Soạn bài Tuyên ngôn độc lập | Ngữ văn 12 chi tiết nhất

Soạn bài Tuyên ngôn độc lập | Ngữ văn 12 chi tiết nhất

A. Giới thiệu chung

• Tác giả: Hồ Chí Minh (1890 - 1969) - là vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc Việt Nam, nhà cách mạng lỗi lạc, nhà văn hóa lớn, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới.
• Tác phẩm: "Tuyên ngôn độc lập" được đọc tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945, tuyên bố với thế giới về sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
• Hoàn cảnh sáng tác: Sau Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ đứng trước nhiều khó khăn, thử thách: nạn đói, giặc dốt, tài chính kiệt quệ, các thế lực đế quốc thù địch chống phá. Trong bối cảnh đó, "Tuyên ngôn độc lập" ra đời, khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc Việt Nam, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế.
• Thể loại: Văn bản chính luận.
• Phong cách ngôn ngữ: Chính luận.
• Giá trị nội dung:
  • Khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.
  • Lên án tội ác của thực dân Pháp.
  • Tuyên bố nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
  • Thể hiện quyết tâm bảo vệ độc lập, tự do.
• Giá trị nghệ thuật:
  • Lập luận chặt chẽ, logic, thuyết phục.
  • Giọng văn hùng hồn, mạnh mẽ.
  • Ngôn ngữ chính xác, giàu hình ảnh.

B. Phân tích chi tiết

1. Cơ sở pháp lý vững chắc cho sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

• Hồ Chí Minh khẳng định quyền con người cơ bản: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền1 ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc."2
• Dẫn chứng từ bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp năm 1791 để khẳng định tính chính nghĩa, phù hợp với luật pháp quốc tế của bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam.
• Lên án tội ác của thực dân Pháp: "Thực dân Pháp đã xâm lược nước ta, đã cai trị nước ta bằng một chế độ tàn bạo, đã bóc lột dân ta đến tận xương tủy."
• Khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam là lẽ phải không thể chối cãi: "Nước ta phải được độc lập, nước ta phải được tự do."

2. Sự thật hiển nhiên về nền độc lập của dân tộc Việt Nam

• Liệt kê những tội ác của thực dân Pháp đối với nhân dân Việt Nam:
  • Về chính trị: "Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu."3
  • Về kinh tế: "Chúng bóc lột dân ta đến xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn,4 lầm than."
  • Về văn hóa: "Chúng thi hành chính sách ngu dân... Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược."
• Nhấn mạnh sự tàn bạo, vô nhân đạo của chế độ thực dân.
• Khẳng định cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam: "Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại phải đương đầu với bọn thực dân Pháp gần 80 năm nay..."
• Thể hiện niềm tin vào thắng lợi tất yếu của cách mạng: "Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại5 phải đương đầu với bọn thực dân Pháp gần 80 năm nay..."

3. Lời tuyên bố độc lập dứt khoát, mạnh mẽ

• Tuyên bố xóa bỏ mọi quan hệ với thực dân Pháp: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy."6
• Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời: "Chúng tôi, tạm thời đại biểu cho toàn thể dân tộc Việt Nam, tuyên bố thoát ly hẳn quan hệ với Pháp, xóa bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã ký về nước Việt Nam, và tuyên bố rằng: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập."
• Khẳng định chủ quyền độc lập của quốc gia, dân tộc: "Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy."7

4. Nghệ thuật lập luận

• Lập luận chặt chẽ, logic, thuyết phục: Từ khẳng định quyền con người, tác giả vạch trần tội ác của thực dân Pháp, khẳng định cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam, đi đến tuyên bố độc lập.
• Kết hợp lý lẽ và dẫn chứng: Tác giả sử dụng nhiều dẫn chứng lịch sử, số liệu cụ thể để tăng tính thuyết phục.
• Ngôn ngữ hùng hồn, cảm xúc: Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như điệp ngữ, liệt kê, câu hỏi tu từ,... để tạo nên giọng văn mạnh mẽ, lôi cuốn.
• Giọng văn đanh thép, kiên quyết: Thể hiện quyết tâm bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc.

C. Tổng kết

• Nội dung: "Tuyên ngôn độc lập" là áng văn chính luận mẫu mực, khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam, lên án tội ác của thực dân Pháp, tuyên bố nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thể hiện quyết tâm bảo vệ độc lập, tự do.
• Nghệ thuật: Tác phẩm có nghệ thuật lập luận chặt chẽ, logic, thuyết phục, kết hợp lý lẽ và dẫn chứng, ngôn ngữ hùng hồn, cảm xúc, giọng văn đanh thép, kiên quyết.