BÀI 5: BẢO QUẢN VÀ CHẾ BIẾN THỰC PHẨM TRONG GIA ĐÌNH
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
CH1:Thực phẩm đã được bảo quản và chế biến thành những món ăn như thế nào?
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. BẢO QUẢN THỰC PHẨM
1.1. Vai trò và ý nghĩa của việc bảo quản thực phẩm
CH1: Quan sát Hình 5.1, em nhận thấy thực phẩm có thể bị hư hỏng do những nguyên nhân nào? Làm thế nào để hạn chế các tác nhân gây hư hỏng thực phẩm?
1.2. Phương pháp bảo quản thực phẩm
CH1: Theo em, vì sao những phương pháp bảo quản trong Hình 5.2 lại giúp thực phẩm lâu hư hỏng?
2. CHẾ BIẾN THỰC PHẨM
2.1. Vai trò và ý nghĩa của việc chế biến thực phẩm
CH1: Nêu cảm nhận của em về các thực phẩm trước và sau khi được chế biến ở Hình 5.3. Từ đó, cho biết vì sao nên chế biến thực phẩm trước khi sử dụng.
2.2. Phương pháp chế biến thực phẩm không sử dụng nhiệt
CH1: Quan sát quy trình trộn hỗn hợp thực phẩm trong Hình 5.4, em hãy cho biết thực phẩm được chế biến như thế nào.
CH2: Em hãy quan sát và cho biết quy trình ngâm chua thực phẩm trong Hình 5.5 được thực hiện như thế nào.
2.3. Phương pháp chế biến thực phẩm có sử dụng nhiệt
CH1: Quan sát Hình 5.6, em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa phương pháp nấu với mỗi phương pháp còn lại.
CH2: Quan sát Hình 5.7, em hãy cho biết phương pháp rán khác với các phương pháp còn lại như thế nào.
CH3: Em hãy mô tả các phương pháp làm chín thực phẩm trong Hình 5.8.
3. THỰC HÀNH CHẾ BIẾN MÓN ĂN KHÔNG SỬ DỤNG NHIỆT
LUYỆN TẬP
CH1: Em hãy cho biết những sản phẩm dưới đây được bảo quản bằng phương pháp nào. (Lưu ý: Một sản phẩm có thể được xử lí kết hợp nhiều phương pháp bảo quản)
CH2: Em hãy trình bày các bước trộn dầu giấm rau xà lách dựa theo các hình ảnh dưới đây
CH3: Hãy kể tên một số món trộn hỗn hợp mà em từng ăn?
CH4: Em hãy sắp xếp các hình ảnh dưới đây theo thứ tự của quy trình chế biến món hành ngâm giấm cho phù hợp.
CH5: Cho các món ăn sau: canh chua, cá kho tộ, nem rán (chả giò), xôi đậu, súp cua, bánh chưng, cà tím nướng mỡ hành, bánh bao.
Em hãy sắp xếp chúng vào từng nhóm phương pháp chế biến phù hợp.
CH6: Em hãy sắp xếp các hình ảnh thực hiện món cơm rang trứng vào từng bước của quy trình chế biến cho phù hợp: sơ chế nguyên liệu, chế biến món ăn, trình bày món ăn.
CH7: Dựa vào các hình ảnh dưới đây, em hãy trình bày quy trình thực hiện món rau muống luộc
VẬN DỤNG
CH1: Kể tên các món ăn mà gia đình em thường dùng và sắp xếp chúng vào từng nhóm phương pháp chế biến phù hợp.
CH2: Hãy quan sát và trình bày cách chế biến một món ăn trong gia đình mà em thích nhất. Nội dung trình bày gồm: nguyên liệu cần dùng, quy trình chế biến, hương vị của món ăn.
PHẦN II: LỜI GIẢI THAM KHẢO
MỞ ĐẦU
Câu hỏi 1: Thực phẩm đã được bảo quản và chế biến thành những món ăn như thế nào? Trả lời:
Thực phẩm được bảo quản và chế biến để giữ được độ tươi ngon, tăng thời gian sử dụng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và phù hợp với khẩu vị. Các phương pháp bảo quản như đông lạnh, sấy khô, muối chua, đóng hộp... giúp ngăn ngừa vi khuẩn, nấm mốc. Thực phẩm sau khi chế biến có thể trở thành các món ăn đa dạng như rau xào, thịt kho, cá rán, salad trộn hoặc các món ngâm chua.
