Xã hội nguyên thủy là giai đoạn đầu tiên trong tiến trình phát triển của xã hội loài người, kéo dài hàng triệu năm từ khi con người xuất hiện trên Trái Đất đến khi hình thành xã hội có giai cấp và nhà nước. Đây là thời kỳ mà con người sống theo nhóm nhỏ, chủ yếu dựa vào tự nhiên để tồn tại và phát triển. Lối sống trong xã hội nguyên thủy mang tính cộng đồng cao, với tất cả thành viên chia sẻ tài nguyên và làm việc cùng nhau vì lợi ích chung. Con người lúc này không biết đến sự phân hóa giàu nghèo hay áp bức bóc lột, mọi người đều bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ.
Các cộng đồng xã hội nguyên thủy thường sống thành bầy đàn nhỏ từ 20 đến 50 người, gắn bó với nhau qua quan hệ huyết thống hoặc quan hệ gần gũi về dòng họ. Họ sống du mục, di chuyển liên tục để tìm kiếm thức ăn và nước uống. Trong giai đoạn đầu, nguồn thức ăn chính của con người là các loại quả, hạt, củ, cùng với săn bắt động vật nhỏ và đánh cá. Việc sử dụng công cụ lao động bằng đá, xương, và gỗ là một bước tiến lớn, giúp họ cải thiện hiệu quả săn bắt và hái lượm. Với sự tiến bộ dần dần, con người bắt đầu biết sử dụng lửa để nấu chín thức ăn, sưởi ấm và xua đuổi thú dữ.
Trong xã hội nguyên thủy, vai trò của từng thành viên được phân công theo giới tính và độ tuổi. Nam giới thường đảm nhiệm các công việc săn bắt và bảo vệ nhóm, trong khi phụ nữ chăm sóc con cái, hái lượm và làm các công việc nhẹ nhàng hơn. Trẻ em và người già được bảo vệ bởi cộng đồng, bởi họ là một phần quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại của nhóm.
Sự ra đời của nông nghiệp đánh dấu một bước chuyển biến quan trọng trong xã hội nguyên thủy. Con người bắt đầu trồng trọt và chăn nuôi, dẫn đến việc định cư tại các khu vực cố định thay vì di cư liên tục. Quá trình này cũng thúc đẩy sự hình thành của các làng xã đầu tiên và sự phát triển của các công cụ lao động tinh vi hơn, như cuốc, cày bằng đá mài. Những tiến bộ trong lao động và sản xuất dần thay đổi cấu trúc xã hội, làm xuất hiện sự phân công lao động rõ ràng và mầm mống của bất bình đẳng xã hội.
Tín ngưỡng và văn hóa cũng là một phần quan trọng trong đời sống xã hội nguyên thủy. Con người nguyên thủy tin rằng thiên nhiên có linh hồn và mọi vật đều có sự sống. Họ thực hiện các nghi lễ để cầu mong mùa màng bội thu, săn bắt thành công và xua đuổi bệnh tật. Những bức vẽ trên hang động, tượng thần linh bằng đất, đá hay xương là những dấu ấn nghệ thuật đầu tiên của nhân loại, thể hiện khát vọng giao tiếp với thế giới xung quanh và hiểu biết về vũ trụ.
Khi xã hội nguyên thủy phát triển đến giai đoạn cuối, sự tích lũy của cải dẫn đến việc hình thành khái niệm về sở hữu và quyền lực. Một số cá nhân hoặc nhóm bắt đầu kiểm soát nhiều tài nguyên hơn những người khác, tạo ra sự phân hóa trong xã hội. Đây là bước khởi đầu của quá trình phân hóa giai cấp và hình thành nhà nước, mở ra giai đoạn mới trong lịch sử loài người.
Dù đã lùi xa vào quá khứ, xã hội nguyên thủy vẫn là một phần quan trọng trong quá trình tiến hóa của con người, đặt nền móng cho sự phát triển văn hóa, kinh tế và xã hội về sau. Nghiên cứu về thời kỳ này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc và bản chất của con người, cũng như những thách thức mà tổ tiên chúng ta đã vượt qua để tồn tại và phát triển trên Trái Đất.
Các cộng đồng xã hội nguyên thủy thường sống thành bầy đàn nhỏ từ 20 đến 50 người, gắn bó với nhau qua quan hệ huyết thống hoặc quan hệ gần gũi về dòng họ. Họ sống du mục, di chuyển liên tục để tìm kiếm thức ăn và nước uống. Trong giai đoạn đầu, nguồn thức ăn chính của con người là các loại quả, hạt, củ, cùng với săn bắt động vật nhỏ và đánh cá. Việc sử dụng công cụ lao động bằng đá, xương, và gỗ là một bước tiến lớn, giúp họ cải thiện hiệu quả săn bắt và hái lượm. Với sự tiến bộ dần dần, con người bắt đầu biết sử dụng lửa để nấu chín thức ăn, sưởi ấm và xua đuổi thú dữ._1733759827.jpg)
Trong xã hội nguyên thủy, vai trò của từng thành viên được phân công theo giới tính và độ tuổi. Nam giới thường đảm nhiệm các công việc săn bắt và bảo vệ nhóm, trong khi phụ nữ chăm sóc con cái, hái lượm và làm các công việc nhẹ nhàng hơn. Trẻ em và người già được bảo vệ bởi cộng đồng, bởi họ là một phần quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại của nhóm.