Đề cương ôn thi môn Ngữ văn lớp 8 giúp học sinh củng cố và ôn lại những kiến thức trọng tâm trong chương trình học, từ đó chuẩn bị tốt cho kỳ thi. Trong môn Ngữ văn lớp 8, học sinh sẽ được tiếp cận với nhiều tác phẩm văn học nổi bật, kỹ năng viết văn, phân tích tác phẩm, cũng như những phương pháp làm bài hiệu quả. Để giúp học sinh có cái nhìn rõ ràng và đầy đủ về những phần cần ôn tập, dưới đây là một đề cương chi tiết, giúp các em hệ thống lại các kiến thức quan trọng.
1. Văn học
Văn học trong chương trình lớp 8 bao gồm cả văn học dân gian và văn học hiện đại, với các tác phẩm nổi bật, các thể loại văn học khác nhau. Các em cần nắm vững nội dung, thông điệp, hình thức thể hiện và các đặc điểm nghệ thuật của từng tác phẩm.
Văn học dân gian
Trong chương trình lớp 8, học sinh sẽ được học một số tác phẩm văn học dân gian, đặc biệt là các truyện cổ tích, truyền thuyết, sử thi. Những tác phẩm này không chỉ phản ánh thế giới quan, nhân sinh quan của người xưa mà còn chứa đựng những bài học đạo đức sâu sắc. Một số tác phẩm trọng tâm cần ôn tập là:
- Truyền thuyết về con Rồng, cháu Tiên: Đây là một câu chuyện về nguồn gốc dân tộc Việt Nam, thể hiện niềm tự hào dân tộc và tình yêu đất nước.
- Sự tích Hồ Gươm: Tác phẩm này nói về nguồn gốc của Hồ Gươm, gắn liền với câu chuyện lịch sử về Lê Lợi và chiến thắng quân Minh.
Học sinh cần chú ý đến đặc điểm của thể loại truyền thuyết, các yếu tố kỳ ảo, cách xây dựng nhân vật, cũng như thông điệp mà tác phẩm mang lại.
Văn học hiện đại
Các tác phẩm văn học hiện đại trong chương trình lớp 8 phản ánh những vấn đề xã hội đương đại và khắc họa tâm lý con người trong những hoàn cảnh khác nhau. Một số tác phẩm văn học hiện đại tiêu biểu cần ôn tập là:
- "Lão Hạc" của Nam Cao: Đây là tác phẩm miêu tả một người nông dân nghèo khổ, có lòng tự trọng cao, nhưng lại phải hy sinh chính mình vì sự sống của người khác. Học sinh cần phân tích nhân vật Lão Hạc, tìm hiểu về số phận của ông trong xã hội cũ.
- "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng: Câu chuyện về tình cha con trong chiến tranh, thể hiện tình cảm sâu sắc và lòng kiên cường của những người lính.
Trong phần này, học sinh cần chú ý đến đặc điểm của các nhân vật, mối quan hệ giữa họ với hoàn cảnh, cũng như thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm.
2. Kỹ năng viết văn
Kỹ năng viết văn là một phần quan trọng trong môn Ngữ văn lớp 8. Học sinh cần học cách viết các bài văn miêu tả, văn nghị luận, văn tự sự và các bài văn phân tích tác phẩm. Mỗi thể loại có yêu cầu và đặc điểm riêng, do đó học sinh cần nắm vững cấu trúc và cách phát triển ý tưởng trong từng loại bài viết.
Văn miêu tả
Văn miêu tả giúp học sinh phát triển khả năng quan sát và diễn đạt cảm nhận về đối tượng, cảnh vật, con người, hoặc sự vật một cách sinh động. Trong phần ôn tập này, học sinh cần chú ý đến các kỹ thuật miêu tả như sử dụng từ ngữ sinh động, xây dựng hình ảnh cụ thể, chi tiết và phối hợp các giác quan (thị giác, thính giác, xúc giác...) để tái hiện rõ ràng đối tượng miêu tả.