1. BẢO QUẢN THỰC PHẨM
1.1. Vai trò và ý nghĩa của việc bảo quản thực phẩm
Câu hỏi 1: Quan sát Hình 5.1, em nhận thấy thực phẩm có thể bị hư hỏng do những nguyên nhân nào? Làm thế nào để hạn chế các tác nhân gây hư hỏng thực phẩm?
Trả lời:
Thực phẩm có thể bị hư hỏng do các nguyên nhân như vi khuẩn, nấm mốc, côn trùng, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm không phù hợp. Để hạn chế các tác nhân này, cần áp dụng các biện pháp bảo quản như giữ thực phẩm trong tủ lạnh, sử dụng phương pháp đông lạnh, sấy khô, đóng gói kín hoặc muối chua để ngăn vi khuẩn phát triển.
1.2. Phương pháp bảo quản thực phẩm
Câu hỏi 1: Theo em, vì sao những phương pháp bảo quản trong Hình 5.2 lại giúp thực phẩm lâu hư hỏng?
Trả lời:
Những phương pháp như đông lạnh, sấy khô, hút chân không, muối hoặc lên men giúp làm chậm hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc, giảm tác động của nhiệt độ và độ ẩm. Điều này làm chậm quá trình phân hủy thực phẩm, kéo dài thời gian sử dụng mà vẫn đảm bảo chất lượng.
2. CHẾ BIẾN THỰC PHẨM
2.1. Vai trò và ý nghĩa của việc chế biến thực phẩm
Câu hỏi 1: Nêu cảm nhận của em về các thực phẩm trước và sau khi được chế biến ở Hình 5.3. Từ đó, cho biết vì sao nên chế biến thực phẩm trước khi sử dụng.
Trả lời:
Thực phẩm trước khi chế biến thường có hình dạng thô, chưa hấp dẫn, hương vị chưa rõ ràng. Sau khi chế biến, thực phẩm trở nên ngon miệng, đẹp mắt và dễ tiêu hóa hơn. Chế biến thực phẩm giúp loại bỏ các chất độc hại, tiêu diệt vi khuẩn và nâng cao giá trị dinh dưỡng cũng như cảm quan của món ăn.
2.2. Phương pháp chế biến thực phẩm không sử dụng nhiệt
Câu hỏi 1: Quan sát quy trình trộn hỗn hợp thực phẩm trong Hình 5.4, em hãy cho biết thực phẩm được chế biến như thế nào.
Trả lời:
Thực phẩm được chế biến bằng cách rửa sạch, thái nhỏ và trộn đều với các gia vị như dầu giấm, muối, đường, hạt tiêu. Quy trình này không sử dụng nhiệt mà dựa vào sự kết hợp hương vị của các nguyên liệu để tạo ra món ăn tươi ngon, bổ dưỡng.
Câu hỏi 2: Em hãy quan sát và cho biết quy trình ngâm chua thực phẩm trong Hình 5.5 được thực hiện như thế nào.
Trả lời:
Quy trình ngâm chua bao gồm: làm sạch nguyên liệu, cắt hoặc thái nhỏ, pha dung dịch muối hoặc giấm, sau đó ngâm thực phẩm vào dung dịch này trong một khoảng thời gian nhất định để lên men. Quá trình này giúp thực phẩm có hương vị chua ngon và bảo quản lâu hơn.
2.3. Phương pháp chế biến thực phẩm có sử dụng nhiệt
Câu hỏi 1: Quan sát Hình 5.6, em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa phương pháp nấu với mỗi phương pháp còn lại.
Trả lời:
Giống nhau: Các phương pháp như nấu, hấp, luộc đều sử dụng nhiệt để làm chín thực phẩm, đảm bảo tiêu diệt vi khuẩn và làm mềm thực phẩm.
Khác nhau:
Nấu: Thực phẩm được chế biến trong nước hoặc nước dùng với gia vị.
Hấp: Thực phẩm chín nhờ hơi nước.
Luộc: Thực phẩm được nấu chín trong nước sôi, không dùng gia vị.
Câu hỏi 2: Quan sát Hình 5.7, em hãy cho biết phương pháp rán khác với các phương pháp còn lại như thế nào.
Trả lời:
Phương pháp rán sử dụng dầu hoặc mỡ để làm chín thực phẩm, tạo bề mặt giòn và màu sắc hấp dẫn. Khác với các phương pháp như luộc, hấp hay nấu, rán làm thực phẩm chín từ ngoài vào trong và tăng hương vị đặc trưng nhờ dầu mỡ.
Câu hỏi 3: Em hãy mô tả các phương pháp làm chín thực phẩm trong Hình 5.8.
