Bài 13: Vị trí địa lí, phạm vi châu Mỹ. Sự phát kiến ra châu Mỹ
I. Vị trí địa lý của châu Mỹ
Châu Mỹ là một trong bảy châu lục của Trái Đất, bao gồm hai phần chính là Bắc Mỹ và Nam Mỹ, cùng một số vùng phụ cận khác như Trung Mỹ và khu vực Caribe. Vị trí địa lý của châu Mỹ có những đặc điểm nổi bật, không chỉ về sự phân chia giữa hai đại dương mà còn về sự đa dạng trong các môi trường tự nhiên và sự phân bố dân cư.
Vị trí trên bản đồ thế giới
Châu Mỹ nằm ở bán cầu Tây, kéo dài từ Bắc Cực ở phía Bắc cho đến Nam Cực ở phía Nam. Bờ biển phía Tây giáp với Thái Bình Dương, trong khi bờ biển phía Đông giáp với Đại Tây Dương. Các đường biên giới tự nhiên giữa châu Mỹ và các châu lục khác bao gồm:
Phía Bắc: Châu Mỹ giáp với Bắc Băng Dương, có biên giới với châu Âu qua biển Greenland.
Phía Đông: Bờ biển giáp Đại Tây Dương.
Phía Tây: Châu Mỹ giáp Thái Bình Dương.
Phía Nam: Châu Mỹ được kết nối với châu Nam Cực qua eo biển Drake.
Châu Mỹ có một vị trí đặc biệt khi kéo dài từ Bắc đến Nam trên hơn 16.000 km, điều này làm cho khí hậu và môi trường ở châu lục này trở nên rất đa dạng. Nói chung, các quốc gia của châu Mỹ nằm chủ yếu trong các vùng khí hậu ôn đới, nhiệt đới và cận nhiệt đới, tạo nên một sự đa dạng về cảnh quan và môi trường sống.
Phạm vi của châu Mỹ
Châu Mỹ được chia thành ba khu vực chính: Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Mỗi khu vực lại bao gồm nhiều quốc gia và đặc điểm tự nhiên khác nhau.
Bắc Mỹ bao gồm các quốc gia như Canada, Hoa Kỳ, Mexico và các vùng lãnh thổ thuộc quyền quản lý của các quốc gia khác. Về mặt địa lý, Bắc Mỹ có diện tích rộng lớn, với phần lớn là các vùng đất phẳng hoặc đồi núi thấp, nhưng cũng có các vùng núi cao như dãy Rocky ở phía Tây.
Trung Mỹ là khu vực nằm giữa Bắc và Nam Mỹ, bao gồm các quốc gia như Guatemala, Honduras, Costa Rica, Panama và một số quốc gia nhỏ khác. Về mặt địa lý, Trung Mỹ chủ yếu là một dải đất hẹp nối giữa hai châu lục, bao gồm các dãy núi và rừng nhiệt đới.
Nam Mỹ bao gồm các quốc gia như Brazil, Argentina, Chile, Peru, Venezuela và nhiều quốc gia khác. Địa lý Nam Mỹ rất đa dạng, với dãy Andes trải dài từ phía Bắc xuống phía Nam, rừng mưa nhiệt đới Amazon là một phần lớn trong hệ sinh thái của khu vực, và vùng đất thấp của Pampas, Patagonian là những nơi có khí hậu lạnh và khô.
II. Sự phát kiến ra châu Mỹ
Sự phát kiến ra châu Mỹ là một trong những sự kiện quan trọng trong lịch sử thế giới, đánh dấu sự giao thoa giữa các nền văn minh cũ và mới, cũng như mở ra một kỷ nguyên khai thác, thương mại và thuộc địa hóa trên toàn cầu.
Khám phá châu Mỹ trong các nền văn minh cổ đại
Trước khi các nhà thám hiểm châu Âu phát hiện ra châu Mỹ, vùng đất này đã được các dân tộc bản địa sinh sống từ hàng nghìn năm trước. Các nền văn minh bản địa như Olmec, Maya, Aztec và Inca đã xây dựng những đế chế hùng mạnh với nền văn hóa phát triển. Tuy nhiên, họ không có liên hệ với thế giới bên ngoài, và những khám phá của người châu Âu sau này đã đưa châu Mỹ ra ánh sáng đối với phần còn lại của thế giới.
Vì sao châu Mỹ chưa được phát hiện từ trước?
Một trong những lý do quan trọng khiến châu Mỹ chưa được phát hiện bởi các nền văn minh phương Tây là vì đại dương rộng lớn bao quanh châu lục này. Mặc dù các nền văn minh cổ đại như người Viking đã có những cuộc hành trình gần châu Mỹ, nhưng họ không thể thiết lập liên lạc lâu dài với các khu vực này.
Bên cạnh đó, các nền văn minh phương Đông và Trung Đông thời kỳ cổ đại chủ yếu tập trung vào thương mại qua các tuyến đường bộ và đường biển nối liền châu Á, châu Âu và châu Phi, mà không có mối quan tâm hay khả năng tiếp cận tới vùng đất mới này.
