Quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm là những quyền cơ bản của công dân, được quy định trong Hiến pháp và pháp luật của Việt Nam. Đây là những quyền bất di bất dịch, thể hiện giá trị nhân văn cao cả và nguyên tắc pháp quyền trong việc bảo vệ quyền con người. Việc hiểu rõ các quyền này không chỉ giúp công dân nhận thức về quyền lợi của mình mà còn góp phần nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, trách nhiệm bảo vệ bản thân và người khác trong xã hội.
Quyền bất khả xâm phạm về thân thể được quy định tại Điều 20 Hiến pháp năm 2013, khẳng định rằng "Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, không bị tra tấn, bạo lực, cưỡng bức hay bất kỳ hình thức đối xử nào làm tổn hại đến thân thể và nhân phẩm." Điều này có nghĩa là không ai có quyền xâm phạm thân thể của người khác một cách trái pháp luật, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Quyền bất khả xâm phạm về thân thể bảo vệ công dân trước các hành vi như bắt giữ, giam giữ trái pháp luật, tra tấn, bạo lực, hay các hình thức cưỡng bức khác. Mọi hành vi xâm phạm thân thể người khác không chỉ vi phạm pháp luật mà còn xâm phạm nghiêm trọng quyền con người, cần được ngăn chặn và xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật.
Tính mạng và sức khỏe là những giá trị quan trọng nhất của con người, được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt. Điều 19 Hiến pháp năm 2013 nêu rõ: "Mọi người có quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe." Quyền này đảm bảo rằng mọi người đều được bảo vệ trước các hành vi đe dọa hoặc xâm phạm đến tính mạng và sức khỏe của mình.
Tính mạng là quyền tối cao của con người, do đó mọi hành vi xâm phạm tính mạng như giết người, cố ý gây thương tích, hành hung đều bị coi là vi phạm nghiêm trọng và bị xử lý theo pháp luật hình sự. Sức khỏe cũng được pháp luật bảo vệ thông qua các quy định về an toàn lao động, y tế, bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Nhà nước có trách nhiệm xây dựng và triển khai các chính sách bảo vệ tính mạng và sức khỏe của công dân, như cung cấp dịch vụ y tế, phòng chống dịch bệnh, và đảm bảo môi trường sống an toàn, lành mạnh. Công dân cũng có nghĩa vụ bảo vệ tính mạng, sức khỏe của mình và của người khác, thực hiện các biện pháp phòng ngừa tai nạn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Danh dự và nhân phẩm là những giá trị tinh thần quan trọng, gắn liền với lòng tự trọng và giá trị con người. Hiến pháp năm 2013 tại Điều 21 quy định: "Mọi người có quyền được pháp luật bảo hộ về danh dự, nhân phẩm." Điều này thể hiện rằng mọi hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác đều bị coi là vi phạm pháp luật và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Danh dự và nhân phẩm của công dân được bảo vệ trước các hành vi bôi nhọ, vu khống, sỉ nhục, hay công khai thông tin sai sự thật gây tổn hại đến uy tín, nhân cách của cá nhân. Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về các hành vi vi phạm danh dự, nhân phẩm trong Bộ luật Hình sự và Bộ luật Dân sự, đồng thời đưa ra các biện pháp xử lý và bồi thường thích đáng cho người bị xâm phạm.
Công dân có quyền yêu cầu cơ quan chức năng bảo vệ và phục hồi danh dự, nhân phẩm khi bị xâm phạm. Các biện pháp như xin lỗi công khai, cải chính thông tin sai sự thật, hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại là những quyền lợi hợp pháp của người bị xâm phạm.
Các quyền này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, đảm bảo rằng mọi cá nhân đều được sống, làm việc và phát triển trong một môi trường an toàn, công bằng và nhân văn. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể giúp bảo vệ công dân trước các hành vi trái pháp luật, đồng thời ngăn chặn sự lạm dụng quyền lực từ các cá nhân, tổ chức.
Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng và sức khỏe tạo điều kiện để công dân sống và phát triển toàn diện, đồng thời thúc đẩy trách nhiệm của Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn dân, đảm bảo an toàn và phúc lợi cho mọi người.
Quyền bảo hộ danh dự, nhân phẩm giúp bảo vệ giá trị tinh thần của con người, ngăn chặn các hành vi xúc phạm, bôi nhọ và tạo dựng lòng tin vào pháp luật, từ đó thúc đẩy sự tôn trọng lẫn nhau trong xã hội.
Mặc dù được pháp luật bảo vệ chặt chẽ, nhưng trong thực tế, các quyền này vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Các hành vi bạo lực, xâm phạm thân thể, tính mạng, và danh dự vẫn xảy ra do nhận thức pháp luật chưa cao hoặc do sự lơ là trong việc thực thi pháp luật. Công nghệ thông tin và mạng xã hội cũng là môi trường phát sinh nhiều hành vi vi phạm, như bôi nhọ danh dự, xúc phạm nhân phẩm trên không gian mạng.
Một số trường hợp, việc xử lý các hành vi vi phạm còn chậm trễ hoặc không nghiêm minh, dẫn đến tình trạng mất lòng tin vào pháp luật và cơ quan chức năng. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc bảo vệ quyền lợi công dân cũng cần được cải thiện để đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn.
Để đảm bảo các quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm được thực hiện hiệu quả, cần thực hiện các giải pháp như tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật để nâng cao nhận thức của người dân về quyền con người. Cần xây dựng cơ chế xử lý vi phạm nhanh chóng, nghiêm minh và công khai để răn đe và ngăn chặn các hành vi vi phạm. Nhà nước cũng cần đầu tư vào các chương trình bảo vệ sức khỏe, an ninh cộng đồng, và các dịch vụ hỗ trợ pháp lý để mọi người dân đều có thể tiếp cận và bảo vệ quyền lợi của mình.
Cùng với đó, việc đẩy mạnh quản lý và kiểm soát thông tin trên mạng xã hội, xử lý nghiêm các hành vi bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm trên không gian mạng là một yêu cầu cấp thiết để đảm bảo môi trường trực tuyến an toàn và lành mạnh.
Quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm là những quyền cơ bản và quan trọng của công dân, phản ánh giá trị cao cả của pháp luật và xã hội Việt Nam. Việc thực hiện tốt các quyền này không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng, nhân văn và phát triển bền vững. Học sinh lớp 10 môn Giáo dục Kinh tế & Pháp luật cần nhận thức sâu sắc về các quyền này, từ đó tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật, đồng thời tích cực tham gia vào việc xây dựng một môi trường sống an toàn và lành mạnh.
Tài liệu Giáo dục kinh tế & pháp luật 11