Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) là một trong những cuộc xung đột vũ trang lớn nhất trong lịch sử, kéo dài từ năm 1939 đến 1945, với sự tham gia của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Cuộc chiến này chủ yếu là cuộc đối đầu giữa hai phe: phe Trục, do Đức, Ý và Nhật Bản dẫn đầu, và phe Đồng Minh, bao gồm Anh, Pháp, Liên Xô, Trung Quốc và sau đó là Hoa Kỳ.
Nguyên nhân
1. Chính sách bành trướng của các quốc gia phe Trục: Đức dưới sự lãnh đạo của Adolf Hitler đã bắt đầu một chiến lược mở rộng lãnh thổ, xâm lược các quốc gia châu Âu. Nhật Bản, với tham vọng chiếm lĩnh khu vực châu Á-Thái Bình Dương, và Ý do Benito Mussolini lãnh đạo cũng theo đuổi mục tiêu bành trướng.
2. Khủng hoảng kinh tế toàn cầu: Cuộc Đại suy thoái những năm 1930 đã làm gia tăng bất ổn xã hội và chính trị, tạo điều kiện cho các chế độ độc tài lên nắm quyền.
3. Hiệp ước Versailles (1919): Các điều khoản nghiêm khắc của Hiệp ước Versailles, đặc biệt là đối với Đức, đã tạo ra sự oán giận và là một yếu tố dẫn đến chiến tranh.
Diễn biến
• Khởi đầu chiến tranh: Vào ngày 1 tháng 9 năm 1939, Đức xâm lược Ba Lan, dẫn đến Anh và Pháp tuyên chiến với Đức. Sau đó, cuộc chiến lan rộng ra toàn cầu.
• Chiến tranh tại Châu Âu: Đức chiếm đóng phần lớn châu Âu, từ Pháp đến các quốc gia Bắc Âu. Nhưng việc tấn công Liên Xô vào năm 1941 (chiến dịch Barbarossa) và sự tham gia của Mỹ vào năm 1941 sau vụ tấn công Trân Châu Cảng đã tạo ra bước ngoặt quan trọng.
• Chiến tranh tại Thái Bình Dương: Nhật Bản chiếm đóng nhiều khu vực ở Đông Á và Thái Bình Dương. Tuy nhiên, sau trận Midway (1942), quân đội Mỹ bắt đầu giành lại ưu thế.
• Sự tham gia của Hoa Kỳ: Vụ tấn công Trân Châu Cảng vào ngày 7 tháng 12 năm 1941 đã kéo Hoa Kỳ vào cuộc chiến. Các chiến thắng quan trọng của Mỹ trong các trận đánh ở Thái Bình Dương và Bắc Phi, cùng với chiến dịch Normandy (D-Day) ở châu Âu, đã dẫn đến sự thất bại của phe Trục.
Kết thúc chiến tranh
• Châu Âu: Sau khi Liên Xô tấn công và chiếm Berlin vào tháng 5 năm 1945, Đức đầu hàng không điều kiện. Hitler đã tự sát trước khi điều này xảy ra.
• Châu Á: Nhật Bản đầu hàng vào tháng 9 năm 1945, sau khi Mỹ ném hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki.
Hậu quả
• Mất mát lớn về nhân mạng: Khoảng 70-85 triệu người chết trong chiến tranh, bao gồm cả quân nhân và dân thường. Các cuộc diệt chủng, đặc biệt là Holocaust do Đức Quốc xã thực hiện, khiến hàng triệu người, chủ yếu là người Do Thái, thiệt mạng.
• Sự hình thành của Liên Hợp Quốc: Để ngăn ngừa các cuộc chiến tranh trong tương lai, Liên Hợp Quốc được thành lập vào năm 1945.
• Chiến tranh lạnh: Sau chiến tranh, thế giới bị chia cắt thành hai khối đối đầu: khối phương Tây (dưới sự lãnh đạo của Mỹ) và khối phương Đông (dưới sự lãnh đạo của Liên Xô), dẫn đến cuộc Chiến tranh lạnh kéo dài trong suốt thế kỷ 20.
Chiến tranh thế giới thứ hai không chỉ thay đổi bản đồ chính trị của thế giới mà còn tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực, từ xã hội, kinh tế đến văn hóa.
