Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, truyền thông đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của con người. Nó không chỉ là phương tiện giúp mọi người kết nối và trao đổi thông tin mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hình suy nghĩ, hành vi và cách sống của từng cá nhân. Đặc biệt, đối với thanh niên - thế hệ kế thừa và phát triển tương lai của đất nước, truyền thông lại càng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ. Các phương tiện truyền thông như báo chí, truyền hình, mạng xã hội, hay các nền tảng trực tuyến đang dần chiếm lĩnh không gian tư tưởng của thanh niên, tác động sâu sắc đến nhận thức và hành vi của họ. Vậy, truyền thông ảnh hưởng như thế nào đến thanh niên? Liệu ảnh hưởng đó là tích cực hay tiêu cực? Đó là những câu hỏi cần được xem xét và phân tích một cách sâu sắc.
-
Sự ảnh hưởng tích cực của truyền thông đối với thanh niên
Truyền thông có thể mang lại nhiều lợi ích cho thanh niên, đặc biệt trong việc học hỏi, nâng cao kiến thức và phát triển bản thân. Các phương tiện truyền thông như báo chí, truyền hình, hay các trang mạng xã hội cung cấp cho thanh niên những thông tin hữu ích về các lĩnh vực đa dạng từ giáo dục, khoa học, nghệ thuật cho đến những vấn đề xã hội nóng hổi. Thông qua truyền thông, thanh niên có thể tiếp cận được các kiến thức, học hỏi từ các chuyên gia, những người có tầm ảnh hưởng, qua đó mở rộng tầm nhìn và nâng cao hiểu biết.
Ngoài ra, truyền thông còn là một công cụ mạnh mẽ giúp thanh niên giao lưu, kết nối và xây dựng các mối quan hệ. Mạng xã hội như Facebook, Instagram hay TikTok không chỉ là nơi để chia sẻ hình ảnh, cảm xúc mà còn là nền tảng để thanh niên giao lưu, học hỏi, thảo luận về những vấn đề xã hội, môi trường, sức khỏe... Điều này tạo cơ hội để thanh niên phát triển kỹ năng giao tiếp, trao đổi ý tưởng và thậm chí có thể tham gia các phong trào, hoạt động cộng đồng, đóng góp tích cực cho xã hội.
Hơn nữa, truyền thông giúp thanh niên dễ dàng tiếp cận các cơ hội nghề nghiệp và phát triển bản thân. Các trang web tuyển dụng, các chương trình chia sẻ nghề nghiệp, các kênh YouTube về kỹ năng nghề nghiệp và phát triển bản thân giúp thanh niên không ngừng học hỏi và nâng cao trình độ. Những thông tin này không chỉ cung cấp cái nhìn toàn diện về thị trường lao động mà còn là nguồn động viên tinh thần mạnh mẽ cho thanh niên trong việc theo đuổi ước mơ và mục tiêu cá nhân.
-
Sự ảnh hưởng tiêu cực của truyền thông đối với thanh niên
Mặc dù truyền thông mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng tiềm ẩn những tác động tiêu cực đối với thanh niên. Đặc biệt là khi thông tin truyền tải không được kiểm soát chặt chẽ hoặc bị xuyên tạc, gây hoang mang, nhiễu loạn thông tin. Trong thời đại "fake news" ngày nay, thanh niên có thể bị lôi kéo vào những thông tin sai lệch, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và phán đoán đúng sai. Những thông tin này không chỉ làm sai lệch quan điểm của thanh niên mà còn có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong cuộc sống, học tập và nghề nghiệp.
Hơn nữa, việc sử dụng quá mức các phương tiện truyền thông, đặc biệt là mạng xã hội, có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tâm lý của thanh niên. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội có thể dẫn đến cảm giác cô đơn, trầm cảm và lo âu, đặc biệt là khi thanh niên so sánh bản thân với những người khác. Họ dễ dàng bị cuốn vào một thế giới ảo, nơi chỉ có những hình ảnh hoàn hảo, khiến họ cảm thấy bất an về chính mình. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý nghiêm trọng như lo âu xã hội, trầm cảm, hoặc thiếu tự tin.
Ngoài ra, truyền thông cũng có thể khuyến khích các hành vi tiêu cực, đặc biệt là trong các chương trình giải trí, phim ảnh hoặc video trên mạng. Một số chương trình, video hay game trực tuyến chứa đựng các yếu tố bạo lực, tiêu cực, không lành mạnh. Việc tiếp xúc quá nhiều với các nội dung này có thể tạo ra những hình mẫu sai lệch về cuộc sống, giá trị xã hội, ảnh hưởng xấu đến nhận thức và hành vi của thanh niên. Đặc biệt, trong độ tuổi dễ bị ảnh hưởng, thanh niên có thể dễ dàng tiếp thu và bắt chước những hành vi tiêu cực từ những hình mẫu này.
Truyền thông còn có thể thúc đẩy các xu hướng tiêu dùng vô tội vạ, với những chiến dịch quảng cáo và marketing khuyến khích thanh niên mua sắm những sản phẩm không cần thiết, tiêu tiền vào những thứ xa xỉ, vật chất. Điều này có thể dẫn đến một xã hội "tiêu dùng", trong đó giá trị của con người được đo bằng những thứ họ sở hữu, thay vì những giá trị tinh thần và trí tuệ.
-
Giải pháp để phát huy tác dụng tích cực của truyền thông và hạn chế tác động tiêu cực
Để giảm thiểu tác động tiêu cực của truyền thông đối với thanh niên, cần phải có sự phối hợp từ nhiều phía. Trước hết, các cơ quan chức năng và các tổ chức xã hội cần đẩy mạnh việc kiểm soát và định hướng thông tin truyền thông. Các chương trình giáo dục về kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm và an toàn nên được đưa vào trong các trường học để trang bị cho thanh niên những kiến thức cần thiết. Thanh niên cần được trang bị khả năng phân tích, đánh giá thông tin một cách khách quan và có chọn lọc.
Bên cạnh đó, các gia đình và nhà trường cũng cần chú trọng đến việc giáo dục về giá trị sống và phát triển nhân cách cho thanh niên, giúp họ nhận thức rõ ràng về tác động của truyền thông đối với cuộc sống cá nhân. Đồng thời, cần khuyến khích thanh niên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, phong trào cộng đồng, giúp họ có cơ hội phát triển toàn diện về cả thể chất và tinh thần.
Cuối cùng, mỗi cá nhân thanh niên cũng cần phải tự ý thức trong việc sử dụng truyền thông một cách lành mạnh. Việc tạo ra một lối sống cân bằng, không lạm dụng các phương tiện truyền thông, sẽ giúp họ bảo vệ được sức khỏe tinh thần và không bị cuốn vào những giá trị tiêu cực.
Truyền thông, với vai trò là một công cụ mạnh mẽ trong xã hội hiện đại, có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt của đời sống. Đối với thanh niên, truyền thông vừa là một người bạn đồng hành, vừa là một thử thách lớn. Sự tác động của truyền thông không phải lúc nào cũng đơn giản, nó có thể mang lại những cơ hội học hỏi, phát triển, nhưng cũng có thể tạo ra những nguy cơ tiềm ẩn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và hành vi của thanh niên. Chính vì vậy, việc sử dụng truyền thông một cách có trách nhiệm và sáng suốt sẽ giúp thanh niên tận dụng được những lợi ích mà nó mang lại, đồng thời tránh được những tác động tiêu cực. Chỉ khi đó, thanh niên mới có thể trở thành những công dân thông minh, sáng suốt, đóng góp tích cực vào sự phát triển của xã hội.
