năm do điều kiện thời tiết thuận lợi và ít có mùa đông lạnh. Trong khi đó, miền Bắc với mùa đông lạnh sẽ có số vụ gieo trồng ít hơn, chủ yếu là 1-2 vụ trong năm. Điều kiện đất đai cũng ảnh hưởng đến số vụ gieo trồng, đất có độ màu mỡ cao và khả năng giữ nước tốt sẽ hỗ trợ cho nhiều vụ gieo trồng trong năm. Ngoài ra, giống cây trồng cũng quyết định số vụ gieo trồng, bởi một số loại cây như lúa, ngô có thể trồng được 2-3 vụ trong năm, trong khi các loại cây khác như cây ăn quả lại cần thời gian dài để thu hoạch.
3. Trồng trọt công nghệ cao
CH1: Ứng dụng công nghệ cao trong môi trường hợp ở Hình 2.3 mang lại lợi ích gì cho việc trồng trọt?
Hình 2.3 mô tả một mô hình trồng trọt ứng dụng công nghệ cao, với hệ thống tưới tự động, sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu thông minh, và công nghệ giám sát qua cảm biến. Việc ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp giúp tăng năng suất cây trồng, giảm thiểu tác động xấu của thuốc trừ sâu và phân bón đối với môi trường. Hệ thống tưới tự động giúp tiết kiệm nước, đảm bảo lượng nước cung cấp cho cây trồng luôn ổn định, từ đó giúp cây phát triển tốt hơn. Ngoài ra, việc sử dụng công nghệ giám sát qua cảm biến giúp nông dân theo dõi sự phát triển của cây trồng, từ đó điều chỉnh các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng, giúp tối ưu hóa quá trình canh tác.
CH2: Hãy nêu ưu điểm và nhược điểm của trồng trọt công nghệ cao?
Ưu điểm của trồng trọt công nghệ cao là giúp tăng năng suất cây trồng, giảm thiểu tác động tiêu cực từ dịch bệnh và sâu hại, tiết kiệm nước và phân bón, đồng thời bảo vệ môi trường. Công nghệ cao cũng giúp nông dân giảm bớt công sức và thời gian chăm sóc cây trồng, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, nhược điểm của phương thức này là đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn, cần kiến thức kỹ thuật cao và sự hỗ trợ từ các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ. Bên cạnh đó, việc duy trì và bảo dưỡng các hệ thống công nghệ cũng tốn kém và có thể gặp phải sự cố kỹ thuật nếu không được quản lý đúng cách.
Luyện tập
CH1: Giả sử có một khuôn viên để trồng cây ở gia đình, em dự định trồng nhóm cây nào, loại cây nào? Với những loại cây đã chọn em sẽ trồng theo phương thức trồng trọt nào?
Với một khuôn viên nhỏ trong gia đình, tôi dự định trồng các loại cây ăn quả như cam, bưởi, và một vài loại rau xanh như cải, rau muống. Tôi sẽ áp dụng phương thức trồng xen canh để tận dụng tối đa không gian. Các loại cây ăn quả sẽ được trồng ở những chỗ có nhiều ánh sáng, còn rau sẽ được trồng xen kẽ giữa các cây ăn quả, giúp tiết kiệm không gian và duy trì độ màu mỡ của đất.
CH2: Quan sát Hình 2.4, cho biết hình ảnh nào thể hiện trồng trọt công nghệ cao? Vì sao?
Hình 2.4 mô tả một mô hình trồng trọt với hệ thống tưới tự động, cây trồng được theo dõi qua các cảm biến. Đây là hình ảnh của mô hình trồng trọt công nghệ cao, vì ứng dụng công nghệ vào việc quản lý môi trường, tưới tiêu và chăm sóc cây trồng, giúp tối ưu hóa năng suất và bảo vệ môi trường.
CH3: Em hãy kể về các ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt mà em từng thấy hoặc từng trải nghiệm.
Một số ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt mà tôi đã thấy bao gồm các hệ thống tưới tự động tại các khu vườn nhà kính, việc sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu, và các cảm biến để đo độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng trong các khu trồng cây. Những công nghệ này giúp việc canh tác trở nên hiệu quả hơn và giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường.
Vận dụng
CH1: Địa phương em có những loại cây trồng nào phổ biến? Những phương thức canh tác và ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt được áp dụng ở địa phương em như thế nào?
Địa phương tôi có nhiều loại cây trồng phổ biến như lúa, ngô, và cà phê. Phương thức canh tác chủ yếu là độc canh đối với lúa và ngô, xen canh đối với cà phê và cây ăn quả. Công nghệ cao đang dần được áp dụng trong sản xuất nông nghiệp, như sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt cho cây cà phê và các loại cây ăn quả, giúp tiết kiệm nước và tăng năng suất.
