Sức sống mãnh liệt của nhân vật Mị trong "Vợ chồng A Phủ"
Nhân vật Mị trong tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" của nhà văn Tô Hoài là một hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người, đặc biệt là sức sống mãnh liệt của người phụ nữ dưới sự áp bức, bóc lột trong xã hội phong kiến miền núi. Tác phẩm không chỉ phê phán những tệ nạn, bất công trong xã hội mà còn ca ngợi ý chí đấu tranh kiên cường của con người, nhất là Mị, dù phải chịu đựng cuộc sống cực khổ đến tột cùng. Sức sống mãnh liệt của Mị thể hiện qua sự phản kháng mạnh mẽ, dù âm thầm, trước áp bức và qua quá trình thức tỉnh bản thân để giành lại tự do cho mình.
Trước hết, sức sống của Mị được thể hiện rõ nét qua cuộc sống đầy đau khổ và gian truân mà cô phải gánh chịu. Mị là một cô gái xinh đẹp, thông minh, khỏe mạnh, nhưng vì phải làm vợ của A Sử, con trai của thống lý Pá Tra, cô bị giam cầm trong những ràng buộc tàn nhẫn của phong tục, của gia đình nhà chồng. Khi mới bước vào cuộc sống hôn nhân, Mị từng có những ước mơ về một cuộc sống hạnh phúc, nhưng tất cả những ước mơ ấy nhanh chóng bị vùi dập dưới sự áp bức và bạo hành của A Sử. Cuộc sống của Mị không chỉ là sự tù túng về thể xác mà còn là sự tước đoạt quyền tự do về tinh thần, khi cô bị đẩy vào những công việc nặng nhọc và phải sống trong sự hắt hủi, xua đuổi.
Thực tế, Mị đã không thể sống cuộc đời tự do, tự quyết của mình. Trong những ngày đầu mới về làm dâu nhà A Sử, Mị còn có những cảm xúc yêu đời, nhưng càng về sau, khi bị đày đọa trong cảnh lao động cực nhọc và phải chịu đựng sự lạnh lùng của A Sử, cô dần dần trở nên chai sạn, mất đi khát vọng sống. Mị đã phải chịu đựng những trận đòn roi, những lời xúc phạm, thậm chí bị tước đoạt quyền được sống cuộc đời mình. Tuy nhiên, trong sâu thẳm tâm hồn, Mị vẫn không hoàn toàn bị khuất phục. Chứng kiến hình ảnh của Mị trong những đêm mùa xuân, khi cô ngồi lặng lẽ bên bếp lửa, ta thấy rõ sự giằng xé giữa một phần con người vẫn còn khát khao tự do và một phần con người đã bị cuộc sống tước đoạt hết hy vọng.
Dù vậy, trong cảnh khốn cùng, sức sống của Mị vẫn không bị tiêu tan hoàn toàn. Mị đã âm thầm đấu tranh chống lại số phận qua những hành động tưởng chừng rất nhỏ nhưng lại đầy ý nghĩa. Sự kiện Mị giết con ngựa của A Sử, dù chỉ là một hành động "chống lại" vô thức, nhưng nó chính là biểu hiện của sức sống mạnh mẽ trong cô. Đây không phải là sự phản kháng bằng lý trí, mà là sự phản ứng từ bản năng, từ một phần tiềm thức trong Mị, mong muốn thoát khỏi sự áp bức, sự khuất phục hoàn toàn.
Đặc biệt, sức sống mãnh liệt của Mị được thể hiện rõ nét nhất qua sự thay đổi về ý thức và hành động của cô khi gặp A Phủ. Khi chứng kiến cảnh A Phủ bị trói đứng, đau đớn, Mị cảm nhận được sự đồng cảm sâu sắc và sự thương xót đối với A Phủ. Mặc dù trong tình huống ấy, Mị vẫn còn là một người bị trói buộc bởi những giới hạn của bản thân, nhưng sự việc này đã đánh thức trong Mị một niềm tin mới vào sự sống. Cô nhìn thấy trong A Phủ một hình ảnh của chính mình - một con người bị giam cầm trong cảnh sống tăm tối. Đây chính là khoảnh khắc Mị nhận ra rằng, dù cô có sống hay chết, vẫn cần phải có một sự thay đổi, một cuộc sống mới mà không thể bị bóc lột mãi.
Sự thức tỉnh của Mị đến trong khoảnh khắc Mị nhận ra rằng, dù bản thân đang sống trong sự tăm tối, nhưng cô có quyền được quyết định số phận của mình. Khi Mị cắt dây trói cho A Phủ, giúp A Phủ thoát khỏi cái chết, đó là hành động của một con người đang chiến đấu với số phận của mình. Hành động này không chỉ là cứu sống A Phủ mà còn là sự giành lại quyền được sống, quyền tự do cho chính mình. Mị không chỉ cứu A Phủ mà còn cứu chính bản thân mình. Đó là khoảnh khắc cao trào trong hành trình đấu tranh giành lại tự do của Mị, một cuộc sống không còn bị trói buộc bởi những phong tục lạc hậu, bởi sự áp bức của gia đình chồng.
Cuối cùng, sức sống mãnh liệt của Mị thể hiện qua sự khôi phục hy vọng, một hy vọng sống tự do, sống có nghĩa. Mặc dù Mị không thể quay lại quá khứ để sống một cuộc đời khác, nhưng hành động của cô trong đêm ấy cho thấy rằng, dù cho hoàn cảnh có tồi tệ thế nào, sức sống trong mỗi con người luôn tiềm tàng, và chỉ cần có cơ hội, nó sẽ bùng lên mạnh mẽ. Hành động đó của Mị, tuy đơn giản, nhưng là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời cô. Đó chính là sự khẳng định rằng sức sống trong mỗi con người, dù có bị vùi dập đến đâu, cũng sẽ không dễ dàng bị tiêu tan.
Từ đó, qua hình tượng nhân vật Mị, Tô Hoài đã khắc họa một cách sâu sắc sự chịu đựng, sự kiên cường và sức sống mãnh liệt của con người trước nghịch cảnh. Mị không chỉ là biểu tượng của nỗi khổ đau, mà còn là hình ảnh của sự đấu tranh, của hy vọng và khát khao tự do. Sức sống của Mị chính là sức mạnh của mỗi con người trong việc chiến đấu giành lại quyền sống, quyền tự do của mình, dù trong hoàn cảnh nào.