Một số bài văn miêu tả trong chương trình lớp 8:
- Miêu tả cảnh thiên nhiên: Miêu tả một buổi sáng mùa thu, hoặc một cảnh biển vắng vẻ. Học sinh cần chú ý đến cách miêu tả các yếu tố như ánh sáng, màu sắc, âm thanh, không khí.
- Miêu tả con người: Miêu tả một người bạn, người thân hoặc một nhân vật nổi bật trong tác phẩm văn học mà các em đã học.
Văn nghị luận
Văn nghị luận yêu cầu học sinh phải biết cách lập luận, đưa ra quan điểm và chứng minh ý tưởng của mình một cách chặt chẽ. Trong phần này, học sinh sẽ được yêu cầu viết các bài văn nghị luận xã hội, nghị luận về một tác phẩm văn học hoặc một vấn đề cụ thể trong cuộc sống.
Các kỹ năng cần ôn tập:
- Lập dàn ý cho bài nghị luận: Học sinh cần biết cách chia bài thành các phần rõ ràng: mở bài, thân bài, kết bài.
- Xây dựng luận điểm và luận cứ: Học sinh phải biết cách đưa ra quan điểm, sau đó đưa ra những luận cứ thuyết phục để chứng minh quan điểm đó.
- Cách kết luận: Kết luận bài văn nghị luận cần ngắn gọn, khẳng định lại quan điểm và nêu ra thông điệp.
Văn tự sự
Văn tự sự yêu cầu học sinh kể lại một câu chuyện, một sự kiện có ý nghĩa. Bài văn tự sự cần có cốt truyện rõ ràng, nhân vật, tình huống, và đặc biệt là sự phát triển câu chuyện một cách hợp lý.
Trong ôn tập, học sinh cần luyện viết về các chủ đề như:
- Kể lại một kỷ niệm đáng nhớ: Kể về một lần đi dã ngoại, một sự kiện trong gia đình hay ở trường học.
- Kể lại một câu chuyện có tính giáo dục: Chọn một câu chuyện trong sách giáo khoa và kể lại với những suy ngẫm, bài học rút ra.
3. Phân tích tác phẩm văn học
Phân tích tác phẩm là một kỹ năng quan trọng giúp học sinh hiểu sâu sắc về giá trị nghệ thuật và tư tưởng trong các tác phẩm văn học. Học sinh cần chú ý đến các yếu tố như nhân vật, tình huống, cốt truyện, thông điệp, và phong cách nghệ thuật của tác giả.
Phân tích nhân vật
Phân tích nhân vật yêu cầu học sinh phải hiểu rõ về đặc điểm, tâm lý, hành động của nhân vật trong tác phẩm. Một số tác phẩm quan trọng cần phân tích nhân vật trong chương trình lớp 8 như:
- Nhân vật Lão Hạc trong "Lão Hạc" của Nam Cao: Phân tích nhân vật Lão Hạc, những nghịch cảnh mà ông gặp phải và cách ông phản ứng với chúng.
- Nhân vật An – trong “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng: Phân tích tình cảm của An với cha và hoàn cảnh chiến tranh ảnh hưởng đến cuộc sống của cô.
Phân tích tình huống và thông điệp
Tình huống trong một tác phẩm thường phản ánh các vấn đề xã hội và cá nhân, thông qua đó tác giả gửi gắm những thông điệp về cuộc sống. Học sinh cần nắm vững cách phân tích tình huống trong tác phẩm và rút ra bài học.
4. Luyện tập và ôn lại kiến thức
Để chuẩn bị tốt cho kỳ thi, học sinh cần luyện tập làm các bài tập thực hành, từ viết đoạn văn, bài văn tự sự, đến các bài phân tích tác phẩm. Học sinh cũng cần luyện giải các đề thi mẫu để làm quen với cấu trúc đề thi và phân bổ thời gian hợp lý.
Kết luận
Đề cương ôn thi Ngữ văn lớp 8 giúp học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản về văn học, kỹ năng viết văn và phân tích tác phẩm. Bằng việc ôn luyện kỹ lưỡng và hệ thống các kiến thức, học sinh sẽ tự tin hơn trong kỳ thi và phát triển khả năng viết và suy luận một cách sâu sắc.