Thế giới cổ đại và những chuyến đi thám hiểm đầu tiên
Câu chuyện về sự phát kiến ra châu Mỹ bắt đầu từ những chuyến đi thám hiểm của các nhà thám hiểm châu Âu, với Cristoforo Colombo (Christopher Columbus) là một nhân vật quan trọng nhất. Tuy nhiên, trước khi Columbus thực hiện chuyến đi nổi tiếng của mình vào năm 1492, đã có một số nền văn minh khác đã tiếp cận châu Mỹ từ phía Bắc, chẳng hạn như người Viking đến từ Scandinavia.
Người Viking và chuyến đi tới châu Mỹ
Vào thế kỷ thứ 10, các nhà thám hiểm Viking, do Leif Erikson lãnh đạo, đã đến bờ biển Bắc Mỹ, khu vực mà ngày nay được gọi là Newfoundland (thuộc Canada). Tuy nhiên, sự hiện diện của người Viking tại Bắc Mỹ không được ghi nhận rộng rãi và không để lại ảnh hưởng lâu dài.
Chuyến đi của Cristoforo Colombo
Columbus là nhà thám hiểm người Ý được tài trợ bởi Tây Ban Nha để tìm kiếm một con đường mới đến châu Á. Vào ngày 12 tháng 10 năm 1492, ông cùng đoàn thuyền của mình đã đến đảo Guanahani, một phần của quần đảo Bahamas, mà ông cho là đã đến Ấn Độ. Columbus đã không nhận ra rằng ông đã đến một lục địa chưa được khám phá bởi người châu Âu, và ông gọi những người dân bản địa là "người Ấn Độ".
Chuyến đi của Columbus không chỉ là bước ngoặt trong lịch sử châu Mỹ mà còn mở ra một kỷ nguyên mới của khám phá và thực dân châu Mỹ. Trong các chuyến đi sau này, Columbus đã tiếp tục thám hiểm các hòn đảo vùng Caribê, cũng như vùng đất thuộc miền Nam của Trung Mỹ.
Hệ quả của sự phát kiến châu Mỹ
Khi các nhà thám hiểm châu Âu khám phá và thực dân hóa châu Mỹ, một số hệ quả quan trọng đã xảy ra:
Tác động đến các nền văn minh bản địa
Nền văn minh bản địa của châu Mỹ, như người Maya, Aztec và Inca, đã bị suy yếu và tàn lụi do sự xâm lược của người châu Âu, bệnh dịch lạ, và sự áp bức của chế độ thực dân. Các thành tựu văn hóa, kiến trúc và xã hội của các nền văn minh này phần lớn đã bị tiêu diệt hoặc bị thay thế.
Sự thay đổi về mặt dân cư và kinh tế
Sự phát hiện châu Mỹ đã dẫn đến một làn sóng di cư và thực dân từ châu Âu, làm thay đổi cơ cấu dân cư và nền kinh tế ở cả châu Âu và châu Mỹ. Những nền văn hóa châu Âu, đặc biệt là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp và Hà Lan, đã thành lập các đế chế thực dân trên khắp châu Mỹ, khai thác tài nguyên thiên nhiên và lao động của người bản địa.
Cuộc cách mạng hàng hóa
Một hệ quả khác của sự phát kiến châu Mỹ là cuộc cách mạng hàng hóa, khi các sản phẩm từ châu Mỹ như khoai tây, ngô, thuốc lá, cacao được đưa vào châu Âu và các khu vực khác, trong khi các hàng hóa châu Âu như vũ khí, đồ gốm, rượu vang và kim loại quý được đưa sang châu Mỹ.
III. Tổng kết
Vị trí địa lý của châu Mỹ rất đặc biệt, với phạm vi rộng lớn trải dài từ Bắc đến Nam, giữa các đại dương lớn, khiến châu lục này trở thành một vùng đất có sự đa dạng về tự nhiên và văn hóa. Sự phát kiến châu Mỹ, đặc biệt là qua những chuyến đi của Columbus, đã mở ra một kỷ nguyên mới của sự giao lưu và xâm lược, đồng thời thay đổi mạnh mẽ diện mạo của thế giới. Những hệ quả của sự phát kiến này tiếp tục ảnh hưởng đến lịch sử của nhân loại cho đến ngày nay.
Columbus là nhà thám hiểm người Ý được tài trợ bởi Tây Ban Nha để tìm kiếm một con đường mới đến châu Á. Vào ngày 12 tháng 10 năm 1492, ông cùng đoàn thuyền của mình đã đến đảo Guanahani, một phần của quần đảo Bahamas, mà ông cho là đã đến Ấn Độ. Columbus đã không nhận ra rằng ông đã đến một lục địa chưa được khám phá bởi người châu Âu, và ông gọi những người dân bản địa là "người Ấn Độ".