Trả lời:
Hấp: Thực phẩm được chín bằng hơi nước nóng.
Rán: Sử dụng dầu/mỡ nóng để chiên thực phẩm.
Nướng: Thực phẩm được làm chín nhờ nhiệt trực tiếp từ lò nướng hoặc than.
Kho: Thực phẩm được đun nhỏ lửa với gia vị và nước.
3. THỰC HÀNH CHẾ BIẾN MÓN ĂN KHÔNG SỬ DỤNG NHIỆT
Luyện tập
Câu hỏi 1: Em hãy cho biết những sản phẩm dưới đây được bảo quản bằng phương pháp nào.
Trả lời:
Cá khô: Sấy khô.
Dưa muối: Lên men.
Thịt đông lạnh: Đông lạnh.
Rau quả đóng hộp: Đóng gói kín.
Câu hỏi 2: Em hãy trình bày các bước trộn dầu giấm rau xà lách dựa theo các hình ảnh dưới đây.
Trả lời:
Rửa sạch rau xà lách và để ráo nước.
Chuẩn bị các nguyên liệu khác như cà chua, hành tây, trứng luộc.
Trộn dầu, giấm, đường, muối, hạt tiêu làm nước sốt.
Kết hợp rau xà lách với các nguyên liệu đã chuẩn bị, rưới nước sốt lên và trộn đều.
Câu hỏi 3: Hãy kể tên một số món trộn hỗn hợp mà em từng ăn.
Câu hỏi 4: Em hãy sắp xếp các hình ảnh dưới đây theo thứ tự của quy trình chế biến món hành ngâm giấm cho phù hợp.
Trả lời:
Rửa sạch hành.
Chuẩn bị dung dịch giấm và đường.
Ngâm hành vào dung dịch.
Đậy kín và để trong khoảng thời gian nhất định.
Câu hỏi 5: Cho các món ăn sau: canh chua, cá kho tộ, nem rán (chả giò), xôi đậu, súp cua, bánh chưng, cà tím nướng mỡ hành, bánh bao. Em hãy sắp xếp chúng vào từng nhóm phương pháp chế biến phù hợp.
Trả lời:
Luộc/hấp: Bánh bao, bánh chưng.
Nướng: Cà tím nướng mỡ hành.
Nấu: Canh chua, súp cua.
Kho: Cá kho tộ.
Rán: Nem rán.
Đồ: Xôi đậu.
Câu hỏi 6: Em hãy sắp xếp các hình ảnh thực hiện món cơm rang trứng vào từng bước của quy trình chế biến cho phù hợp: sơ chế nguyên liệu, chế biến món ăn, trình bày món ăn.
Trả lời:
Sơ chế nguyên liệu: Chuẩn bị trứng, cơm nguội, hành lá.
Chế biến món ăn: Đập trứng, trộn với cơm và chiên trên chảo nóng.
Trình bày món ăn: Để cơm rang ra đĩa, thêm hành lá và gia vị.
Câu hỏi 7: Dựa vào các hình ảnh dưới đây, em hãy trình bày quy trình thực hiện món rau muống luộc.
Trả lời:
Rửa sạch rau muống.
Đun sôi nước và cho rau vào luộc.
Khi rau chín, vớt ra và ngâm vào nước lạnh để giữ độ giòn.
Trình bày ra đĩa và chấm với nước mắm tỏi ớt.
VẬN DỤNG
Câu hỏi 1: Kể tên các món ăn mà gia đình em thường dùng và sắp xếp chúng vào từng nhóm phương pháp chế biến phù hợp.
Trả lời:
Luộc/hấp: Rau muống luộc, bánh bao.
Nướng: Gà nướng, cá nướng.
Kho: Thịt kho tàu, cá kho.
Rán: Nem rán, cá rán.
Nấu: Canh chua, súp cua.
Câu hỏi 2: Hãy quan sát và trình bày cách chế biến một món ăn trong gia đình mà em thích nhất.
Trả lời:
Món ăn yêu thích: Thịt kho trứng.
Nguyên liệu: Thịt ba chỉ, trứng gà, nước mắm, đường, hành tỏi, tiêu.
Quy trình:
Rửa sạch thịt, thái miếng.
Luộc trứng, bóc vỏ.
Phi hành tỏi, cho thịt vào đảo đều, thêm nước mắm và đường.
Đổ nước dừa, thêm trứng vào kho nhỏ lửa.
Hương vị: Món ăn có vị mặn ngọt, thơm lừng, rất đưa cơm.
