Thời kỳ Lê Sơ (1428-1527) là một trong những giai đoạn vàng son trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ về chính trị, kinh tế, văn hóa và quân sự dưới sự lãnh đạo của triều đại nhà Lê. Đây là thời kỳ mà Đại Việt từ một quốc gia bị xâm lược và đô hộ đã giành lại được độc lập, ổn định và phát triển thịnh vượng, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc cho sự hưng thịnh của đất nước trong suốt nhiều thế kỷ sau.
Sự hình thành và phát triển của triều đại Lê Sơ bắt đầu vào năm 1428, khi Lê Lợi, người lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn, đánh bại nhà Minh, giành lại độc lập cho Đại Việt và lên ngôi vua với niên hiệu Lê Thái Tổ. Ngay sau khi lên ngôi, Lê Thái Tổ đã tiến hành nhiều cải cách lớn để củng cố chính quyền, đồng thời khôi phục nền độc lập cho Đại Việt. Ông đã khẳng định chủ quyền của đất nước, dẹp yên những lực lượng phản loạn trong nước và đẩy mạnh công cuộc xây dựng đất nước.
Một trong những dấu ấn quan trọng trong thời kỳ Lê Sơ là sự củng cố và ổn định chính trị. Lê Thái Tổ đã tiến hành các cải cách về tổ chức bộ máy nhà nước, phân chia lại các địa phương, sắp xếp lại hệ thống quan lại và chính quyền các cấp, từ đó tạo ra một bộ máy nhà nước vững mạnh và hiệu quả. Ông cũng ban hành nhiều sắc lệnh quan trọng nhằm thúc đẩy nền kinh tế và ổn định xã hội. Triều đại Lê Sơ đã khôi phục lại hệ thống quản lý đất đai, giúp tăng cường sản xuất nông nghiệp và phát triển thương mại, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho nền kinh tế đất nước phát triển.
Trong lĩnh vực quân sự, Lê Thái Tổ đã tiến hành tổ chức lại quân đội, nâng cao sức mạnh quốc phòng để bảo vệ đất nước khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài. Với sự chỉ huy tài ba của mình, Lê Thái Tổ đã xây dựng một quân đội mạnh mẽ, được huấn luyện bài bản, có khả năng ứng phó với các tình huống chiến đấu khẩn cấp. Sự phát triển của quân đội thời Lê Sơ cũng góp phần làm tăng thêm sức mạnh cho nhà nước Đại Việt, bảo vệ được nền độc lập và giữ vững chủ quyền lãnh thổ.
Ngoài ra, thời kỳ Lê Sơ cũng chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ về văn hóa và giáo dục. Lê Thái Tổ và các vua Lê sau này đã đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng nền giáo dục quốc gia. Hệ thống trường học được phát triển rộng rãi, đặc biệt là hệ thống trường quốc gia, giúp đào tạo những nhân tài phục vụ đất nước. Các nho sĩ, học giả, và trí thức được khuyến khích phát triển tài năng và đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất nước. Chính sách này đã tạo ra một đội ngũ quan lại có tri thức và năng lực, giúp cho việc quản lý đất nước trở nên hiệu quả hơn.
Mặc dù trong giai đoạn đầu, triều đại Lê Sơ đã phát triển mạnh mẽ, nhưng sau sự qua đời của Lê Thái Tổ vào năm 1433, triều đại bắt đầu bước vào một giai đoạn khó khăn. Các vua kế vị trong triều Lê, đặc biệt là Lê Thánh Tông, đã cố gắng duy trì sự ổn định và phát triển đất nước. Dưới triều đại của Lê Thánh Tông, đất nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ, các cải cách tiếp tục được thực hiện, và các chiến dịch quân sự mở rộng nhằm bảo vệ biên cương và duy trì trật tự xã hội.
Tuy nhiên, vào cuối thế kỷ 15 và đầu thế kỷ 16, triều đại Lê Sơ bắt đầu suy yếu do sự bất ổn trong triều đình và sự gia tăng quyền lực của các dòng họ quý tộc. Các vua Lê lúc bấy giờ không đủ sức mạnh để kiểm soát các quan lại và các thế lực mạnh trong triều, dẫn đến sự hình thành của các nhóm lợi ích và sự phân chia quyền lực trong triều đình. Những xung đột nội bộ này đã làm yếu đi sức mạnh của nhà nước, tạo điều kiện cho sự nổi dậy của các lực lượng phản loạn và sự xuất hiện của các cuộc đảo chính.
Cuối cùng, triều đại Lê Sơ chính thức kết thúc vào năm 1527 khi Lê Cung Hoàng bị nhà Mạc lật đổ. Mạc Đăng Dung, một tướng lĩnh của triều Lê, đã chiếm lấy quyền lực và lập ra triều Mạc, đánh dấu sự sụp đổ của triều đại Lê Sơ. Mặc dù vậy, triều Lê Sơ vẫn để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam, đóng góp lớn vào việc xây dựng nền độc lập và phát triển đất nước trong thời kỳ phong kiến.
Tóm lại, thời kỳ Lê Sơ (1428-1527) là một thời kỳ quan trọng trong lịch sử Đại Việt, với những thành tựu nổi bật trong nhiều lĩnh vực như chính trị, quân sự, kinh tế và văn hóa. Đây là thời kỳ đất nước đạt được sự ổn định và phát triển mạnh mẽ, mặc dù sau đó phải đối mặt với những thách thức nội bộ và sự suy yếu dần của triều đình.
